• Өнөөдөр 2025-02-07

ЭХ ОРОН, ИЖИЙ НУТГАА ХАЙРЛАН ДУУЛСАН ХӨГЖМИЙН ЗОХИОЛЧ Б.ЭРДЭНЭЦОГТ

      Морио хөтлөөд, шилбүүр барин хонио хариулан явахдаа уул талынхаа элчилгүй уудамд дуулж явах сайхан. Тэгээд бүр тийн дуулж суухдаа "Дуучин болно" гэж мөрөөдөх бүр ч сайхан байх аа. Монгол ийм ахуйгаас, балчир үеийн тийм нэг гэгээн мөрөөдлөөс өнөөдрийн олон сайхан уран бүтээлчид төрсөн байдаг. Энд ярилцсан зочин маань ч тэдний л нэг. Тиймдээ ч ард түмэнд хүрч хэдийнэ танил болсон "Нар хурайлсан Монгол", "Монгол тамга", "Амьдын диваажин миний эх орон", "Талын хоёр богд", "Миний буурал ээж", "Амьдрал", "Дэлхийн зүрх Монголдоо", "Эрхэмлэн хайрлахын учир", "Хос манхан", "Миний нутаг" зэрэг олон сайхан уран бүтээлийн аялгуу эгшгийг нь "төрүүлсэн" байна. Ихэвчлэн аав, ээж, эх орон, элгэн садны хайр энэрэл, ачлал буяны тухай сэдвээр аялгуу бүтээх тэр бол дуучин, хөгжмийн зохиолч Борын Эрдэнэцогт.

       Завхан аймгийн Цэцэн-Уул сумын уугуул түүнийг завханчууд андахгүй. Тэрбээр 2005 онд анх Завхан аймгийн Хөгжим бүжгийн коллежийн дулаачийн ангид суралцсанаар урлагийн амьдралаар амьдрах гараа нь эхэлсэн. Ингээд сургуулиа төгсөөд аймгийнхаа театрт дуулж байгаад, хотод ирж хоёр жил хөгжмийн багшаар ажиллаад, 2015-2019 оны хооронд СУИС-д хөгжмийн зохиолчоор сурч төгсжээ. Энэ тухай "Багаасаа ах нь дуулах дуртай хүүхэд байлаа. Ээжийн минь талд сайхан дуулдаг улс бий. Тэднийхээ авьяас билгийг өвлөсөн байх гэж боддог. Тэгээд л дуучин болно гэж зорьсон. Түүнээс гадна шүлэг уншихаараа нотыг нь, яаж аялгуу хийх арга техникийг нь мэдэхгүй ч  амандаа ая зохиож дуулж үздэг, нэг тийм сонирхолтой байсан. Одоо санахад, надад хөгжүүлчих л юм бол шүлгэнд аялгуу хийж чадах ч юм шиг тийм мэдрэмж, өгөгдөл багаас байсан болов уу гэж боддог" гэнэ. 

 Түүнтэй сэтгүүлч миний хувьд анх "Нар хурайлсан монгол" дуугаар нь "танилцаж" байлаа. 
"Нараа тосож цэцэгс дэлгэрэх дэлгэр талдаа
Намайг хүлээсэн ээжийн сэтгэл шиг ариухан
Намираа хур нь цайран сувдрах
Нандин эрдэнийн шигтгээ миний эх орон..." гээд үргэлжлэх энэхүү дууг нэг сонсоход л сэтгэлд бууж, "Нэг тийм дүүрэн дулаан, бахдаж бялхсан, ханаж уужирсан мэдрэмжээр хөгжмийг нь бичиж дээ" гэж бодогдож, анх ийм нэг монгол ахуй, эх нутгийн содон аялгуутай уран бүтээлч бийг мэдсэн юм. Даруухан урдах ажлаа хийгээд явж буй хүмүүсээс сайхан бүтээл төрдөг олон жишээг бид мэднэ дээ. Тэдний нэг, тэгээд бүр "Өөр ямар дуунуудтай уран бүтээлч байна вэ" гээд нэхэн сонсоход, дуу бүр нь чамбай, аялгууг нь хийж өгсөн дуучид нь хүртэл жинтэй уран бүтээлчид байсан. Түүнээс гадна хөгжмийн зохиолч, яруу найрагч, дуучид хамтран баг болж бүтээлээрээ өрсөлдсөн "Mongolian songs" нэвтрүүлэгт яруу найрагч С.Ариунзул, дуучин П.Баярмагнай, Гавьяат жүжигчин Б.Ганчимэг нартай хамтран олон сайхан дуу төрүүлж оролцсоныг үзэгчид мэдсэн байх аа. Тус нэвтрүүлэгт тэд шилдэг 12 хүний нэгээр шалгарсан амжилттай оролцсон билээ. Шүүгчдийн зүгээс "Мэргэжлийн ур чадварыг харуулсан сайхан бүтээлүүд эгшиглэлээ" гэсэн үнэлэлтийг өгсөн байна. Б.Эрдэнэцогт хөгжмийн зохиолч "Олон сайхан авьяаслаг найрагчидтай гар нийлж, бүтээлээ төрүүлдэг. Сайхан шүлэг уншихад ая нь ороод ирэх нь ч бий" гэж уран бүтээлийнх нь амь болсон найрагчдын шүлгийн талаар ч хэлж байлаа. Сайхан шүлэг уншиж суухдаа тэр мөн л өнөө аав, ээж, эх орон, элгэн нутаг, энхрий хайртай бүхнээ эрэн хайж, эрдэнэ олсон мэт баярлаж, "Ийм сайхан шүлэгт тансаг сайхан аялгуу хийе" гэж хэдэн өдрөөр бодон, ухаан, сэтгэлээ тэмтэрдэг биз ээ. Тэр энэ бүгдийгээ л эгшиглүүлэн төрүүлэгч, дуу бүрдээ шингээгч. Тийм ч болохоор бидний яриа ч эдгээр агуулгыг тойрон үргэлжилснийг уншигч та анзаарч байгаа байх.
 

      Өөрөө ч "Хүний эрхэмлэн хайрлах ёстой юм бол өсөж төрсөн нутаг, өндийлгөн торниулж хүн болгосон аав, ээж, өнөд зүрх сэтгэлд орших эх орон, хайртай гэр бүл нь шүү дээ" гэнэ. Тиймдээ ч тэр зүрх сэтгэл, оюун бодлынх нь "хойморт" хайрлан хүндэтгэх учиртай тэдгээр нь л том орон зай эзэлж, түүнийг дүүргэж, тэтгэн тэнхрүүлж, хөглөн бүтээлгэж явдаг гэдгийг давтан онцолж, дахин ч хөндөн ярьж байв. Мөн өдгөө хүртэл уран бүтээлийн замд хөтөлсөн багш нарынхаа тухай ч бахархан ярьсан. Анх шалгуулан очиж шавь нь болж байсан Завхан аймгийн Хөгжим бүжгийн коллежийн дулаачийн багш В.Бүрэнжаргал, СУИС-д хичээл орсон хөгжмийн зохиолч Ш.Өлзийбаяр, Цэн.Эрдэнэбат багш нарынхаа зааж сургасныг бодон бүтээлээ хийхээс гадна тийм авьяас билиг дүүрэн, өнөө цагийн өнгөнд яваа уран бүтээлчдийн шавь гэдгээрээ үнэхээр бахархан талархаж явдгаа ч хэлсэн юм. Мөн "Анир" студийн Б.Алтанхуяг хөгжмийн зохиолч хадаг барьж ёсолсон багш нь гэнэ. Энэ сайхан хүмүүсээс суралцаж, урагш тэмүүлэн, ирээдүйд олон сайхан бүтээл хийхээр зорьж яваагаа ч дурдаж байв.
 
    Үнэхээр ч монгол ахуй соёл, үндэсний гэх бүхнээ уран бүтээлээрээ хайрлан хамгаалж, бахархан түгээж, хайрлан илэрхийлж буй хөгжмийн уран бүтээлчид тэд мөн билээ. Б.Эрдэнэцогт хөгжмийн зохиолч өөрөө ч "Энэ бол бидний болон миний үүрэг" гэсэн. Тиймдээ ч өөрийн бүтээлүүдээ нэгтгэж, "Монгол тамга" цомогт "богцолж", уран бүтээлийн анхны тайлан тоглолтоо МҮЭСТО-нд энэ сарын 28-нд хийхээр товлож, сонсогч түмнээ урьж байгаа аж. Аав нь түүнийг дуучнаар суралцаж, ээждээ зориулан уран бүтээл хийгээд, дөнгөж дуулж эхэлж байхуйд буюу 2010 онд бурхны оронд заларчээ. Удаан бодож, олон жил мөрөөдсөн энэхүү тоглолтоо тэр "Болдог сон аавдаа үзүүлмээр байна" гэж хоолой зангиран өгүүлсэн ч "Гэхдээ хүү нь зөв яваа учир аав минь тэнгэрээс хараад баярлаж байгаа" гэж тайвширч байсан. Аавдаа зориулаад үгийг нь бичиж, аялгууг нь хийсэн "Хол явсан аав" гэж дуу хийснийг нь Д.Пэрэнлэйлхагва дуучин дуулж байгаа, удахгүй үзэгчдэд хүргэнэ гэдгээ ч онцолж байсан. Харин ээж нь хэдийнэ хотод ирчихсэн хүүгийнхээ тоглолт болох өдрийг догдлол дүүрэн хүлээж буй гэнэ. Тэрбээр "Тоглолтын минь өдөр бол миний хувьд туйлын аз жаргалтай, миний эрхэмлэн хайрладаг бүх л хүн хойморт нь заларсан сайхан үдэш болох байх. Энэ дашрамд, уран бүтээлийг минь дэмжиж, туслаж, хайрладаг хүн бүрд баярлалаа. Өмнөговь аймгийн Хөгжимт драмын театрын хамт олондоо, "Анир" студийнхэндээ баярлалаа. Үзэгч түмнээ миний ертөнцөөр аялахыг хүндэтгэн урьж байна" гэсэн юм. 
              "...Салхи сэвэлзсэн сэрүүн намрын өдөр
                  Сэтгэл минь гэгэлзээд байсан аав аа
                  Сүү шиг цагаан сэтгэлийн минь үзүүрт
                  Сүүдэр нуугдсан гэдгийг мэдсэнгүй..." гэж түүний бичсэн "Хол явсан аав" дууных нь шүлгийг хэлүүлж авснаа төгсгөл болгоё .


ЭХ ОРОН, ИЖИЙ НУТГАА ХАЙРЛАН ДУУЛСАН ХӨГЖМИЙН ЗОХИОЛЧ Б.ЭРДЭНЭЦОГТ
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188