ТЭДНИЙ ЭХЛЭЛ НЬ Л КЛЕОПАТРА ГЭЭД БОДОХООР

Д. Бямбасүрэн:
Соёл урлаг

2024-03-23, 924

Дэндүү сайхан Клеопатра байжээ, жүжигчин Н.Баярмаа. Анна Каренинагийн дүрийг бүтээсэн энэ уран бүтээлчийн дараагийн том дүр Египетийн сүүлчийн хатан хаан Клеопатра гэж магад нэгээхэн ч үзэгч санаагүй байх. Гэхдээ үгүй юм аа. Найруулагч А.Чингүн харсан байж.

Тэр жүжигчин Н.Баярмаа, Э.Идэрболд гэх тайз, дэлгэцнээ өөр, өөрсдийн авьяас билгээр гялалзан буй найзуудтайгаа хамтран театртай болох мөрөөдлөө биелүүлсэн нь "Монгол театр". Гараа сайн бол бариа сайн гэдэг шиг түүхэн сонгодог жүжиг сонгон авсан тэдний зориг, Нобелийн утга зохиолын шагналт, Оскарын шагналт Бернард Шоугийн "Юлий Цезарь Клеопатра" жүжгийг У.Шекспирийн "Клеопатра Антони” гэх жүжигтэй нэгтгэн, хаан ширээнд суусан цагаас нь амиа алдах хүртэл нь тавьсан бүтээлч байдал, үзэгчдэд шинийг үзүүлэх гэж зорьсон санаа Улаанбаатар театрын үүдээр ороход л мэдрэгдэж байв. Бүр нэг сэтгэл гаргаж, "Үнэхээр нэг часхийсэн бүтээл дэлгэе гэж хичээсэн зүтгэл бүхэн тод, томруун, үзсэн хэний ч сэтгэлийг тэнийлгэм байлаа.

Тус жүжгийн зөвлөх найруулагч Ё.Балдан "Бернард Шоугийн "Цезарь Клеопатра хоёр" жүжгийн зохиолуудыг нэгтгэн хаан ширээнд суусан цагаас амиа алдах хүртэл сүүлийн 20 жилийн адармаа, ээдрээ будлиантай цаг үеийг өөрийн амьдралын хурц ухаан, өндөр боловсрол, улс төрийн уран бодлогоор хатуу харгис эзлэн түрэмгийлэгчдийн дунд хэрхэн тэсэж байсан, удаан оршихуйн төлөө тэмцлийн өгүүлэмжтэй хоёр хэсэгтэй Клеопатра жүжиг бүтсэн болно" гэж жүжиг бүтсэн тухай өгүүлснийг тэмдэглэлийн өмнө онцлох нь зүйтэй болов уу.

-ЮЛИЙ ЦЕЗАРИЙН "БҮТЭЭСЭН" КЛЕОПАТРА-

Эртний Египетийн хаадын ордонд гэнэн хонгор, эрх танхи, эсвэл анхнаасаа тийм байхаар шийдэж, урьдаар төлөвлөсөн нууц санаат Клеопатра хатны цовоо сэргэлэн дуу хадаж, нас хэвийсэн ч ухаан бодол холч, идэр, ирмэг, хурдан шаламгай байдал нь цэл залуугаараа Ромын жанжин Юлий Цезарь хоёр гарч ирнэ. "Энд уйтгартай байлаа. Та надад таалагдаж байна" гэсэн Египетийн үзэсгэлэнт эмэгтэйн үг Цезарийг ёстой ховстон татах шиг болно. Гэсэн ч түүнд Британ, Руфий гэх үнэнч хоёр туслах, зэр зэвсгийн андууд байх бөгөөд гоо үзэсгэлэнгийн өмнө өөрийгөө мартаж, өнө холын зорилгоо умартах гээд буй жанжнаа үе, үе сэхээрүүлнэ. Харин Цезарь Клеопатра хатанд дурлах сацуу түүнд "том байх" чухал хичээлийг орж байв. Тэр "Хатан хүн хатан шиг л байх хэрэгтэй. Боол, зарцаа загнаж, тэдэнд тушааж чаддаггүй ямар эзэн байх вэ" гээд л түүнийг улсын эзэн хүн шиг, захирагч шиг зоригтой, шийдэмгий байхыг зөвлөнө.

Ингэж жүжиг эхлэхэд эрх танхи, айж эмээсэн, ордны тэргүүн үйлчлэгчийнхээ үгнээс гардаггүй шахам байсан "балчир" хатныг тэр Ром руугаа буцах хүртлээ "өсгөж, томруулна".

Гэхдээ энэ бол Цезарыг унагах гэсэн Клеопатрагийн цаад санаа, том илд гэдгийг үзэгчид эхний бүлгээс харж буй юм. Бүр ордны тэргүүн үйлчлэгч Фитататитагаар хүн хөнөөлгөх даалгавар өгч чадах зориг хүртлээ шүү дээ. Харин түүний хорт даалгаврыг биелүүлсэн үйлчлэгчийг Руфий хөнөөнө. Хавт Хасарын дүрээрээ олноо хайрлагдсан Ардын жүжигчин Б.Жаргалсайхан Цезарийн дүрийг авьяас, туршлагаараа гайхуулан бүтээсэн бол бидний хайрт Анна, хатан хүний гэрэл гэгээ, төгс төгөлдөр байдлыг өв тэгш гаргасныг харахад бахархам байлаа. Мөн дэлгэцийн дүрээс голдуу хардаг жүжигчин Б.Баянмөнх харин Цезарийн үнэнч туслах Британы дүрд олзуурхам харц, гоё хоолой, намба төрх байсан бол Руфий гэх зэр зэвсэгтэй тун гарамгай бэлтгэгдсэн, зоригт дайчин, ам тангарагтаа үнэнч жанжин гарцаагүй жүжигчин Э. Идэрболд л байлаа. Хайр бол нэг талдаа нэгнээ бүтээх, харилцан суралцах гэдгийг Цезарь, Клеопатра хоёрын өрнөл харуулж байх шиг. Гоо үзэсгэлэн нь ид бүрдэж, бал бурам мэт насандаа цалгин яваа хатан, ухаан бодол жагссан идэр жанжин Цезарь хоёрт нэгэндээ өгөх, авах, үлдээх юм ч бишгүй юм. Цезарь түүнийг зан төлөв, байр байдлын хувьд төлөвшүүлж, өөрийг нь байхгүйд ч энэ бүхнийг нь хэвээр "өрөх", өөр шиг нь түүнийг хайрлах хамгийн итгэлт туслах Руфийгээ үлдээдэг. Руфий хэдий хатанд дургүй ч "Цезарийн үг надад ямагт хууль" гэснээр түүний чин үнэнч албат болно. Гэвч тийм үнэнч байсны хэрэг гардаггүйн тун тоогүй.

Юутай ч хатан эхний бүлгээс "урган төлжиж", жинхэнэ дүрээ цухуйлгаж эхэлнэ. Гэхдээ түүний буруу юу билээ. Түүний энэ байдал Ромоос Египет Улсаа хамгаалах гэсэн ухаан, арга нь л энэ шүү дээ.

КЛЕОПАТРАГИЙН ЭЦСИЙН "НҮҮДЭЛ" АНТОНИ

Хайр хэн нэгний хувьд зорилгодоо хүрэх гүүр ч байдаг байна. Тодорхой өгүүлбэл Клеопатра хатны хувьд. Ромын том жанждыг аргандаа оруулж, ялан дийлэх ганц л зам бий. Тэр бол хайрлах. Хайраар зөөллөж, бүхнийг эрхшээлдээ авч, улсаа авран хамгаалж болдог гэдгийг тэр Ромын дараагийн том жанжин Антонитой учрах учирлаараа харуулна. Ухаангүй дурлуулна, сохруулна, өөрөөс нь өөр хэн ч байхгүй мэт ховстоно. Улсыг нь, цэрэг дайчдыг нь мартуулна. Эцэст нь өөрийн орных нь эсрэг Египетийн цэргүүдтэйгээ тэмцүүлнэ. Тэр Цезарьт, "Антони жанжинд 12 настайдаа дурлаж байсан" гэж хэлэхдээ л энэ бүхнийг нарийн төлөвлөж, Цезарь хөнөөгдөхөд өөр дээр нь ирэх "нүүдэл" Антони гэдгийг мэдсэн.

Үнэхээр ч ёсоор болж, Ромын эрэлхэг дайчин, зоригт, ид хав нь бүрдсэн Антони түүний үзэсгэлэнгийн өмнө нэр хүнд, итгэл найдвар, сүр жавхаа гээд бүхнээ өгсөн. Өвөр дээр нь ч амьсгал хураасан. Дүр дүрийн дотроос торойн гарч ирсэн, бүр хэзээ ч мартагдахгүйгээр сэтгэлд Ромын их жанжин Антоныг зурж үлдээсэн жүжигчин бол П.Баттөр. Антонигийн дүрийг дэлхийн олон оронд тайз, дэлгэцийн олон жүжигчин бүтээсэн байдаг ч Монгол жүжигчдээс гарцаагүй тэр л дүүрэн гаргаж чадахыг А.Чингүн найруулагч, жүжгийн баг хамт олон олж харсанд нь баяр хүргэе. Тийм ээ, тэд агуу Клеопатраг үнэхээр сайхан тавьж чаджээ. Ингээд хэлэхээр "Бид ч бас тавина, үүнээс ч илүү тайзны бүтээл дэлгэнэ шүү дээ" гэж адилхан уран бүтээлээ туурвиж яваа хэн бүхэн битүүхэн бодож байж болох юм. Эсвэл "Эдгээр залуус чинь угаасаа мундаг аа" гээд хүлээн зөвшөөрөн алга ташиж, дэмжиж байж ч болох юм. Аль нь ч байсан яах вэ, аль хэзээний бүтээл болгоод үзэгчдэд хүргэчихээд байгаа нь тэд юм чинь. Эхлэл нь л энэ гээд бодохоор үнэхээр бахархам байлаа.

ФИТАТАТИТА, ПОТИН, ОКТАВИАН, АПОЛЛОДОР, ИРИС, ХАРМИАНА...

Мэдээж тэмдэглэлийн дундуур дурдагдаагүй тэдний дүрийг мартах аргагүй. Ромын жанжин Цезарын хүүгээс эхлээд онцлох дүр, түүнээс гадна жүжгийг амилуулахад хүчин зүтгэж, жүжигчид дүрээ авч, тайзнаа гарах хүртэл нь бүхнийг бүтээн болгосон, ерөнхий продюсер Ч:Чулуунсүх, гүйцэтгэх продюсер Э.Идэрболд, орчуулагч Н.Пүрэвдагва, Э.Нямдулам гээд бишгүй хүн бий. Харин энэ жүжгийн төрхийг бүрэн дүүрэн үүрч гарч, сонгон хувиарлагдсан дүрээ гүйцэт сайхан гаргасан уран бүтээлчдийн ур чадварыг мөн онцлохгүй байх аргагүй. Ноён солиот, нохой Базараас эхлээд бүтээсэн дүр бүхнээрээ үзэгчдийн сэтгэлд "хүлхэгдсэн" жүжигчин Д. Бямбацогт хорон санаат Потин, Ромын элчийн дүрийг үлгэр жишээ, үнэнхүү бяр заан бүтээсэн нь оносон сонголт байсан бол ордны тэргүүн үйлчлэгч Фитататитагийн дүрийг "Мандухай цэцэн" киноны Алтжингийн дүрээр дархлагдсан жүжигчин Н.Отгонтогос мөн л өнгө, хөг нэмэн бүтээжээ. Харин сургуулиа төгсөөд удаагүй, тайзны бүтээлийн туршлага бага ч Ромын залуу жанжин Октавианы дүрд тун чадварлаг тоглолоо. Хэчнээн гоо үзэсгэлэнтэй эмэгтэй байсан ч эх орондоо үнэнч, ирээдүй зорилгодоо тууштай нэгэн тэр байлаа. Харин ямагт урлаг байдаг гэдгийг өөрийн хөгжилтэй мөртлөө хүнлэг, үнэнч дүрээрээ харуулж чадсан жүжигчин Ш. Мөнхбаяр, хатанд хамгийн их хань болж, түүний баяр, жаргал, уйтгар гунигаас хуваалцсан Ирис, Харимина хоёрын дүрд тоглосон жүжигчин Н. Баяржавхлан, Э. Энхгэрэл нарт ч том баяр хүргэе. Хамтдаа "Клеопатра" хатны үзэгчдэд хүргэж чадлаа. Энэ бүх дүрийг олж харж, оноож, Египетийн түүхэн хатныг дэргэд авчирсан найруулагчид бүр ч их талархмаар байна. "Монгол театр" том ч эхэллээ. Өрнөл бүр нь тэсрэлт байг.

ТЭДНИЙ ЭХЛЭЛ НЬ Л КЛЕОПАТРА ГЭЭД БОДОХООР

Шинэ мэдээ

Нийтлэлчид