Л.ОТГОНБАЯР: Нөхөр минь тархиндаа гуурс суулгуулсан ч амьдрахын төлөө эрүүл хүн шиг хөдөлмөрлөдөг

2022-05-17, 1291

Хүн бүрийн харах өнцөг өөр. Хэн нэгнийг амжилттай, аз жаргалтай нэгэн гэж харах хэсэг бүлэг байвч түүний туулсан зам, унаж бүдэрч, шаналсан үеийг түүнээс өөр мэдэх хэн ч үгүй билээ. Эргэлт.мн мэдээллийн сайт уншигч танд долоо хоног тутамд “ХАРАХ ӨНЦӨГ” булангаар амьдрал гэх дундаршгүй далайн эд эс болж буй, эгэл жирийн нэгний амьдралын түүхийг хуваалцах болно. Энэ удаагийн дугаарт 20 гаруй жил жижиглэнгийн худалдаа эрхэлж буй даруу төлөв эмэгтэй Л.Отгонбаярыг онцолсон юм.

Би арван жилийнхээ ангийн нүүрэмгий, нийтэч зантай хөвгүүнд хайртай болчихсон. Тэр эхлээд надад сайн болж, хайрын захидал өгдөг байлаа. Яагаад ч юм өдөр өдрөөр би түүнд татагдаж нэг л мэдэхэд хайртай болчихсон байсан. Нэг сум, нэг ангийнх болохоор бие биендээ амархан дасч, амьдралаа эхлүүлсэн. Манай ах бид хоёр хамтдаа нэг айлд өргөгдөж, сайн хүн болон төлөвшсөн. Юм болгон байх ёстой байрандаа байх ёстой гэдэг зарчимч чанарыг сурч өссөн. Жирийн ажилчин ангийн айлд хүмүүжсэн. Манай ээж сумын эмнэлгийн асрагч, аав минь хөдөө сумын мотор асаадаг цахилгаанчин хүн байлаа. Ээж, аав минь надад ширүүн үг хэлж үзээгүй, эрх дураар минь өсгөсөн. Дундговь аймгийн Эрдэнэдалай сумын сургуульд арван жилээ төгссөн. Төгсөөд Анагаахын дундад Эм зүйчээр суралцсан юм. Мэдээ орсон цагаасаа л ээжийнхээ ажил дээр очдог. Эм, тарианы үнэр яагаад ч юм ер бусын гоё үнэртдэг байлаа. Мөн эмнэлгийн эмч, сувилагч нарыг хэрхэн ажиллаж байгааг хараад суучихдаг хүүхэд байв. Тийм болохоор эм зүйч болох гэж ээж бид хоёр хамтдаа мөрөөдөж их сургуульд орсон юм. Хүссэн сургуулийнхаа хуваарийг авсан болохоор ёстой л сайхан амьдрах гэгээн мөрөөдлөөр жигүүрлэж байсан даа. Би дотогшоо, даруу зантай, гэхдээ их мөрөөдөмтгий охин байсан санагддаг. Хотод ирээд ангийнхаа хүү, хайртай залуугаасаа жирэмсэн болсон. Дөнгөж 21 настай залуухан ээж болчихсон. Учраа мэдэхгүй залуухан хосууд анхныхаа охиныг өлгийдөж авсан минь юу юунаас илүү нандин дурсамж болон үлдсэн. Ингээд их сургуулиа төгсөж, эм зүйч болсон.

Өглөө гэрээсээ ажилдаа гараад л явна. Орой харуй бүрийгээр гэрийн бараа харна. Авсан цалин амьдралын хаана ч хүрэхгүй. Дутуу хүтүү, хоёр идэхгүй хоосон хонохгүй л өдөр хоногийг өнгөрүүлээд байлаа. Уг нь манай нөхөр амьдралаа босгох гээд хэрэндээ л тэмцээд байгаа. Гэр бүлээ юугаар ч дутаахгүйн тулд хөдөлмөрлөөд л байдаг. Гэвч олигтой амьдарч чадахгүй л яваад байсан даа. Ингээд нөхөртэйгөө хэдэн өдөр ярилцлаа. “Төсвийн цалин амьдралд хүрэхгүй юм байна, ерөөсөө хувьдаа юм хийе. Ядахдаа өдөр өдөрт нь гар дээрээ хэдэн төгрөгтэй байхгүй бол цалингаараа гурил, будаа, мах аваад л дуусчихаад байна. Амьдралаа өөрчилж үзье” гэж ярилцлаа. Ингээд ажлаасаа гараад, жижиглэнгийн наймаа хийж эхэллээ. Жижиглэнгийн наймаа гэдэг нь шашны эд зүйлс зарах байлаа. Арц, хүжээс гадна чихэр, печень бөөндөөд авчихна. Тэрийгээ Гандангийн ойр хавиар явж хүмүүст зарна. Гандангаар орж гарч байгаа хүмүүс засал ном уншуулахдаа заавал арц, хүж авна. Бас даллага авахуулахдаа тавгийн чихэр, печень заавал авдаг байлаа. Тэрийг бид хоёр олоод харчихсан. Өглөө гараад л ажилдаа явна. Төсвийн цалин авч ажиллаж байхаас хавьгүй дээр байлаа. Ядахдаа бэлэн мөнгөтэй. Орой гэртээ охидынхоо дуртай амттанг аваад орох чадалтай болчихлоо. Сүүлдээ өдрийн олсон орлогоосоо бага багаар цааш нь хийдэг болсон. Гандангийн гадаа арц, хүж зарахаасаа хааяа ичнэ. Нутгийн болон таньдаг найз нөхөдтэйгөө таарчих вий гэж санаа зовдог байлаа. Нөхөр маань хажууд байсан болохоор бүх зүйл тэр үедээ тийм ч хэцүү санагдаагүй. Нөхөр, бид хоёр дөрвөн жил ингэж өдөр шөнөгүй шашны эд зүйлс жижиглэнгээр зараад, овоо хэдэн төгрөгтэй болсон. Ингэсээр шашны эд зүйлс зардаг жижигхэн дэлгүүртэй болоод авлаа. Өдрийн орлого ч хэд дахин нэмэгдэж, манайх гэдэг айл дахин бүл нэмж охинтой болоод бөөн баяр хөөр болсон хүмүүс он цагийг туулсан даа. Гэвч тэр сайхан баяр хөөр удаан үргэлжлээгүй нь харамсалтай.

Миний Миний амьдралд тохиолдсон цөөн хэдэн сорилтуудын нэг бол нөхөр маань таван жил гаран хүнд өвчтэй, эмчлүүлж чадахгүй байсан өдрүүд.

Хүүхдүүд гараас гарч, бид шашны эд зүйлс зардаг дэлгүүрээ өргөтгөж авлаа. 2006 он гэхэд бид хоёр хоёр талд дэлгүүр ажиллуулаад, амьдрал тэгширч ирлээ. Өглөөнөөс орой болтол хүний арга эв олдог байдал өөрчлөгдөж, ажил минь гарт ороод амархан мөнгө олдог болчихсон байв. Гэтэл нөхрийн минь бие үе үе өвддөг боллоо. Толгой нь тэсэхийн аргагүй өвдөж нэг л биш болоод байгаа нь мэдрэгдэж эхэллээ. Ингээд эмнэлэгт очиж үзүүлж, тархины зураг авахуулсан юм. Гэтэл тархины гүндээ уйланхайтай гэж оношлогдлоо. Сайн гэсэн эмч, эмнэлэг болгоноор үзүүлсэн. Гандангийн тэнд хүнсний дэлгүүр, шашин гээд жижиглэнгийн бараа борлуулдаг өөрийн эзэмшлийн дэлгүүртэй болсон байсан. Манай хүн өвдсөнөө мэдээд “Би та хэдийг өртэй үлдээмээргүй байна” гээд дэлгүүрээ зарсан. Ихэнхээр нь Бээжин явж, нөхрийгөө үзүүлсэн. Үлдсэнээр нь банкны өрөө дарсан. Нөхрийн маань өвчнийг Монголд эмчлэх ямар ч боломжгүй гэсэн. Тэгээд Солонгос Улс руу явах нийт өртөг, зардал хэд болохыг судалж, “Нөхрөө л эрүүл болгоод авах нь хамгийн том хүсэл” болсон. Хүүхдүүд ч жаахан, жижиглэнгийн бараа зардаг хүмүүс эмчилгээний мөнгөө олох чадал байхгүй. Цуглуулсан хэдэн төгрөгөөрөө бараагаа нааш цааш нь болгоод л урдах хойдохоо нөхөөд дуусчихдаг. Ийм үед мөнгө хурааж, хуримтлуулна гэдэг тун хэцүү. Солонгос руу явахад 70-80 сая төгрөг шаардлагатай гэдгийг мэдсэн. Яаж ч хичээсэн бидэнд олдохгүй өндөр өртөг байсан учраас явж, эмчилгээ хийлгэж чадаагүй. Энэ хооронд нөхрийн бие улам бүр муудаж, унаж татах нь энүүхэнд болчихсон. Бүр гаднаас нь харахад согтуу хүн шиг харагдана. Тэгж явсаар 2011 онд гавьяат эмч Ж.Хайрулла гэдэг эмч дээр ороод “Нөхрийг минь авраач, алтан гартай эмч та нарт найдъя” гээд л уйлчихсан. Тухайн үедээ эмч нарын зөвлөгөөний хурлаа хийгээд “Эхний ээлжинд тархинд нь гуурс суулгаж үзье” гэсэн. Нэг үгээр тархинд нь ус их хуримтлагдсан, малаар бол эргүү мал шиг болчихсон гэсэн. Гудамжинд явж байгаад л гэнэт уначихдаг. Хэлж ойлгуулах гэхээр ярьж чадахгүй. Хүмүүс согтуу хүн байна гээд туслахаас илүүтэй зугтаачихдаг байсан. Нэг удаа нөхөртэйгөө банканд орсон чинь “Наад согтуу хүнээ аваад гараачээ” гэсэн. Тухайн үедээ хүмүүс мэдэхгүй ойлгодоггүй байсан. Одоо харьцангуй мэдээлэлтэй болсон юм шиг санагддаг. Ядаж л гудамжинд алхаж яваад уначихвал “Хүүе, та зүгээр үү” гэх хүн олон болсон юм шиг анзаарагддаг.

Ингэж явсаар 11 жил өнгөрсөн байна. Хагалгаанаас жил хагасын хугацаанд дэглэмийн байдалтай хүнд зүйл өргүүлэхгүй, ядраахгүй байсан. Тэгээд л монгол хүний зан гэдэг шиг ажлаа хийгээд, гүрийгээд л явдаг. Уг нь хэтэрхий ядарч, хүнд юм өргөж болохгүй гэсэн ч одоо тэгээд жирийн, эрүүл хүн шиг л ажиллаж байна. Амьдралын төлөө шантрахгүйгээр зүтгэсээр яваа хүн бол манай нөхөр. Одоо манай ажиллуулж буй “Алтан хүрдэн” дэлгүүр бол Хатагтай эмнэлгээс гэрээ хийж түрээслэдэг газар. Олон ч жил сайхан хамтран ажиллаж, амьдралаа залгуулж байгаадаа баяртай байдаг.

Нөхөр маань одоо ч тархин дахь уйланхайгаа авахуулаагүй, гол судсаа дарсан учраас авах ямар ч боломжгүй. Авах боломжгүй учраас тархи болон биедээ гуурс суулгуулсан. Гуурс нь усаар дүүрэхээр эмнэлэгт очиж юүлүүлдэг.

Нөхөр бид хоёр хамтдаа амьдралаа босгож, авч явж буй жирийн нэгэн гэр бүл. Худалдаа эрхэлж, бизнес хийнэ гэдэг харилцаа хандлага их чухал. Манай нөхөр “Монгол хүн амны билгээс, ашдын билэг” гэдэг юм гээд ямар ч зантай хүн манай дэлгүүрээр үйлчлүүлсэн сайхан инээмсэглээд, хариулж буй мөнгөө хоёр гараараа “Баярлалаа” гэж өгөөд гаргадаг. Зарим хүнийг “Танайх их гоё харилцаатай, сайхан хүмүүс шүү” гэж хэлэхэд их урам авдаг. Ээж минь надад “Эмэгтэй хүн нөхрөө хүндлэх ёстой” гэдгийг зааж, сургадаг байсан. Гэрийн эзэн хүн үнс, хогоо асгах ёсгүй гэх мэт уламжлалт заншлыг заасан. Ийм орчинд хүмүүжсэн эмэгтэй хүн нөхөртэй болоод ирэхээрээ өөрөөсөө илүү хүндэлдэг болчихдог юм билээ. Би заримдаа нөхрөө хэтэрхий хүндлээд, өөрийгөө хаячихаж гэж боддог. Орчин цагтай миний үзэл бодол жаахан зөрчилдөөд байх шиг санагддаг. Би нүүрээ будаж гоёхыг мэдэхгүй, энгийн л хувцасладаг эмэгтэй. Тийм болохоор охиддоо “Эмэгтэй хүн өөрийгөө л хайрлаж байж өрөөлд хайрлагдана. Өөртөө арчаатай, гоё яв” гэж захидаг. Намайг хараад манай охид над шиг болох гээд байгаа байхгүй юу. Нөхөр бид хоёр таван охиноо өөрсдөө өсгөж, хүмүүжүүлсэн. Хүний л амьдрал юм чинь шантрах ядрах үе зөндөө байсан. Нөхөр маань хүнд өвдсөн таван жил гаруй хугацаанд дэлгүүр, хүүхдүүдээ асрах, нөхрөө босгож ирэх гээд гүрийж байсан үе бий.

Ямар ч сайхан гэр бүл байсан, асуудал байдаг шүү дээ. Яг л түүнтэй ижил харагдах, харагдахгүй өчнөөн л юм байдаг. Санаанаас гардаггүй нэг дурсамж бий. Нөхрийг хагалгаанд орохоос өмнөхөн гуравдугаар сарын 8-ны өдөр нөхөртэйгөө оройтоод л гэртээ ирсэн. Манай гэрийн ганц эр хүн бол нөхөр. Өвчтэй яахаа мэдэхгүй, учраа олоогүй үе байсан болохоор юун Мартын найман тэмдэглэх, мартчихсан байсан. Тэгсэн охид маань өөрсдийнхөө боломжоор гоё ширээ засчихсан “Аав минь эрүүл болж, бидэнтэй үргэлж хамт байгаасай” гэж хэлэхэд нь би өөрийн эрхгүй уйлчихсан. Эргээд бодоход амьдралын үнэ цэн гэдэг алт мөнгө биш, элэг бүтэн байх, гэрийнхэн бүгд инээмсэглэж байх л байдаг юм билээ.

Л.ОТГОНБАЯР: Нөхөр минь тархиндаа гуурс суулгуулсан ч амьдрахын төлөө эрүүл хүн шиг хөдөлмөрлөдөг

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.