“Хүний мөс муудсан шүү, хүү минь” гэж олон сонсож байснаас “Бид ямар хүмүүсийн дунд амьдарч байна вэ” гэж нэгнээсээ айтлаа хүний чанар муудсан гэж санасангүй ээ. Монголчууд яг л ноходтой адил хоорондоо уралцаж, нэгнийгээ сэхэхгүй болтол нь нүдчихдэг, бусдад зодуулж байгаа нэгэнд очоод туслах нь битгий хэл “Энэ зодуулж байна. Зодуулж л байг уу” гэсэн шиг инээд алдаж бичлэг хийгээд олон нийтийн сүлжээнд байршуулчихдаг болж. Үүнээс өөр юу ч хийж чадахгүй болтлоо амиа хичээгсэд олон болжээ. Өөрөөр хэлбэл, монголчууд  араатнаас дор нэгнийгээ хэмлэдэг болсныг илтгэх бичлэг сүүлийн үед бүр ихэссэн байна. Эр, эмгүй л нэгнийгээ зоддог, дээрэлхдэг, нэг нь зодуулаад үхэх гэж байсан ч тоохгүй өнгөрдөг болсонд цөөн хэд нь эмзэглэж сууна. Тэднийг зүгээр л хараад зогсдог, бичлэг хийхээс өөрийг хийж чаддаггүй хүмүүс эмзэглэх нь битгий хэл харсан ч хараагүй юм шиг, сонссон ч сонсоогүй юм шиг өнгөрдөг болсон нь тун харамсалтай. Зарим нь "Цөвүүн цаг гэдэг нь л энэ байх даа" гэхээс өөр гавихгүй. Монгол хүний мөн чанар тартагтаа тултал муудсаныг илтгэх хамгийн сүүлд болсон хоёр жишээг дурдъя.

    Өчигдөр олон нийтийн сүлжээнд бусдын анхаарлыг илүүтэй татсан хоёр бичлэг орсон. Эхнийх нь, өөрийн хүсэлтээр зогсоол дахь автомашины хөдөлгөөн зохицуулдаг иргэнийг нэгэн жолооч туулгаж байгаад учир зүггүй зодож, дэвсэлж байв. Тухайн иргэн гэрэл ойлгогчтой хувцас өмсчихсөн байсан учир бичлэг хийсэн иргэн “Шаардлага тавьсан цагдааг иргэд зодож байна” хэмээх тайлбартай олон нийтийн сүлжээнд байршуулсан байв. Гэтэл Цагдаагийн Ерөнхий газрын Хэвлэл мэдээллийн төвөөс “Бусдад зодуулсан гэх хүн цагдаа биш сайн дураараа автомашины хөдөлгөөн зохицуулдаг иргэн байна” хэмээх мэдээллийг өгсөн. Гэхдээ тэр бусдыг цагдаа ч бай, жирийн иргэн ч бай ухаан алдтал нь зодож, нүдэх ёсгүй. Бодвол, цагдаа биш байж томорлоо гээд л дээрэлхэж харьцснаас тэдний зодоон эхэлсэн нь гарцаагүй. Гэвч түүнийг зодлоо гээд цагдаад дуудагдаж, хуулийн хариуцлага хүлээнэ. Зодуулсан нэгэн нь хэдэн өдөр эмнэлэг бараадаж, цаг хугацаа, эрүүл мэнд, сэтгэл санаагаараа хохирно.

      Харин дараагийн бичлэг бол Өмнөговь аймагт нэгэн эмэгтэй золбин нохдод бариулж буй бичлэг байв. Түүнийг 4-5 нохойд бариулаад амьд үлдэх эсэх нь тодорхойгүй байхад нэгэн машинтай иргэн харж, харж байгаад цонхоо хаагаад явж байгаа юм. Өөрөө нохойноос айгаад түүнд тусалж чадаагүй юмаа гэхэд машинаараа нохойг нь хөөж болох л байсан. Ямар ч нохой түүний машин дотор нь урчихгүй шүү дээ. Дээрх хоёр үйл явдал хоёулаа бусдын нүдэнд ил болсон. Харамсалтай нь, хэн ч тэднийг салгаж, болиулаагүй. Тэгэхээр дор бүрнээ анхаарал болгоомжтой явахгүй бол бусдын нүдэн дээр л үхэж мэдэх болж.

    Мөн үүнээс гадна айлын алгын чинээхэн үрийг багш нар нь хөхөртөл нь, хавдтал нь зодчихдог асуудал газар авсан. Хичээлийн шинэ эхлээд ганцхан хонож байхад цэцэрлэгийн туслах багшийн хүүхдүүдээ зодож буй бичлэг ил болсон. Ил болсон нь зөвхөн тэр боловч өөр хаана, хэчнээн багш бусдын танхил үрстэй зүй бусаар харьцаж, зодож буйг таашгүй. Гэхдээ бусдын хүүхдийг өөрийнхөө хүүхэд шиг бодож байдгаараа хичээж, зааж, сургаж байгаа багш нар олон бий. Тэдний хүч хөдөлмөр, нэр хүндийг үгүйсгэж болохгүй. Харин олны дунд өөрийнхөө сэтгэл зүйг бэлдээгүй, бусдын хүүхдийг хүмүүжүүлэх нь битгий хэл өөрийгөө хүмүүжүүлж чадаагүй багш нар олон болжээ. Л.Энх-Амгалан сайд аа, эхлээд багш нарынхаа сэтгэл зүйг эмчилж, багш нарыгаа  хүүхэд зодохооргүй болтол нь бэлтгэх хэрэгтэй байна. Өөрийгөө хянаж чадахгүй, мэргэжлийнхээ мөн чанарыг ойлгоогүй өчнөөн хаалганы цаана хүүхэд зодоож сууж байгаа юм биш биз.