-30 НАС ДӨНГӨЖ ГАРААД ХАРЬЦГААЧИХАВ УУ, ЭСВЭЛ ОЛНЫ ХЭЛ АМНААС АЙХДАА СЭРГЭЭШ ХЭРЭГЛЭХЭЭ БОЛЬСОН НЬ НӨЛӨӨЛӨӨД УНААД БАЙНА УУ-

      Үндэсний бөхийн аварга, арслангууд сүүлийн үед заалны барилдаанд бараг давахаа ч байлаа. Нэг, хоёрын даваанд ээлж дараалан аймаг, сумын цолтой бөхчүүдэд ташраараа нурж, өвдөг шороодож, элэг бүсээ тайлдаг болчихлоо. Энэ бүхэн сэргээштэй холбоотой юу, эсвэл аварга, арслангуудын маань ир нь буурч, эд хав нь ийм эрт байхгүй болчихсон юм уу гэсэн хоёр асуулт хариу нэхэх ажээ. Дөнгөж 30 нас гараад, ийм эрт харьчихна гэж баймгүй сэн. Нэг л үлбэгэр сулбагар бөхчүүд, бага цолтнуудын наад захын мэхэнд ойчоод өгөх нь даанч хайран харагдана. Тэр тусмаа сугадсан барьцнаас зайлж гишгэдэл алдуулаад давхар аччихаар хоёр далаараа цэвэр тавиулчихаж байгаа нь үгүй ээ мөн өрөвдөлтэй. Уг нь үе үеийн үндэсний бөхийн аварга, арслангууд юун сумын заан, аймгийн начинд унах. Ёстой л Дарийн Дамдин аварга шиг гурвын даваа хүртэл гарлаа, өрлөө, давлаа гэдэг байв даа. Бага цолтнуулдыг гар, хөлийнхөө үзүүрээр ширвэчихдэг бөх даанч олон байж. Гэтэл энэ цагийн улсын аварга, арслан, заанууд сумын бөхтэй хөлсөө гаргаж, тамираа тасартал үзэж байгаад л тэрий хадаад үсрээд ойчих юм. Үүнд ямар учир байна вэ. 

           Улсын наадмын түрүү бөх Э.Оюунболд сэргээш хэрэглэсэн гэгдэж, барилдах эрхээ найман жилээр хасуулаад байгаа. Гэхдээ тэрбээр “Би сэргээш хэрэглээгүй, миний шинжилгээг сольсон” гэх тайлбарыг өгсөөр байгаа. Мөн улсын аварга Н.Батсуурь, улсын арслан Р.Пүрэвдагва, улсын харцага цол хүртсэн Б.Бат-Орших нарын бөх сэргээш хэрэглэсэн хэрэгт нэр холбогдож, ард түмнээс уучлалт гуйж байгаа нь гэж толгой тонгойсхийгээд өнгөрсөн нь саяхан. Өөрөөр хэлбэл, бөхөд хайртай монголчуудын сэтгэлийг гонсойлгосон энэ мэдээ сүүлийн жилүүдэд тасраагүй билээ. 

Сүүлийн жилүүдэд үндэсний баяр наадмын үзүүр, түрүүний бөхчүүдийн таамагт багтаж ирсэн Улсын арслан Ц.Содномдорж 2020 оны баяр наадамд тавын даваанд аймгийн арслан Ц.Мөнхбаярт өвдөг шороодсон

        Манай улсын хувьд допингийн шинжилгээг БНСУ руу явуулж, шинжлүүлдэг. Үнэхээр шинжилгээ хийлгэх процесс нь удаан явагддаг юм уу, аль эсвэл Бөхийн холбоо, Допингийн эсрэг Үндэсний төвийнхөнд шуурхай зарлах сонирхол байдаггүй юм уу гэх хардлага бөх сонирхогчдын дунд удаан үргэлжилж байна. Арга ч үгүй юм л даа, наадмаас хойш нэлээд хэдэн сарын дараа шинжилгээний хариу нийтэд ил болдог. Энэ хугацаанд хэнээс допинг илэрч, хэн цэвэрхэн мултарч байгааг тодорхой мэдэж чаддаггүй байх талтай. Олон нийтэд ил болсон нь дээрх нэрс боловч хэн нэгэн албан тушаалтны шүүгээнд сэргээш хэрэглэсэн нь батлагдсан үүнээс ч олон нэр байхыг үгүйсгэх аргагүй юм.

Хоёрын даваанд аварга П.Бүрэнтөгс аймгийн заан Э.Мөнхжаргалд өвдөг шороодсон юм

            Жишээ нь, Үндэсний баяр наадмын үзүүр, түрүүний бөхчүүдийн таамагт сүүлийн хэдэн жил багтаж ирсэн Улсын арслан Ц.Содномдорж Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 110 жилийн ойд зориулсан Ерөнхийлөгчийн цомын төлөөх улс, аймгийн алдар цолтой шилдэг 128 бөхийн уламжлалт барилдаанд зодоглосон нь олны анхаарлыг татаад байсан ч хоёрын даваанд аймгийн заан Ц.Бямба-Отгонд унасан. Мөн тус барилдааны хоёрын даваанд аварга П.Бүрэнтөгс аймгийн заан Э.Мөнхжаргалд өвдөг шороодсон юм. Энэхүү баримтуудаас харвал хэн нэгэн даргын шүүгээнд дарагдаастай допингтой бөхийн жагсаалтад аварга П.Бүрэнтөгс, арслан Ц.Содномдорж нар багтаж байж магадгүй гэх таамаг бөх сонирхогчдын дунд бий болоод байна. Үүнээс өмнө Ц.Содномдоржийг “Лухагар хар биеэ допингоор зодож, хагас галзуурсан бөхчүүдтэй барилдсаар тэнхээ нь тасарч, сэтгэл нь ч тамирдаж гүйцлээ” хэмээн бөх сонирхогчид өмөөрч байсан бол аймаг, сумын цолтой бөхчүүдэд өвдөг шороодсоноос нь хойш энэхүү хандлага нь эрс өөрчлөгдөж, "Олны хэл амнаас айгаад сэргээш хэрэглэхээ больсон чинь бяргүй амьтан болчихов уу" гэх хардалт хүртэл сошиалд түгсэн гэнэ. 

 Хоёрын даваанд даян аварга Н.Батсуурь, Говь-Алтай аймгийн харьяат сумын заан Э.Дашдэмбэрэлд өвдөг шороодсон. Мөн тус сумын заанд арслан Р.Пүрэвдагва нэгийн даваад унасан

          Цагийг эзэлсэн аваргууд болох Ж.Мөнхбат, Х.Баянмөнх нар цолоо баталж чадахгүй, тэр дундаа түрүүлчихээд дараа жил нь улсын баяр наадамд тав давж чадахгүй бөхчүүдийн тухай нэлээд хатуу байр суурьтай байсан гэдэг. Үүний бас нэгэн жишээ бол, ааг, омог эр бяраа гайхуулж даян аварга цол хүртсэн Н.Батсуурь аваргын бяр дууссан уу, эсвэл хэрэглэдэг эм тарианых нь үйлчилгээ дууссан уу яасан юм бүү мэд. Хэл ам хийж, Бөхийн өргөөнд малгайгаа хүртэл орхин гарч байсан аварга маань "Бизкон аудит" ХХК 20 жилийн ойдоо зориулсан Монгол Улсын начин цолны хүндэтгэлийн барилдааны хоёрын даваанд Говь-Алтай аймгийн харьяат сумын заан Э.Дашдэмбэрэлд өвдөг шороодсон. Мөн тус сумын заанд арслан Р.Пүрэвдагва нэгийн даваад унасан. Тухайлбал, бөхөд хайртай монгол түмний маань хайрлаж хүндэлдэг арслан, аварга хоёр сумын заанд дараалан ташраараа унасан хэрэг. 

 Сумын заанд арслан Р.Пүрэвдагва нэгийн даваад унасан

             Хуучин цагт аварга, арслангуудыг тавын даваанаас өмнө унахыг тийм ч их хараад байдаггүй байсан билээ. Гэтэл сүүлийн хоёр жил нүдний гэм мэт байсан үзэгдэл нүдэн дээр цэцэглэж эхэллээ. Энэ бүхэн юутай холбоотой вэ. Сэргээшийн замбараагүй хэрэглээ багассаных уу, эсвэл эр бяр ааг омог нь дуусч байгаагийнх уу. Эсвэл “Цаст уулын цагаан бар цаг нь ирэхээр шоргоолжинд идүүлнэ” гэдэг амьдралын үнэнд бөхчүүд минь ийм эрт гүйцэгдэж байгаа нь энэ үү. Юутай ч юу юу ч болоогүй байхад л ташраараа ханаралдаад л унацгаагаад байдаг боллоо.