-СҮҮЛИЙН 14 ХОНОГТ УГААРЫН ХИЙД ХОРДСОНЫ УЛМААС ДОЛООН ХҮН НАС БАРЖЭЭ-

     Нийслэлчүүд намаржин, өвөлжин гал түлэх учраа олох гэж хичээсээр урин дулаан цагтай золголоо. Өөрөөр хэлбэл, бид гал түлж чадахаа больчихож. Галлагаа зогсоогүй үед яндангаа салгаж болохгүй шүү гэдэг зөвлөмжийг мартсаныхаа төлөө зуны дунд сард эрдэнэт хүний амь эрсэдсээр байна.

УГААРТСАН ИРГЭД ЮУН ТУХАЙ ЯРИВ

     Баянзүрх дүүргийн иргэн Б-гийн гэр бүлийн дөрвөн гишүүн энэ сарын 13-ны шөнө угаартсан аж. Тэрбээр гэртээ өдөрт гурван удаа галладаг бөгөөд үдшийн 21:00 цагт өрдсөн гал нь шөнөдөө унтарсан байдаг гэнэ. Гэтэл 22 цагийн орчимд гэнэтхэн түүний болоод нөхөр, хүүхдийнх нь толгой өвдөж эхэлжээ. Улмаар бүгд өвчин намдаах эм ууж унтахаар хэвтэцгээсэн байна. Энэ үеэс өнөөх толгойн өвдөлт улам хүчтэй болсноор зогсохгүй чих нь маш их шуугих болсон гэнэ. Тэрбээр “Ерөөсөө л нүдээрээ ч тэр, толгойгоороо ч тэр дээшээ харж болохгүй, тархи толгой дийлдэх ээ больчихдог юм байна лээ. Өмнө жилүүдэд угаартаж байгаагүй болохоор угаартсан гэж огтхон ч бодоогүй. Гэтэл гэнэт хүүхэд маань бөөлжөөд эхэлсэн. Сандарсандаа түргэн дуудсан” гэв. Харин түүнээс “Зуух, янданд ямар нэгэн доголдол байсан уу, таны буруутай үйлдэл бий юу” гэж асуусан боловч хариулахыг хүссэнгүй.

      Мөн энэ сард гэр бүлээрээ угаарын хийнд хордсон тус дүүргийн есдүгээр хорооны иргэн Б.М “Би 17:00 цагийн үед галлачихаад гарсан юм. Манайх шинэ пийшин бариад өнгөрсөн жил бүтэн ашигласан болохоор галладгаараа л галласан. Хоёр цаг гаруйн дараа иртэл  гэрт бага зэргийн утаа тогтсон байсан. Угаартаж магадгүй гээд гэр бүлээрээ 40 орчим минут гадаа хүлээж, утаа униараа гаргасан. Үүрээр дунд хүү маань сэрээд дотор муухайраад толгой өвдөөд байна гээд дуудсан. Босож харахын завдалгүй бөөлжөөд эхэлж байгаа юм. Тухайн үедээ нээх ч юм бодсонгүй унтацгаалаа. Тэгээд 07:00 цагийн үед минйи толгой өвдөөд сэрсэн чинь хүүхдүүд уйлах нь уйлж, бөөлжих нь бөөлжсөн байдалтай байсан. Манай нөхөр угаар юм бишүү гэсэн.

      Тэр даруйдаа 103-руу залгаж бүх үнэн учраа хэлсэн. Өө наадах чинь угаар байна гээд манайх руу түргэн явууллаа. Улмаар намайг нэгдүгээр эмнэлэг, хүүхдүүдийг ЭХЭМҮТ рүү явуулсан. Түргэний эмч намайг “Даралт чинь 150 хүрсэн байна гээд хэд хэдэн эм өгсөн. Ингэхдээ яг ямар зориулалттай, юу гэдэг эм өгч буйгаа огт хэлээгүй.  Хүүхдийг маань усанд оруулаад аппарат зүүсэн байсан. Үр хүүхдээ уйлж, бөөлжиж байгааг харах маш хэцүү байсан. Дөнгөж 12 настай охин, хоёр ойтой хүү маань тэнд яаж байгаа бол гэж бодохоос яс хавталзах шиг болсон. Цар тахал гээд цаг үе ямар байгаа билээ дээ. Тэр хугацаанд маш их юм толгойд бодогддог юм байна лээ.  Цагдаагаас БЗД-ийн цагдаагийн гуравдугаар хэлтэст ирж мэдүүлэг өгөөрэй гэсний дагуу байцаалт өгсөн. Дараа нь дахин утасдаж “Танд гомдол байна уу. Гомдол байвал гомдлоо хэлж болно. Үгүй бол гомдолгүй гэсэн бичиг хийж өгнө үү" гэж ярьсан. Хэнд, юунд гомдох юм бэ. Түлсэн түлшиндээ гомдолтой нь биш дээ” хэмээн  үгээ зөөж ядан, зовиуртай ярив.

Б.ПҮРЭВСҮРЭН: ИРГЭДИЙН ШАХМАЛ ТҮЛШ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭХ ДАДАЛ, СЭТГЭЛ ЗҮЙН НИЙЦЭЛ НЬ ХОЁР ЖИЛИЙН ӨМНӨХӨӨС 42 ХУВИАР ӨССӨН

      Иргэдийн угаартаад буй шалтгааныг Нийслэлийн агаарын бохирдолтой тэмцэх газрын дарга Б.Пүрэвсүрэнгээс тодрууллаа.

     “Сүүлийн 14 хоногоор авч үзэхэд 46 өрхийн 124 хүн угаарын дуудлага өгсөн байна. Эдгээрийн 80 нь том хүн бол үлдсэн нь хүүхэд. Харамсалтай нь угаарын хийнд хордсоны улмаас долоон хүн эндсэн. Жилийн жилд хүйтнээс халуунд, халуунаас хүйтэн шилжих үед угаартах тохиолдол үүсдэг. Өнгөрсөн жилийн энэ үед угаарын хийн дуудлага нэг ч ирж байгаагүй. Харин энэ жил эрт хүйтэн бороо орсон учир ард иргэд халаалтаа бүрэн зогсоогоогүй. Гал түлхээ бүрэн болиогүй хэрнэ өвлийн улиралд хэрэгжүүлдэг урьдчилан сэргийлэх ажлуудаа зогсоочихсон. Жишээлбэл, яндангаа тогтмол хөөлөх, зуух яндангийнхаа битүүмжийг шалгах, угаарын дуут дохиогоо ажиллаж байгаа эсэхэд хяналт тавих, бүрэн галлаж дуусаагүй байхад яндангаа салгаж, өрхөө бүтээхгүй байх зэрэг алдаануудыг яг энэ цаг үед давтаад байна. Энэ нь бүрэн хүйтрээгүй учир иргэд бага гал түлж, хүйтэн бороо орж эхэлмэгц яндангаа салгаж өрхөө бүтээснээс үүдэлтэй. 

     Угаар нь өнгө, үнэр, амтгүй учир нэг мэдэхэд эрхтэн тогтолцоо руу орж доголдол үүсгэж эхэлдэг. Манай байгууллага гэр хорооллын бүх айлуудаар урьдчилан сэргийлэх зөвлөмж бүхий гарын авлага тараасан. Мөн хэвлэл мэдээлийн хэрэгслээр болон цахим орчинд сэрэмжлүүлэг, заавар зөвлөгөө хүргэж ажилласаар байна.

Хэрэв зээ иргэд хариуцлагаа бүрэн ухамсарласан тохиолдолд угаартах асуудал үүсэхгүй байх бүрэн боломжтой. Улаанбаатар хотын 10 мянган айлаас шахмал түлштэй холбоотой судалгаа авч анализ хийсэн. Судалгаагаар иргэдийн шахмал түлш зөв хэрэглэх дадал, сэтгэл зүйн нийцэл нь хоёр жилийн өмнөхөөс 42 хувиар өссөн дүн гарсан. Үүнээс харахад иргэд сайжруулсан түлш хэрэглэж сурсан байна.

     Сурч байгаа учраас угаартахаас сэргийлсэн үйлдлүүдийг хийж мэдэж байна гэсэн үг. Харин одоо дадал зуршил болгох хэрэгтэй. Ингэснээр ирэх жил угаартах, угаарын улмаас амь эрсдэх тохиолдол багасна” гэв.

МОНГОЛ ГЭР ҮХЛИЙН ШАЛТГААН БОЛСОН УУ

      Угаартаж амиа алдсан иргэдийн дийлэнх хувь нь монгол гэрт амьдардаг байсан талаар албаныхан онцолж байна. Тухайлбал, өнгөрсөн сарын 25-26-нд шилжих шөнө 60 орчим иргэн угаартсанаас таван хүн амиа алджээ. Хүний дайтай амьдрах гэж бусдын адил зүтгэж явсан Монгол Улсын гурван иргэн, энхрийлж, эрхлүүлэх хоёр хүүхдийнхээ хамт энэ ертөнцөөс буцсан нь тэр. Ээж нь үрээ тас тэврэн сэвлэгийг нь үнссэн чигээрээ хөшиж, аавынхаа нуруунд наалдаж унтсан хүү гартаа тоглоомоо атгасан янзаараа үүрд унтсан дүр төрх дуудлагын багийнхныг угтжээ. Нүд хальтирч, сэтгэл эмзэглэм энэ харамсалтай хэрэг ердөө л галлагаагаа бүрэн зогсоогоогүй үедээ яндангаа сугалж, өрхөө бүтээснээс эхлэлтэй аж. Халуун зунаар угаартсан тэдний араас харамсаад ч барахгүй гаслантай. Үнэхээр хэдэн зуун жилийн турш нүүдэлчдийн их өвийг тээж ирсэн монгол гэрийн буруу бүтэц, зохион байгуулалтаас энэ хэрэг үүдэлтэй юу. Хэрэв тийм бол яагаад гэр хорооллын хэдэн мянган айл өрх эгэл жирийн аж төрөөд, угаартахгүй амьдарч болоод байгаа юм бэ. Асуудал зуух, яндан, түлшинд бус хүндээ байгаа юм биш биз.

    Яагаад хоёр жилийн турш цахим орчин, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан хэдэн зуун удаагийн давтамжтай сэрэмжлүүлэг, зөвлөгөө өгсөөр байхад, яагаад төдий олон хүн угаартаж нас бараад байхад ухаарч, ойлгож чадахгүй байгаа вэ гэдэг нь үнэхээр гайхмаар. Иймээс бид хариуцлагын талаар ярихгүй өнгөрч болохгүй.

Таны амь насыг хэн хариуцдаг вэ. “Сүх далайтал үхэр амар” гэгчийн адил Монголчууд бид өөртөө хайргүй, хэнэггүй нь дэндсэн хүмүүс юм. Нийгмийн хариуцлага, бусдын өмнөөс хариуцлага үүрэх тухай ярихаас өмнө урьтаж бид өөрсдийнхөө амь нас, аюулгүй байдлыг бүрэн хариуцдаг болчихмоор байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, юу нь болох, юу нь болохгүй талаар хүүхдүүдэдээ сургадаг шигээ өөрсдөө хэрэгжүүлдэг байх хэрэгтэй.

Энэ үгээрээ харамсалтайгаар угаартаж амиа алдагсдыг буруутгах гэсэнгүй. Харин тэдний санамсаргүй гаргасан алдааг давтах вий хэмээн болгоомжилж буй нь энэ.

    Төр нь шахмал түлшнийхээ үнэ, чанар, хүрэлцээг, иргэд нь зуух яндан, зөв галлагаагаа хариуцъя. Магад “Манай зуух, янданд завсар гарсан байна шүү. Яаралтай засъя”, “Хэдий бороо орж байгаа ч яндангаа салгаж л болохгүй шүү” хэмээн бодож, өөрийгөө болон гэр бүлээ угаартах цаашлаад амиа алдах аюулаас урьдчилан сэргийлж чадсан хэдэн зуун хүн нийслэлд байгаа.  Гэвч тэд баатар биш бөгөөд хэн нэгний төлөө үүнийг хийгээгүй. Зөвхөн аюулгүй амьдарч, амьд байхын төлөө болгоомжилж, урьдчилсан сэргийлсэн хэрэг. Чухам энэ үлгэр дуурайллыг л сурч аваад, ягштал мөрдөцгөөе. Галлагаа бүрэн дуусаагүй үед яндангаа салгахгүй, сойлтыг нь хаахгүй байя. Галлахдаа зуух пийшингээ шахмал түлшээр хэт дүүргэхгүй байя. Яндангаа хоёр сар тутамд хөөлж, үнсний савыг галлах бүртээ цэвэрлэе. Угаарын хий мэдрэгч төхөөрөмжийн хэвийн ажиллагаанд тогтмол хяналт тавьцгаая.