• Өнөөдөр 2024-04-30

БҮТЭЭЛ ТӨРТӨЛ БИ ХЭНД Ч ХАРГИС

2024-04-20,   1960

    Түүний хатуу зан хэнд ч хэцүү санагдах нь мэдээж. Гэхдээ түүнээс төрөх бүтээл бүхэн нь хатуу харгис мэт энэ л чанга дэг соёлоос нь “мэндэлдэг” гэхээр үзэгч, уншигчдад тэр дорхноо л хайрлах сэтгэл төрнө.

      Тэр "Би бол жаахан харгис хүн нуух юм байхгүй. Гэхдээ би одоо телевизээр УИХ-ын гишүүдийн хурлынхаа танхимд орохгүй байгаа, дуудуулж байгаа, ирэхгүй байгаа зэргийг хараад миний жүжигчид тэгвэл тоглолтондоо ирэхгүй байж, сургуулилтдаа ирэхгүй байж болох байсан юм байна даа  надад загнуулан, загнуулан ирж байх ямар хэрэгтэй юм гэж бодож байна. Хүний төлөө цагтаа эхэлдэггүй театр битгий байгаасай гэж би маш олон жил хариуцлагатай театр, хариуцлагатай жүжигчидтэй байхыг мөрөөдөж ирсэн. Харгис гэдэг нь юу вэ гэхээр миний гэр бүлийн аав нь бурхан болоход гэр бүлээс нь аав чинь бурхан боллоо одоо чи Москвагаас наашаа гарч оршуулганд нь ирээ гэсэн. Тэгэнгүүт би юу гэж хэлсэн бэ гэхээр, “Чи очихгүй, чи Орос гүрэнд тоглох гэж ирсэн, чиний аав чамайг миний амьдралыг үргэлжлүүлж  яваа гэж бодож байгаа. Гэтэл чи шарил дээр ёс гүйцэтгэх гэж очих гэж байна, зүй нь чи тэр хүний бодлыг энд үргэлжлүүлэх ёстой чи явахгүй, би чамайг явуулахгүй, чи өнөө орой тоглоно тоглохдоо чи юу ч болоогүй юм шиг тоглох ёстой”. Миний ээж бурхан болж байхад би орой нь ажлаа хийж л байсан, маргааш нь би оршуулчихаад сургуулилтаа хийж л байсан. Дараа нь би хань бүлээ эхийг нь нас барж байхад орой нь “Эмсүүд” жүжгээ орой нь тоглуулж л байсан. Яагаад гэвэл үзэгчдийн өмнө гараад аав маань ээж маань үхэж байна би өнөөдөр тоглож чадахгүй гэж яаж хэлж чадах юм бэ, юу ч болоогүй юм шиг тоглох ёстой. Үүгээрээ үзэгчдийн өмнө жүжигчдийн хариуцаж байгаа хариуцлага өөр, хэнд ч өөрийнхөө зовлонг нялзааж болохгүй. Би өвддөг жүжигчинд дургүй, өөрөө өвдөх бүр дургүй. Яагаад гэвэл би өөртөө уурладаг, ямар арчаагүй юм бэ, тийм учраас өвдсөн жүжигчин байх, миний өмнө шуугитнах, ханиад хүрлээ гээд ирэхгүй байх зэрэгт би үнэхээр харгис.

      Тэгвэл бүр мөсөн гар зайл. Яагаад гэвэл үзэгчид тийм юм үзэхийг хүсэхгүй. Энэ мэтээс авхуулаад надад муу чанар их бий" гэжээ. Магад тэр нялцгай, нялуун, харсан бүхэндээ хошуу дэвссэн нэгэн байсан бол “Би чамд хайртай”, “Гарын таван хуруу”, “Нандин эрдэнэ”, “Цахилж яваа гөрөөс”, “Газар шороо мину зэ”, “Догшин хутагтын сахиус” зэрэг олон сайхан сайхан дэлгэцийн бүтээл төрөхгүй ч байж мэдэх юм. Мөн тэрбээр "Сондгой тоо" 'Нулимс'" зэрэг ном, "Гэгээн Чингис хаан", "Чонын шагай"' "Хубилай хаан", "Хулан хатан" зэрэг кино зохиол бичсэн. Сондгой тоо нь "Би чамд хайртай” кино болсныг өдгөө хүн бүр мэдэх билээ. Дэлгэцийн урлагт тэр ийн өөрийн өнгө аяс, үнэр, амттай бүтээлүүдээ эгнүүлсэн нь дэлгэн үзэх бүрд нэгийг бодож эргэцүүлэхэд хөтөлж, ухааран ойлгуулдаг жинтэй. Гаваа найруулагч ихэнх зохиолыг өөрийнхөөрөө өөрчлөн бүтээлээ төрүүлдэг бол ганцхан Д.Маам зохиолчийн "Газар шороо" романаас л нэг үг, үсэг, цэг таслал ч хөндөж өөрчлөөгүйгээ ярьсан байдаг. 
         "...Д.Маам гуай надад авчирч өгөхдөө Гаваа энийг чамаас өөр хүн хийхгүй. Яагаад гэвэл газар шорооны төлөө дуугарсан хүмүүс сайн явдаггүй. Энийг чинь үнэлэхгүй, чамайг ингэж хийлээ гээд төр засаг сайн үг хэлэхгүй, хажуу хөршүүд чинь сайн үг хэлэхгүй. Яагаад гэвэл энийг зоригтойгоор чи л хийж чадна гэж зохиолоо надад авчирч өгсөн. Маам гуайн зохиолыг би яагаад авсан бэ гэхээр эхлээд авахдаа би “За” гэж аваад хийлгүй жил гаруй болсон. Яагаад гэвэл надад оюун санааны бүрэн төвлөрөл бий болж өгөхгүй байсан. Гэнэтхэн санаандгүй “Цахилж яваа гөрөөс ” киногоороо олон улсын кино наадамд очоод байж байтал надаас хэвлэлийн бага хурал дээр Японы сэтгүүлч асуусан юм. “Та Хятадын аюул заналаас айдаг уу?” гэсэн. “Би юунаас ч айдаггүй. Тэр талаар би ерөөсөө бодож байгаагүй юм байна” гэсэн. Тэгсэн тэр сэтгүүлч “Бид дандаа айж байдаг. Хэзээ нэгэн цагт энэ том гүрэн задраад завиа хэмхлээд ороод ирвэл яах вэ, хэмхэрхий завьтай манайд ороод ирдэг Японд уусдаг ч хүмүүс ч  байдаг. Гэтэл та ингэж зэрэгцэж хил залгаа байж та нар айдаггүй, бид далай алгасаж байгаа хэрнээ айдаг” гэсэн. Тэр наадамд явж ирснээс хойш би хаа хол байгаа хүмүүс айж байхад хажууд нь байгаа би энэ тухай бодохгүй явдаг гээд ирсэн даруйдаа би энэ киног хийх ёстой юм байна гэж бодсон. Яагаад гэвэл тэр үед бид үзэгчдээ их алдаж байсан. Гамлет жүжгийг тухайн үед таван цаг тоглоход миний зургаан настай охин Дарханы театрт яг томчуултай адилхан суугаад үзэх чадвартай болсон байсан үе. Гэтэл зах зээл эхэлснээс хойш үзэгчид сууж үздэг үзэгчид, үгийг тунгаадаг үзэгчид багасаад, уншдаг нь багасаад зах зээл гэдэг бол золбин тэнэмэл дураараа байдаг амьдрал гээд театрууд хүртэл бүх систем ганхаж эхэлсэн. Тэр үед би  “Газар шороо”-г яг Д. Маам гуайн үгээр их тогтоцтой хийх ёстой юм байна. Их шуурч Америк стандартаар биш, Монгол киноны тогтож үздэг кино хийе гэж бодоод плануудыг их тайван тавьсан. Аль болох хэрчихгүй юмсан, аль болох жүжигчид тогтуун камер дээр тоглоосой билээ. Клипны аргаар биш. Тэр үед театрууд үзэгчээ алдагдаж эхэлж байсан. Кинонууд бүгд алдагдаж эхэлсэн, сууж үздэг суурин хардаг юм байхгүй болсон. Тэгээд би зориуд Монголын киноны үндсэн системээр, Европ зүгийн сонгодог системээр тогтуун хийхийг оролдсон. Би Маам гуайн нэг ч текст, нэг ч цэг таслалд гар хүрээгүй. Бүх текстийг жүжигчид бүтнээр нь явуулж байсан. Ямарваа нэг юманд би хүрэхээс айсан. Цэг таслалыг хүртэл би маш нарийн тооцож зохиолчид би маш хүндэтгэлтэй хандсан. Яагаад гэвэл газар шорооны төлөө хүн өгүүлбэр бичээд цэг  тавина гэдэг, цэг тавьсны дараа дахиад тэрийгээ гурван цэг болгож тавина гэдэг бол энэ хүний мах цусаараа зовж шаналсан үг өгүүлбэр дээр дураараа тоглож болохгүй гэдгийг би ойлгодог" гэсэн байдаг.
     Кинонд тэр ийм нэгэн. Уран бүтээлчиддээ хатуу шаардлага тавьж, шахаж шаардах боловч угтаа найруулга бүрдээ, бүтээл болгондоо тэр зөөлөн, гэгээн, үнэн, хайр, үзэл бодол, санаа зовнилтоо шингээж тэдгээр нь Ичинхорлоогийн Нямгаваагийн найруулсан гэсэн бүтээл бүрээр илэрч, үзэх бүр хүндлэл төрүүлэм. Үүний нэгэн жишээ дээрх "Газар шороо". 
 
      Энэ бүхнээс урьтаж тэр театрын урлагт олон бүтээлтэй. Тайзнаа авьяас билиг, оюун бодлоо ч хөглөсөн. "Хайрыг хайрла", "Эмс", "Галзуу гурвалжин", "Эрх гүнж", "Хэрээ" зэрэг олон сайхан жүжиг бий. Ингэж театраас эхэлсэн нь мэдээж түүний урлагт анх хөл тавьж тайз, дэлгэцэд өөрийн бүтээлийг амилуулж эхэлсэн цаг мөчтэй холбогдон очно.
 
       Тэрбээр найман хүүхэдтэй айлын ууган хүү. Цаатан нутгийн уугуул. Аавыгаа нас барснаас хойш хоёр жилийн дараа буюу 1965 онд дунд сургуулиа төгссөн. Сургуулиа төгсөөд арван таван настай байхдаа Улаанбаатар хотын Хүүхэд залуучуудын театрт тоглож эхэлсэн бөгөөд 1965-1969 онд Ромео Жульеттагийн Меркутиогийн дүр зэрэг 10 гаруй жүжигт тогложээ. Эхлээд тэр жүжигчнээр ажиллаж байж. Ингээд1969 онд БНМАУ-ын Засгийн газрын тэтгэлгээр ЗХУ-ын Москва хотын Оросын Театр урлагийн академи-ГИТИС-д найруулагчийн мэргэжлээр суралцах болж залуухан хүү Москваг зорьж байжээ.Оросын нэрт театрын найруулагч, зохиолч Андрей Гончаровын урланд суралцсан гэдэг бөгөөд 1974 онд сургуулиа төгсөөд эх орондоо ирсэн байдаг. Гэсэн ч хотод гэхээс илүү орон нутаг түүний анхны гэсэн тодотголд эрхгүй багтаж, 1974 оноос Дарханы Театрт ажилласан. Арав гаруй жил ажиллаад 1985 онд Улаанбаатар хотод эргэж ирээд Хүүхэд, залуучуудын театрын уран сайхны захиралаар ажилласан. Ингээд л тэр олон сайхан бүтээлээ үзэгчдийн хүртээл болгож, үзэг, цаас бариад суухдаа ч, зураг авалтын талбайд ч, тайзнаа ч өөрийгөө нэрж, зорж, авьяастныг шахаж, зохиолын санааг төнхөж, адгахдаа адгаж, уужрахдаа уужирч, хатуугаа барьж, дотроо зөөлрөн бүтээлээ хийсээр он жилүүдийг өнгөрөөсөн. Түүнийг ийн ажлаа хийж байхад амьдрал нь өрнөж, аав, ээж нь бурхны оронд очиж байсан ч тэр юу ч болоогүй юм шиг урдахаа хийж, эцсээ хүртэл үзэгчдээ хүндэлсэн. Тэдний өмнө хариуцлагатай байсан. Үүгээрээ бүтээл төртөл харгис, хатуу найруулагч. Тийм байдгийн учрыг бүтээлээс нь л хар. Бүр дахин дахин үзэх хэрэгтэй.

БҮТЭЭЛ ТӨРТӨЛ БИ ХЭНД Ч ХАРГИС
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 19
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-23 13:58:00
    Иргэн: Чи мянга гоё юм яриад яахав хулгай ч ш дэ
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-23 13:28:26
    З: хүүхэд залуучуудын театраа авъяас. Чип бол байдаг лаа нэг хулгайч....
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-21 22:31:36
    Мкр: Хүүхэд залуучуудын театраа зараад алга болсон хар муу хулгайч
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-21 13:37:03
    зочин: Монголын урлаг спортын луйварчин хулгайч дээрэмчидийн нэрсууд Сосорбарам жужигчин "Ард кино театр " Нямгаваа найруулагч "Хуухэд залуучуудын театр" Дагвадорж сумочин "Улсын цирк"
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-20 19:31:26
    Зочин: Хүүхэлдэйн театрыг зараад идчихсэн, хүүхдүүдээ төрийн зээлийн сангаар америкын хамгийн үнэтэй сургуульд сургачихсан, буцааж төлөөгүй, улсад өртэй, өөдгүй шаар шүү дээ чи. Чамайг хэн бэ гэдгийг монголчууд мэднэ, новш минь.
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-20 09:48:49
    Бодхүү: Энэ насандаа Монголд ирэх нүүр байхгүй биз ээ?! Холливууд байтугай, хэнд ч хэрэг болох нь өнгөрсөн өвгөн...Харгис байсан гээд бас өрөвдүүлж, бахархах зүйлээ өөртөө л хадгал. Мөнгө цагаан, нүд улаан гэж...Найм сэхээд нутагтаа ирж, нүглээ намилчил Гаваа гуай?!
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-20 08:13:02
    Үзэгч : Тиймээ зарим зүйл дээр үнэхээр харгис байхаас өөр аргагүй үе байдаг. Спорт ч адил чи эх орноо төлөөлөөд харь оронд тэмцэлдэж байгаа бол ардах бүх асуудлаа орхих хэрэгтэй болно. Нялцгай зан ямар ч амжилтанд хүргэдэггүй. Өлсөж чадаж байж санхүүгээ босгоно бас л адилхан. Сайхан бүтээлүүдийг нь үзэх дуртай. Театрын тухай үнэн худал ярианд итгэдэггүй.
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-20 03:22:09
    Зочин : Муу луйварчин монголчууд Хүүхэд залуучдын театрыг зарж Амерк явсаныг чинь мэднээ
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-19 21:54:15
    Зочин.: Одоо энэ нөхрийн тэр харгис үзэл бодол аль эрт хоцрогдсон.Жүжигчин хүн өвдөж болно бэртэж болно. Үхэл хагацал тохиолдож болно.Тиймээс жүжгийн ямарваа нэг роль дублёр буюу орлон тоглогчтой байх ёстой.Бүр нэг биш 2,3 ч байж болно.Энэ бол дэлхийн жишиг.Гэтэл нэг хүнийг харгислаж тоглуулна гэдэг бүдүүлэг хэрэг.Хөлөө хугалчихсан хүн тоголж чадах уу?!!! Ийм бүдүүлэг зүйлийг яагаад ч зөвтгөх аргагүй.
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-19 05:04:19
    Наагий: ХҮҮХЭД ЗАЛУУЧУУДЫН ТЁТАРЫГ ШИРЭН НҮҮРЛЭЖ ЗАЛГИСАН ХУЛГАЙЧ БОЛ ЧИ ШҮҮ АРД ТҮМЭН ЧАМАЙГ МЭДНЭ ЧИ БОЛ ХУЛГАЙЧ БИТГИЙ ХУДЛАА ПОПОР ЖҮЖИГЛЭ
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-19 01:29:02
    Этүг: Энэ муу хуурамч хулгайч, авъяас чадал юу ч үгүй хэсэг хугацааны рекламны пауз, сүүмэлзсэн зэрэглээ байлаа гэж
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-19 01:28:00
    Этүг: Энэ муу хуурамч хулгайч, авъяас чадал юу ч үгүй хэсэг хугацааны рекламны пауз, сүүмэлзсэн зэрэглээ байлаа гэж
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-18 19:16:14
    Zochin : Shizotoi gedeg yum bilee yaavch eruul bish hun.
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-18 14:52:44
    кк: шааж өгч бноо
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-18 14:52:44
    кк: шааж өгч бноо
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-18 12:40:42
    У.Шекспир: Аав нь багад нь өнгөрсн гэх юм. Тэгсэнээ өнгөрөх үед нь дэргэд нь бш театрт бсанч гх шг..
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-18 08:49:58
    Зочин: Хүүхэд Залуучуудын театрыг ганцаараа залгичихсан нөхөр Монголын ард түмэн үеийн үед мартахгүй шүү Нямгаваа!!!!
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-18 07:57:26
    Зочин: хүүхэд залуучуудын театрыг булшилсан хүн.суурин дээр нь ХААН банк сүндэрлэж байна даа.гавьяа нь их үү,гай нь их үү
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2024-04-17 22:05:22
    З: Бас л их гарын луйварчин
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188