Сүлжээний бизнес нэрээр хэдэн тэрбум төгрөг иргэдээс залилдаг онц ноцтой гэмт хэрэг дэлхий нийтэд төдийгүй Монголд түгээмэл гарах болсон. Пирамид зарчмаар явагддаг сүлжээний гэмт хэргээс эхлээд цахим төрлийн гэмт хэргүүд шил шилээ даран гарсаар байна. Одоогоос дөрвөн жилийн өмнө “Эрүүл амьдралын төлөө хөгжлийн хөтөч” төрийн бус байгууллага нэрийн дор “Иргэдийг автомашинтай болгоно, орон сууцжуулна” гэж залилан, 200 гаруй иргэнээс 574 сая 750 мянган төгрөг авсан хэрэг гарсан. Энэ хэргийн хохирогчид УМБГ-ын үүдээр дүүрч, гэмт хэрэгтнүүдээс мөнгөө авах гэж хэд хоног зогсож байв. Харин өнгөрсөн жил Казакстан улсаас ядуурлыг бууруулах зорилготой Монголд орж ирсэн “Жи Тайм” сүлжээ гэгдэх гэмт хэрэг гарсан. Уг сүлжээний улмаас 500 гаруй хүн дөрвөн тэрбум төгрөгөөр хохирсон билээ. “Жи Тайм” корпорацийн Монгол дахь албан ёсны салбарын ерөнхий захирал Ж.Маратыг өнгөрсөн 2016 оны хоёрдугаар сарын 12-нд “Чингис хаан” Олон улсын нисэх онгоцны буудлаас хил гарах гэж байхад нь Эрүүгийн цагдаагийнхан баривчилсан байдаг. Харин түүний эхнэр их хэмжээний мөнгөө аваад хил даван зугтаасан билээ. Ах, дүү хамаатан садан, ажлын найз нөхдөөс эхлээд маш олон хүн энэ хэргийн хохирогч болж, хүн тус бүр 130 мянгаас 190 сая хүртэл төгрөг өгсөн гэдгээ хууль хяналтынханд мэдүүлсэн байдаг.

БИТКОЙНЫ ГҮЙЛГЭЭГ ХУУЛЬ ХЯНАЛТЫН БАЙГУУЛЛАГЫНХАН ШАЛГАЖ БАЙГАА ГЭВ

Тэгвэл өөр төрлийн сүлжээний хэлбэрийн нэгэн гэмт хэрэг Монголд ид хүчээ авч, эхэлсэн бололтой. Одоогоор хохирогч байхгүй гэгдэж байгаа ч гадаадын томоохон бүлэглэл бүхий гэмт хэрэгтнүүдийн оролцоотой биткойн хэмээн нэрлэгдээд байгаа цахим мөнгө нэлээд дэлгэрээд байгаа. Энэ талаар хууль хяналтын байгууллагынхан “Биткойн гэх цахим мөнгө гэмт хэргийн шинжтэй байж болзошгүй. Манай улсын томоохон эдийн засагчид болон улстөрч, бизнемэнүүд уг мөнгийг Монголд оруулж ирж, зарим төрлийн гүйлгээнд нэвтрүүлж эхлээд байна. Сүүлийн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан ард иргэдэд биткойны талаар маш их мэдээлэл зохион байгуулалттайгаар тарааж байна. Эндээс эхлээд хууль хяналтын байгууллагад хяналт шалгалт хийж байгаа. Одоогоор манай улсын амьдралын боломж дээгүүр түвшний олон хүн биткойны хувьцаа худалдан авч, ашиглаж байгаа. Гэхдээ амар хялбар аргаар мөнгө олох боломж байна гэдэг нь цаанаа гэмт хэрэг, хууль зөрчсөн үйлдлийг дагуулж байдаг. Монголчууд сүлжээний бизнест өөрсдөө элсэн орж хохирчихоод дараа нь цагдаа ажлаа хийсэнгүй гэх зүйл ярьдаг. Энэ удаад ч гэсэн биткойнд болгоомжтой сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна. Хэн нэгэн их хэмжээний мөнгөөрөө биткойн худалдаж аваад алдлаа гэхэд хариуцлага хүлээлгэх боломж байхгүй гэдгийг сануулж байна. Өөрөөр хэлбэл биткойн худалдаж аваад мөнгөө алдсан бол таны хохь болно. Хууль хяналтын байгууллага хэргийг шалгасан ч мухардалд орно гэдгийг онцолж байв. Хууль хяналтын байгууллагынхны хэлж байгаагаар биткойн гэдэг нь цахим гэмт хэргийн шинжтэй байгаа ” гэв.

1500 ХҮН БИТКОЙНЫ ДАНС НЭЭЖЭЭ

монголчууд биткойныг сонирхож эхлээд гурван жил болж байгаа ч өдгөө 1500 хүн цахим мөнгөний бирж болох trade.mn-д данстай болж, арилжаанд оролцож байгаа аж. Биткойн цахим мөнгөний талаар Монголд энэ үйлчилгээг эхлүүлж буй www.trade.mn цахим мөнгөний биржийн төслийн зохицуулагч Г.Лхамсүрэн “Биткойн бол блокчейн технологи дээр үндэслэгдсэн цахим мөнгө. Блокчейн технологи нь ил тод, аюулгүй, нууцлалын зэрэглэл өндөр технологи. Биткойн бол санхүүгийн хэрэгсэл, пирамид биш. цэвэр технологи дээр суурилсан хөрөнгө оруулалтын хэрэгсэл” хэмээн ярьсан. Харин Биткойн.ком сайтын захирал Стерлин Луяан “Биткойноос мөнгөө алдсан тохиолдолд хариуцлага үүрэх ганц этгээд нь тэр хүн өөрөө. ямар нэгэн хандах байгууллага байхгүй. Монголчуудад хандаж хэлэхэд маш их боломж байна. Биткойн хүн бүхэнд зориулагдсан зүйл. Биткойнд том хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийж, алдагдал хүлээх хэмжээнд очиж болохгүй. Харин өдөр тутмын амьдралдаа санхүүгийн хувьд эрх чөлөөтэй байх талаас нь ашиглавал зүгээр болов уу. Биткойнд тухайн улсаас нь хууль, эрх зүйгээр зохицуулж, хянах шаардлага байхгүй. Биткойн бол нууцлалын маш өндөр зэрэглэлтэйгээрээ бусад цахим мөнгөнөөс ялгаатай. Иймээс та биткойныхоо нууц үгээ санамсаргүй байдлаар алдах, мартах, хэн нэгэнд харуулсан тохиолдолд эргэн сэргээх эсвэл биткойноо эргүүлэн олж авах боломж байхгүй. Өөрөөр хэлбэл, нууц үгээ алдсан тохиолдолд ямар ч найдвар байхгүй гэсэн үг” гэсэн удаатай.

АРВАН МЯНГАН ТӨХӨӨРӨМЖ НИЙСЛЭЛД СУУРИЛУУЛЖЭЭ

Монголын хилээр биткойн олборлох зориулалттай 2500 төхөөрөмж өнгөрсөн онд оруулж иржээ. Өнгөрсөн нэгдүгээр сард арван мянга орчим төхөөрөмж нэмж авчирсан гэдгийг холбогдох хүмүүс хэлж байгаа. Монголд интернет, эрчим хүчний үнэ хямд байгаа нь биткойн олборлох гол давуу тал болно хэмээн албаныхан тооцоолж байгаа аж. Биткойн олборлогч АТМ нь сард дунджаар 200 гаруй мянган төгрөгийн цахилгаан зарцуулдаг байна. Уг тоног төхөөрөмжүүдийг ТЭц IV станцын ойр хавьд байршуулж эхэлсэн гэх мэдээлэл байна. Өөрөөр хэлбэл, цахилгаан доголдож, тасардаггүй газарт тоног төхөөрөмжөө байршуулах ёстой гэнэ. Иймд хилээр оруулж ирж байгаа компани цахилгаан станц бараадуулж байгаа аж. Гарт баригдаж нүдэнд харагдахгүй цахим мөнгө гэгч зүйл монголчуудын сонирхлыг нэлээд татаж байна. Дэлхий дээр өдгөө 200 мянга гаруй үйлчилгээний байгууллага биткойноор үйлчилж байгаа аж. Ард санхүүгийн нэгдлийн гүйцэтгэх захирал Ч.Ганхуяг, Криптовалютын цахим бирж болох www.trade.mn-ийн ТУЗ-ийн гишүүн Г.Лхамсүрэн нар биткойны талаарх мэдээллийг иргэд төдийгүй хэвлэл мэдээллийнхэнд илүүтэй хүргэхийг хичээж буй. Гэхдээ цахим мөнгөө алдсан тохиолдолд бид хариуцлага хүлээхгүй гэдгээ ч давхар хэлж байна лээ. Өөрөөр хэлбэл, “Биткойноор гүйлгээ хийх нь эрсдэлтэй, хариуцлага нэхэх компани, аж ахуйн нэгж, байгууллага байхгүй. Гэхдээ л хэрэглэ” гэж байгаа нь өөрөө асар их эрсдэл дагуулж байгааг мартаж болохгүй. Учир нь сүлжээний луйврууд яг ийм хэлбэрээр, илүү олон хүн элсүүлж, илүү их мөнгө амлаж байгаад нэг л өдөр бүгдийг нь хамж аваад ор сураггүй оддог билээ.