"Цэцэрлэг,дэлгүүр,талбайд хүмүүс "Эмч ээ" гэж баясан дуулах юм

Цэхлэж харин эмч та хүмүүст цэнгэлээр бялахсан харцаа илгээх юм

Эмгэн буурлууд таныг тэврээд "Эвий хүү минь" гэцгээх юм

Гарынхаа тэнхээг та минь мэдрээд, энэрэлт сайхан харцаа илгээх юм

Үхлийн бараан үүлэн дундуур цагаан сум шиг зүсэн орж

Үзлийн муухай өвчнийг хөөгөөд та, цэлмэг тэнгэрт нарыг авчирлаа” хэмээн “Энэрэлт сайхан харц”, “Сайн байна уу, Сочи”, “Гандан уулын цэцэг”, “Халхын сайхан хүүхнүүд”, “Залуу нас сайхан” зэрэг дуугаараа бусдын зүрх, сэтгэлийг жаргааж, уран бүтээлээрээ өөрийгөө мөнхөлж чадсан авьяастан бол Түнжээгийн Рэнцэнханд юм. Монголын орчин цагийн эстрадын урлагт үнэтэй хувь нэмэр оруулсан “Баянмонгол” чуулгын дуучин, СТА Т.Рэнцэнхандын охин Н.Баясгалантай ээжийнх нь талаар ярилцлаа.

-Таны ээжийг орос хэлний багш мэргэжилтэй гэж уншсан. Харин дуучин болж, олон түмэнд танигдаж эхэлсэн түүх нь юунаас эхлэлтэй вэ?

    -Ээж минь 20 дугаар сургуулийг төгсөөд одоогийн МУБИС-ийг орос хэлний багш мэргэжлээр сурч, дүүргэсэн байдаг. Сургуулиа төгсөөд Төмөр замын техникум болон Хөдөө аж ахуйн дээд сургуульд орос хэлний багшаар ажиллаж байлаа. Түүний дараа Төмөр замын 20 дугаар сургуульд хичээлийн эрхлэгч, багшаар ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарсан. УГЗ, хөгжмийн зохиолч Г.Алтанхуяг гуай ээжийг  минь урлагт оруулсан гэж ярьдаг. Ээж минь түүнд их талархаж, бахархаж ярьдаг байсныг би санадаг юм. Ээжтэйгээ яагаад дуучин болсон, урлагт хэрхэн орсон тухай нь дотночилж ярьж байгаагүй болохоор түүндээ харамсдаг юм. Ээжийгээ биднийг орхиод явчихна гэж санаагүй байтал гэнэт бурхан болчихсон.

 -Ээж нь эцэг, эхээс хэдүүлээ вэ. Гэрийнхэнд нь урлагийн авьяастай хүн байсан уу?

      -Ээж минь эцэг, эхээс долуулаа. Хоёр эрэгтэй, дөрвөн эмэгтэй дүүтэй байсан. Одоо гурван дүү нь бий. Ээж минь гэрийнхнээсээ ганцаараа урлагийн авьяастай байсан. Ээжийн нэг дүүг урлагийн хүн болоогүй ч сайхан дуулдаг гэж ярьцгаадаг байсан. Тэднээс өөр удам дамжсан авьяастай хүн байхгүй. Өвөө минь Төмөр замд шуудан түгээгч, эмээ төмөр замын дарга нарын хувцсыг оёдог оёдолчин байсан юм билээ. Оёдлын цехээсээ тэтгэвэртээ гарсан гэж ярьдаг. Тийм учраас би ээжийгээ Төмөр замтай, Төмөр замын сургуультай салшгүй холбоотой байсан гэж боддог. Би мөн төмөр замын салбарт ажиллаж байгаа.

-Та ээжийнхээ дуулахыг харж, сонсож өссөн. Тухайн үедээ ээж шигээ дуучин болно гэж мөрөөддөг байв уу?

         -Би ээжийнхээ дуулахыг үзэх, сонсох дуртай хамгийн үнэнч фен нь байсан. Гэхдээ ээж шигээ дуучин болно гэж бодож байгаагүй. Яагаад гэвэл, дуучдыг хүндэлдэг, авьяасыг нь дээдэлдэг байсан болохоор зүрхшээдэг байсан байх. Тийм болохоор эгч бид хоёр урлагт ороогүй. Харин одоо хүүхдүүддээ "Эмээ нь ингэж дуулдаг, ийм дуучин байсан шүү” гэж дууг нь сонсгож, ээжтэйгээ өнгөрүүлсэн сайхан дурсамжаасаа хуваалцахыг хичээдэг.

-Хүмүүс олны танил дуучид, бүжигчдийн өмссөн хувцас болоод биеэ авч яваа байдал, ааш занг нь дуурайдаг байсан гэж ярьдаг шүү дээ. Тэгэхээр таны ээж өөртөө хэр анхаардаг байсан бэ?

     -Ээж минь их амгалан дөлгөөн зантай, нийтэц эмэгтэй байсан. Юунд ч яарч сандардаггүй. Тэгсэн мөртлөө бүгдийг амжуулдаг байлаа. Ээж минь амьдралынхаа төлөө, бидний төлөө бүхнээс илүү зүтгэсэн учир өөртөө төдийлөн анхаардаггүй байсан. Орсон, гарсан хүмүүст хоол ундтай, яриа хөөрөөтэй сайхан эмэгтэй байлаа. Бас хөгжилтэй, хамт олонтой хүн байсан гэж боддог.

-Та ээжийнхээ аль дууг нь онцолж, хамгийн түрүүнд сонгож сонсдог вэ. Ээжийнхээ дуулсан дууг сонсоно гэдэг юутай ч зүйрлэшгүй нандин байсан биз дээ?

    -Харин тийм ээ. Хэдий ээж минь миний дэргэд байхгүй ч гэлээ ээжийгээ санахаар, эсвэл ямар нэг дуу сонсмоор санагдсан үедээ ээжийнхээ дуулсан “Сайн байна уу, Сочи”-г сонсдог. Энэ дууг сонсохоор сэтгэл тайтгардаг мөртлөө заримдаа ээжийг минь бүр илүү санагдуулдаг. Ээжтэй минь салшгүй холбоотой дуу, уран бүтээлүүдийг сонсож, баясах юутай ч зүйрлэшгүй сайхан байдаг даа. Би ээжийнхээ амьдралынх нь сүүлийн жилүүдэд "Сайна байна уу,Сочи"-г дуулаад өг гэж гуйдаг байсан. Тэгэхээр ээж минь "Одоо хөгширчихсөн болохоор хоолой гарахгүй болж дээ" гээд дуулж өгөх сонирхолгүй болчихсон байсан. Харин сүүлийн үед ээжийн минь дуулсан дуунуудыг хүмүүс олон нийтийн сүлжээнд байршуулдаг болчихсон байна лээ. Ээжийг минь хүндэлдэг, дууг нь сонсох дуртай хүмүүс надтай холбогдож,  ээжийн минь зураг, дүрс, бичлэгийг явуулдаг. Тэдэнд баярладаг шүү гэдгээ танай энэхүү ярилцлагаараа дамжуулж хэлмээр байна. 

- Ээж нь "Сайн байна, Сочи" дуугаа ямар нэгэн уралдаан тэмцээнд дуулж байсан уу?

        -Оросын Сочи хотод олон улсын дуучдын тэмцээн болсон юм билээ. Ээж минь оюутан байхдаа тус тэмцээнд "Сайна байна, Сочи" дуугаараа оролцож, шагналт байрт шалгарч  байсан гэдэг. Тухайн үед Оросын алдартай дуучид ээжийг хөтлөөд гүйдэг байсан гэж ярьдаг байсан шүү. Тэгэхээр бусдын хайрыг татсан сайхан дуучин байсан нь гарцаагүй дээ. 

-Та аавынхаа талаар дурсаж болох уу?

      -Аав минь намайг тав, зургаан настай байхад биднээс тусдаа амьдарсан. Төмөр замчин байсан. Улаанбаатар хотын Төмөр замд ажиллаж байхдаа ээжтэй танилцсан юм билээ. Түүнээс хойш Зүүнхараагийн өртөөнд ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарсан. Тиймээс ээж минь эгч бид хоёрыг хүний дайтай хүн өсгөхийн тулд багшлахаас гадна нууцаар өөр ажил хийдэг байсан. Ер нь бидний төлөө ганцаараа зүтгэж, байдгаараа чардайсан гэж боддог. 

-Таны бага нас хаана, хэрхэн өнгөрсөн бэ. Багадаа ээжийнхээ тоглолтыг хэр үздэг байв?

        -Би хүүхэд насаа “Баянмонгол” чуулгын дуучидтай хамт өнгөрүүлсэн гэж боддог. “Баянмонгол” чуулгын бүх  тоглолтыг үздэг, орон нутаг руу  томилолтоор дагаж явдаг байлаа. Ахмад уран бүтээлчидтэй ойр өссөн гэхэд боло. Тухайн үеийн ахмад дуучдын зам нь дардан байгаагүй. Бүгд гэр бүл, ахуй амдралаа хойш тавьж, урлагт өөрийгөө бүрэн зориулсан, сэтгэлтэй хүмүүс байдаг. Тэр утгаараа амьдралаа алдаж, зовлон, жаргал үзэж, туулсан хүмүүс байсан гэж боддог.  

-Ээжийнхээ тоглолтыг байнга үздэг байсан гэлээ. Ээжийгээ тайзан дээр дуулахыг нь харахад ямар мэдрэмж төрдөг байв?

      -"Баянмонгол" чуулгын дуучид тайзан дээр гарах дараалалтай байдаг байлаа. Ээж минь наймт, ест Гэрэлт-Од гуай дуулаад тоглолт дуусдаг байсан юм. Тэгээд ээжийнхээ гарч ирэхийг тэсэн ядан хүлээж байгаад дуулахаар нь хүмүүс алгаа ташиж баяр хүргэхээс гадна ахин дахин дуулуулаасай гэсэндээ би өөрөө алгаа чанга ташдаг байсан. Тэгээд ойрхон суусан хүмүүстээ "Энэ миний ээж шүү дээ" гэж гайхуулж, онгирдог байсан. Тэр л миний хүүхэд насны хамгийн жаргалтай мөч байж дээ.

-Таны ээж ямар шалтгааны улмаас бурхан болсон бэ. Ээжтэйгээ олон жилийг хамт өнгөрүүлж чадсан уу?

      -Ээж минь 2015 онд нойр булчирхайн өвчний улмаас бурхан болсон. Би айлын бага охин учраас ээжтэйгээ ойр, дотно амьдарсан. Гэхдээ түүнээс ч олон жил амьдарч болох байсан юм шиг санагдаж, харамсах үе бий. 

-Таны хүүхдүүдээс дуулах сонирхолтой, авьяастай хүүхэд бий юү?

      -Би дөрвөн хүүхэдтэй. Хоёр том нь дуулдаггүй юм. Дүү нар нь бага учир дуулах сонирхолтой эсэхийг нь мэдээгүй байна. Ээжийнхээ дуулсан дуунуудаар цомог гаргах бодолтой байсан. Би Улаанбаатарт ажиллаж байхдаа МҮОНРТ-ийн фондноос ээжийнхээ дөрвөн бичлэгийг хуулбарлаж авч байсан.

-"Монгол тулгатны 100" дуунд ээжийнх нь "Энэрэлт сайхан харц" дууг онцолж, дуулуулсан байдаг шүү дээ. Тэр таны ээжийн хамгийн сүүлийн үеийн бичлэг үү?

       -Ээж минь "Монгол тулгатны зуун эрхэм" нэвтрүүлэгт ороогүй ч гэлээ "Монгол тулгатны 100" хэмээн нэвтрүүлэгт уригдаж, "Энэрэлт сайхан харц" дуугаа дуулсан байдаг. Энэ нь  ээжийн минь хамгийн сүүлийн нэвтрүүлэг байсан юм. Монголчууд ээжийн минь дуулсан "Энэрэлт сайхан харц"  дуунд илүү дуртай юм билээ.