Сайны хажуугаар саар гэдгийн үлгэрээр цар тахлын хажуугаар харшил, ханиад томуу зэрэг өвчин их байна. Тодруулбал, удаан хугацаанд хөл хорионд байсан иргэд хорио цээрийн дэглэм суларч, зорчих хөдөлгөөн нээсэн учир дуртай газраа аялаж, зугаалах болсон. Үүнтэй холбоотойгоор хүүхдүүдийн дунд томуу, томуу төст өвчний вирусын тархалт өндөр байгаа гэнэ. Угаас хүйтэн, сэрүүний улиралд бага насны хүүхдүүдийн хувьд томуугиийн халдвараар өвлөх эрсдэл өндөр байдаг. Тэгвэл сүүлийн үед ханиад, томуугаар өвчилсөн хүүхэд бүрт халуурах, бөөлжих, гүйлгэх, шинж тэмдэг илэрч байгаа аж. Иймээс бид томуугийн тархалтын талаар сурвалжиллаа.

ВИРУСЫН ГАРАЛТАЙ ХАНИАД ТОМУУНЫ ҮЕД АНТИБИОТИК УУЖ БОЛОХГҮЙ

           Дүүргийн эмнэлэгт хөл хөдөлгөөн их байв. Хаалга бүрийн урд урт цуваа үүссэн харагдах. Хүүхдийн тасгийн үүдэнд ханиад хүрсэн, түүнээсээ болж халуурсан хүүхдийн уйлах дуу тасралгүй сонсогдоно. Эмчид үзүүлэхээр дугаарласан эцэг, эхчүүүд дөнгөж сар гарантай нярайгаас зургаан настай хүүхдүүдээ дагуулан иржээ. Эмчийн өрөөнд орох дугаараа хүлээж байгаа эмэгтэй “Манай хүүхэд гурав хоног халуурч, бөөлжсөн. Эхэндээ эм уулгачихвал гайгүй байх гэж бодоод халууны эм, антибиотиктой хавсарч уулгаад байлаа. Гэтэл юун зүгээр болох бүр хүүгийн маань дуу нь “цаашаа ороод”, ярих ч тэнхэлгүй болсон. Нөхөр бид хоёр хүүгээ өрхийн эмнэлэгт үзүүлтэл “Дүүргийн эмч дээр оч” гэж зөвлөсөн. Коронавирусийн үе болохоор дийлэнх эмч нар халдварын бүс рүү дайчлагдсан учир энд дараалал их байна.  Хэдий цар тахал их байгаа ч бүхэл бүтэн дүүргийн эмнэлэгт ганцхан хүүхдийн эмч ажиллаад байхдаа яах вэ дээ” гэж цухалдангуй хэлээд эмчийн өрөөний хаалгыг татлаа.

           Бага насны хүүхдүүдийн дунд томуу, томуу төст өвчний дэгдэлт хэр байгаа талаар Сүхбаатар дүүргийн хүүхдийн эмч Л.Ариунзул “Энэ жил хүүхдүүдийн дунд ханиад томуу, амьсгалын дээд замын өвчлөл, ходоод гэдэсний хямрал, дэлгэцийн хамаарал зэрэг өвчнүүд зонхилж байна. Ханиад томууны дэгдэлт сэрүүний улиралд идэвхждэг. Энэ жилийн хувьд өмнөх жилүүдийг бодвол томуугийн дэгдэлт харьцангуй бага байсан. Харин энэ сарын байдлаар хүүхдүүдийн дунд ханиад томуугийн тархалт их байна. Өдөрт томуугаар өвчилж хүндэрсэн 20-40 хүүхэд ирдэг. Ханиад, томуу хоёр шинж тэмдэгийн хувьд төстэй ч ялгаатай ойлголт. Томуу бол H1N1, H3N2 зэрэг томуугийн вирусээс үүсдэг. Ханиад, томуу нь амьсгалын дээд замыг гэмтээж, хүндэрвэл амьсгалын доод замыг гэмтээдэг.

           Тухайлбал, ханиад, томуу нь амьсгалын дээд замын өвчин учир халуурах, нус гоожих, хамар битүүрэх, хоолой хөндүүрлэх зэрэг шинж тэмдэг илэрдэг. Антибиотик бол нянгийн халдварын үед хэрэглэж болдгоос дээрх вирусээр өвчилсөн үед ямар ч үр дүнгүй. Харин вирусын халдвараар эхэлж өвдөөд, тэр нь хүндэрч нянгийн халдвартай хавсарсан тохиолдолд антибиотикийг хэрэглэвэл тохиромжтой. Ханиадны шинж тэмдэг шууд илэрсэн тохиолдолд антибиотик хор нөлөөтэй. Антибиотикийн зохисгүй хэрэглээнээс болж антибиотикийн тэсвэржилт үүсэх эрсдэлтэй. Бага насны хүүхдүүд вирусын халдварт илүү өртөмтгий байдаг. Ханиад томуу хүндэрсэн тохиолдолд уушгины хатгалгаа үүснэ. Ханиад томуунаас сэргийлэхийн тулд гараа сайн угааж, амны хаалтаа зүүж, хангалттай нойр авч, тогтмол шингэн зүйл ууж, амны хөндийгөө эрүүл байлгаснаар ханиад томуунаас сэргийлэх боломжтой.

           Томуугийн вакцинд хамрагдах нь маш зөв. Өртөмтгий бүлэг болох архаг суурь өвчтэй хүмүүс, ялангуяа амьсгалын замын архаг суурь өвчтэй хүмүүс заавал хийлгэх ёстой байдаг. Гэвч хориглох хэд хэдэн тохиолдол байдаг. Тухайлбал халуурсан ханиад томуутай үед хийлгэж болохгүй, мэдрэлийн хүнд өвчтэй, таталт саажилттай хүмүүс, вакцинд хэт мэдрэг, дархлаа дутмагшилтай хүмүүс хийлгэх хориотой” гэлээ.

Дүүргийн эмнэлэгт томуугаас гадна уушгины хатгалгаа, хатууралтай болсон олон хүн ирсэн байх аж. Зарим нэг нь тасралтгүй, хуурай ханиалгана. Уушгины хатгаа гэдэг бол угтаа томуугийн хүндэрсэн хэлбэр юм. Иймээс насанд хүрэгчдийн дунд уушигны хатгалгаа, томуугийн халдвар хэр байгаа талаар тодруулахаар нэгдүгээр эмнэлэгийг зорилоо.

Н.ДАВААЖАВ: АМБУЛАТОРИОР ҮЙЛЧЛҮҮЛЖ БАЙГАА ХҮМҮҮСИЙН ГУРАВНЫ НЭГ НЬ КОВИДЫН ДАРААХ УУШГИНЫ ХАТГААТАЙ БАЙНА

           Нэгдүгээр төв эмнэлэгийн ойролцоох машины зогсоол бүхэлдээ дүүрчээ. Төв хаалганы гадаа олон хүмүүс бөөгнөрөн зогсох бөгөөд бүгд л ямар нэгэн зовуурьтай, түгшсэн  харагдана. Эмнэлгийн үүдээр ороход ариутгалын бодисны эхүүн үнэр хамар цоргих аж. Энэ удаа эмнэлэг урьд, урьдынхаас илүү ачаалалтай байх бөгөөд хөл тавих зайгүй байлаа. Олны дунд хааяа нэг нусаа, татаж ханиалгах хүмүүс ажиглагдах ба тэд томуугаар өвчилсөн бололтой. Бид цааш явсаар уушгины амбулатори дээр ирлээ.

           Насанд хүрсэн хүмүүсийн дунд ханиад томуугийн дэгдэлт, уушгины хатгалгаа ямар байгаа талаар Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгийн уушгины тасгийн эмч Н.Даваажаваас тодрууллаа. Тэрбээр “Бага насны хүүхдүүдийн дунд гүйлгэдэг томуугийн дэгдэлт их ажиглагдаж байна. Томуу нь эм уугаагүй байсан ч эдгэдэг өвчин. Өөрөөр хэлбэл, Томуугийн тохиолдлын 90 хувь нь хөнгөн тусаад эдгэрдэг. Үлдсэн 10 хувь нь ямар нэг байдлаар нянгийн халдвартай хавсарч  хүндэрдэг. Томуугийн гол шинж нь өндөр хэмтэй халуурах. Энэ үед амьсгалын дээд замын зовуурь давамгай илэрдэг. Амьсгалын дээд замд амны хөндий, хамрын хөндий, залгиур хоолой зэрэг орно. Ханиад, томуу нь вирусээр үүсгэгддэг. Манай амбулаториор үйлчлүүлж байгаа хүмүүсийн гуравны нэг нь ковидын дараах уушгины хатгаатай байна. Өдөрт ковидын шалтгаант хатгаатай шинээр оношлогдсон тав болон түүнээс дээш хүмүүс ирдэг. Ковидын болон томуугийн хамгийн гол ялгаа нь хуурай ханиалга. Бусад шинжүүд нь жирийн хүн ялгахад төвөгтэй байдаг. Иймээс сэжигтэй санагдсан тохиолдолд заавал эмнэлгийн байгууллагад хандах хэрэгтэй. Нянгийн шалтгаант хатгаа бол бүрэн эдгэрдэг өвчин. Хатгаа 95 хувьд нь ямар нэгэн үлдэцгүй эдгэдэг. Үлдсэн таван хувьд асуудал үүсдэг. Ковидын дараах хатгаа уушгины завсрын эдүүдийг гэмтээдэг. Хатгаа туссан тохиолдолд уушгиа нөхөн сэргээхийн тулд амьсгалын дасгал маш сайн хийх хэрэгтэй. Амьсгалын дасгал нь эмнээс илүү үр дүнтэй. Дархлаа төрөл бүрийн витамин уугаад сэргэхгүй. Дархлааг гурван аргаар дэмждэг. Нэгдүгээрт чанартай нойр авах, хоёрдугаарт идэвхтэй дасгал хөдөлгөөн хийх, гуравдугаарт шим тэжээлтэй хоол хүнс хэрэглэх хэрэгтэй” гэв.

“САЙН НАРАН” ӨРХИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨВ

           Тус өрхийн эмнэлгийн их эмч Н.Ичинноров “Долдугаар сараас эхлэсэн вирусын гаралтай гүйлгэдэг, бөөлждөг, халуурдаг ханиадны тархалт их байна. Өдөрт 2-3 хүүхэд энэ төрлийн өвчнөөр манай өрхийн эмнэлэгт ирдэг. Ханиад, томуу гэдэг бол үүсгэгчээрээ ялгаатай. Жишээ нь ханиад томуу нь гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл, вирусын халдвар байдаг. Хүмүүс ханиад хүрсэн хүүхдэдээ дур мэдэн антибиотик өгдөг. Энэ нь маш буруу. Антибиотик нь нянгийн халдварыг л дарангуйлах чадвартай. Ханиад, томуу нь вирусын гаралтай өвчин тул буруу эм, тариаг дур мэдэн хэрэглэснээр хүүхдийн дархлаа унах, өвчин хүндрэх эрсдэлтэй. Вирусын халдвар нь 38 хэмээс дээш халуурах, хамраас нус гоожих, хоолой улайх зэрэг цочмог шинж тэмдэгээр илэрдэг.  

           Цэцэрлэг, сургуулийн хичээл эхлэх үед томуугийн дэгдэлт ихэсдэг. Есөн сарын сүүлээс хоёр сар хүртэл томуугийн халдвар их байдаг. Энэ жил хөл хориотой байсан учраас харьцангуй бага байсан. Хөл хорио тавигдаад аялал, зугаалга эхэлсэнтэй холбоотойгоор томуугийн халдвар нийслэлд газар авсан. Томуу, томуу төст өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх хамгийн үр дүнтэй арга бол вакцинд хамрагдах юм. Томууны улирал эхлэхээс өмнө вакцин хийлгэх юм бол томуугийн халдвараар өвчлөх магадлал эрс буурдаг. Томуу хүндэрсэн тохиолдолд уушигны хатгаа болдог. Хатгаа нь өөрөө бактерийн үүсгэгч болдог. Жишээ нь хатгаа тусаад антибиотик хэрэглэхээр шимэгдэлт нь удаан болдог.

           Хатгаа туссаны дараах гурван сард бусад амьсгалын замын халдварт өвчнөөр өвчлөхдөө хурдан байдаг. Хатгаа бүрэн эдгэрэхэд гурван сарын хугацаа шаарддаг. Ханиад, томуугийн шинж тэмдэг илэрсэн тохиолдолд шингэн бүлээн юм сайн ууж, хэвийн хэмжээгээр сайн унтаж амрах, дархлаагаа дэмжих хэрэгтэй. Хүмүүс нус гоожиход маш их санаа зовдог. Нус бол халдвар авсныг илтгэх шинж тэмдэг. Энэ тохиолдолд хамрыг нь сайн цэвэрлэх хэрэгтэй.

М.ХОНГОРЗУЛ