Нийслэлийн дулааны шугам засварын ажил энэ сарын 1-нээс эхэлсэн. Үүнтэй холбоотойгоор 10 дугаар хороолол орчимд хийгдэж байгаа засварын ажлаас сурвалжиллаа.

    Биднийг очиход ажлын цаг дуусах дөхөж, 10 гаруй ажилтан талбайд ажиллаж байгаа харагдана. Ойр орчим шороо, тоосонд “будагджээ”. Ашиглах хугацаа нь дууссан хуучин хоолойнуудыг  газраас хөндийлөн 15 метрийн өргөгч кранаар алгуурхнаар тэгш газарт зөөж гаргана. Зөөж гаргасан хуучин хоолойн хажууд  ажлаасаа түр амсхийж байгаа болов уу гэмээр хоёр ажилчин хоорондоо “Одоо энэ хоёр хоолойг холбочихвол харих уу даа. Энэ хар халуунд маск зүүх ч угаасаа бүтэхгүй юм. Удаан зүүхээр л бүгчимдээд, амьсгалж болохгүй юм” гэхэд  “Харин тийм ээ, болдог бол аваад хаячих юм сан. Даанч талбайн инженер маскаа зүү гэж шаардаад байх юм” хэмээн маскаа доошлуулж, хэсэг зуур амьсгаа авангаа ярилцах аж. Цааш харилцан яриа өрнүүлэх гэтэл толгондоо албаны хувцаслаж, каск зүүсэн нэгэн эр “Дутуу байгаа ажлуудаа одоо гүйцээгээрэй” хэмээн дэргэд нь очиж, заавар өгч яаравчлуулах.

    Өнөөх албаны хувцаслаж, каск зүүсэн эрд учраа хэлбэл “Өө бололгүй яах вэ. Би бүх хийж байгаа ажлынхаа талаар  тайлбарлаад өгье. Намайг дагаж яваад зургийг нь авсан ч болно”  гэж их л уриалгахан хүлээж авлаа. Бидний анх очсон хэсгээс дээш эхлэлийн цэг рүү дагуулж явахдаа “Энэ ажлыг долоон сарын 1-нээс есдүгээр сар хүртэл хийх төлөвлөгөөтэй байгаа. Ажлаа эхлүүлээд 19 хонож байна. Ажлын гүйцэтгэл, хугацаагаа шахаад л яваад байна даа. Наадмын хоёр л өдөр амарснаас өөр амарсангүй” гэнэ.

   10 дугаар хороолол орчимд нийт 30 мянга  гаруй хэрэглэгчийг дулаанаар хангадаг шугам сүлжээ байдаг. Энэ хэсэг 8А магистралийн шугамд хамаарагддаг бөгөөд  өвөлжилтийн бэлтгэл ажил, шугам хоолойн засвар үйлчилгээ жил бүр хийгддэг аж. Тухайн хэсгийн автобусны буудал орчмоос 10 дугаар хороолол хүртэл 300 метр болов уу гэмээр урттай газрыг хөндийлж, ухсан шороог нь хэд хэдэн газарт овоолжээ.

    Талбайд нэг хэсэг нь  кранаар ган хоолойнуудыг зөөвөрлөх ажлыг гүйцэтгэж,  нөгөө нэг нь хөндийлсөн газрын доорх  хэсэгт хоолойг дээш өргөхөд дэмнэж, хоолойн холболтыг шалгах.  Тус газарт нэлээдгүй хуучирсан урт ган хоолойнуудыг  өргөгч кранаар хоёр, гурваар нь эгнүүлэн тавьж, тэгш газар руу зөөж харагдав. Энэ ажлыг техник тодорхойлолтын дагуу мэргэжлийн байгууллагуудаас үнэлгээг нь гаргаж, тендер зарлан гүйцэтгэх компаниудыг сонгон шалгаруулж, хийлгэдэг гэнэ. Бидний очсон хэсгийн шугам сүлжээний засварын ажлыг өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард “Хангилцаг” ХХК тендерт өрсөлдөн эрхийг нь авчээ. Тус компанийнхан өмнө нв Улаанбаатар хотын дулааны гол магистраль шугамын ажлуудыг хийж байжээ. Сүүлд хийсэн томоохон ажлуудын нэг нь гэхэд 2015 онд  Энхтайвны өргөн чөлөөнөөс Баруун дөрвөн зам хүртэлх  3А, Б төв магистралийн шугамыг засварлаж амжилттай хийж гүйцэтгэсэн аж.

А.МЯГМАРБАЯР: Импортоор орж, ирэх бараа материал хил дээр гацаж байна

          10 дугаар хороолол орчмын ерөнхий дулааны шугам сүлжээний засварын ажлыг гүйцэтгэж буй “Хангилцаг” ХХК-ний ерөнхий инженер А.Мягмарбаяраас засварын ажлын гүйцэтгэл болон бусад зүйлсийн талаар ярилцлаа.

-Жил бүр зун дулааны шугам сүлжээний засварын ажлыг хийдэг. Танай компанийн хувьд 10 дугаар хороолол орчмын хэсгийн шугамын засварын ажлыг гүйцэтгэж байгаа. Ажлын гүйцэтгэл хэр байна вэ?

- Энэхүү ажлын Эрчим хүчний яам, Улаанбаатар дулааны сүлжээ компанийн захиалгаар Европын сэргээн засах хөгжлийн банкны санхүүжилтээр хийдэг. Бидний гүйцэтгэж байгаа энэ хэсгийн засварын ажлын шугам нь 30 мянган  хэрэглэгчийг халуун усаар хангадаг гол шугам гэж хэлж болно. Энэ өвөл хэд хэдэн удаа гэмтэл гарсныг холбогдох мэргэжлийн байгууллагууд маань тухай бүрд нь засаж байлаа. Харин бид хуучин суваггүй, газартаа булагдсан шугам байсныг шинээр угсарч байна. Үл нэвтрэх сувагт ороод байгаа 500 мм-тэйй шугамыг өргөтгөн 600 мм болгох юм. Мөн дагалдах хаалт арматур, силикон, шугам хоолойн тоноглолуудыг угсарч, дулааны худаг стандартын дагуу суурилуулахаар төлөвлөж байна.

-Шугам засварын ажлыг удаан хугацаагаар хийхээр иргэдийн зүгээс “Хувааж хийж болдоггүй юм уу. Олон хоногоор халуун ус тасалж байх юм” гэх асуулт ирдэг. Энэ тухай тайлбарлаж өгөхгүй юү?

- Энэ ажлыг хэсэгчилж хийж байгаа учир нийтээрээ халуун усгүй байна гэсэн үг биш. Бид эхлэлийн цэгээс 10 дугаар хорооллын автобусны буудал хүртэл хэсэгчилсэн байдлаар трубаг холбосон.  Эхний ээлжийн 300 метрийн зайд байршуулах  ган хоолойн материал Хятадын хил дээр гацаж байна.  Уг нь  энэ сарын 25-нд ирэх төлөвлөгөөтэй байсан юм.  Гэхдээ гадаадаас татах бараа материалын хувьд хил дээр оочер ихтэй байгаа учир ирэх гэж удаж байгаа. Энэ асуудлаар захиалагч байгууллага, Улаанбаатар хотын Тамгын газар түргэвчлүүлэх талаар үүрэг чиглэл өгч ажиллаж байгаа гэсэн. Импортоор оруулж ирэх бараа материал саадгүй байвал шугам хоолой тавих, гагнуур, угсралтын ажил хурдан явна гэсэн үг. Ган хоолой болон бусад таслах хаалт арматур, силикон  зэрэг материал долоо, наймдугаар сард ирнэ. Бидний хувьд гүйцэтгэл хугацаагаа аль болох шахаж явж байгаа ч биднээс үл шалтгаалах импортын бараа материалын асуудалтай нүүр тулж, ажил удааширч байгаа юм. 

- Засварын ажилд нийт хэчнээн хүний бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж байна. Техник хэрэгсэл хэр хүрэлцээтэй байгаа вэ?

-Талбайд 80 орчим ажилчин, 20 орчим техник хэрэгслээр засварын ажлаа явуулж байна. Одоогоор зарим ажилчдыг ээлжээр ажиллуулж, хэсэг хэсгээр нь хуваасан байгаа.

Хуучирсан шугамын хоолойг солихгүй бол өвөл халаалт хэдэн сараар зогсох, халуун усгүй болох аюул дагуулдаг

     “Дулааны шугамын засварын ажил нэрийдлээр зун болгон айлуудын халуун усыг тасалдаг” хэмээн иргэд бухимддаг. Харин хуучирсан болон олон жил болсон дулааны шугам сүлжээг солихгүй бол өвлийн улиралд халаалт хэдэн сараар зогсох, халуун усгүй болох, нэг хэсгийн шугамын гэмтлээс үүдэн магистралийн шугам бүхэлдээ гэмтэх зэрэг асуудлыг дагуулна. Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард 10 дугаар хорооллын дулааны шугам задарч, айл өрхүүд халуун усгүй, халаалтгүй хоёр хоносон. Тухайн үед мэргэжлийн байгууллагынхан шугамын гэмтлийг хоёр хоногт засварлаж, дуусгасан байдаг. Мөн Улаанбаатар хотын баруун бүсийг дулаанаар хангагч 8А магистральд дөрвөн гэмтэл гарч байжээ. Энэ мэт аливаа гэнэтийн осол, гэмтлээс шалтгаалан дулаан, халаалт доголдох асуудал олон бий гэнэ.  Одоогийн хийж буй засварын ажил иргэддээ хүндрэл чирэгдэл учруулахгүйн тулд хэсэгчилсэн байдлаар халуун усыг хязгаарласан байгаа юм.

Энэ онд дулааны шугамын засварыг хийж, хуучин хоолойг нь сольсноор 5-10 жилийн хугацаанд дахин гэмтэл гарахгүй байх боломж бүрдэнэ

Нийслэлийн хэмжээнд энэ онд хэчнээн шугам хоолой сольж, засварлаж байгаа талаар Улаанбаатар дулаан сүлжээ ТӨХК-ийн ерөнхий инженер Ш.Мөнхжаргалаас  тодруулсан юм.

Тэрбээр,  “Улаанбаатар дулааны сүлжээ ТӨХК нь дулааны  II, III, IV  станц, Амгалангийн дулаан станцаас үүсвэртэй нийслэл хотын төвлөрсөн дулаан хангамжид холбогдсон хэрэглэгчид байгууллагуудад түгээн борлуулах үйл ажиллагаа явуулдаг. Нийтдээ 15 магистраль шугамын  380 километр  ашиглалт үйлчилгээ засварын ажлыг хариуцан авч ажиллаж байна. Энэ жилийн хувьд 15 магистралийн шугамд нийт есөн багц дулааны туршилтын ажил хийхээр төлөвлөсөн. Долдугаар сарын 18-ны байдлаар долоо дахь туршилтаа хийгээд явж байна. Төвлөрсөн дулаан хангамжийн шугам тоноглолыг халаалтын ачаалал дууссаны дараа болон ачаалал эхлэхийн өмнө зайлшгүй хийх ёстой. Туршилт хийхийн тулд халуун усыг хязгаарлаж, тандалтын ажиллагааг 18А шугам хоолойд туршиж, шалгаж байгаа хэрэг юм. Одоогоор нийт 380 километр шугамаас 90 гаруй километр шугамын ашиглалтын хугацаа дууссан байна. Төвлөрсөн дулаан хангамж нь дулааны эх үүсвэр, дулаан дамжуулах, түгээх сүлжээ, хэрэглэгч гэсэн иж бүрэн системээр явагддаг.  Мөн ялгаагүй дулааны цахилгаан станцуудын өвлийн бэлтгэлийг хангаж, засварын ажил хийдэг. Энэ жилийн хувьд томоохон удаан хугацааны иж бүрэн шинэчлэл хийж байгаагаараа онцлог. Европын сэргээн босголтын банкны санхүүжилтээр хийж байгаа. “Ковид-19”-ийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан гаднаас нийлүүлж байгаа шугам тоноглол, дулааны шугамын хаалт, комиссатор зэрэг гадагшаа захиалга өгч үйлдвэрлэгдэх учир нэлээдгүй хугацаа зарцуулж байна. Хугацаандаа багтан найман  сарын эхээр оруулж ирж чадвал есдүгээр сар гэхэд халаалт, халуун ус зэргийг хэвийн өгөх нөхцөл бүрдэнэ. Дөрвөн багц ажиллагаанаас гуравт  нь олон улсын тендерийн компани шалгарч, ажлаа эхлүүлсэн байна. 10 дугаар хороолол Баянгол дүүргийн V, VI хороо, Сонгинохайрхан дүүргийн XIII хороо, I хороолол хамрагдаж байна. Энэ газруудын хэрэглэгчдийн халуун ус жил бүр тасрахгүй 10-15 жилийн хугацаанд асуудалгүй болох боломж бүрдэнэ. Нийт дулааны шугам сүлжээ их засвар хөрөнгө оруулалтын ажил бол 44 хувьтай, төв шугам засварын ажил 54 хувьтай явж байна” гэсэн юм.

Албаны эх сурвалжуудын мэдээлснээр одоо хийж байгаа дулааны шугамын ажлыг гүйцэтгэвэл 5-10 жилийн хугацаанд асуудал гарахгүй байх боломж бүрдэх аж. Харин засварын ажилд шаардагдах бараа, материалын үйлдвэрлэл саатаж, мөн хил дээр гацаж байгаа нь дулааны шугамын засварын ажлыг удаашруулж байгаа юм.

Н.АРИУНСАЙХАН