• Өнөөдөр 2024-03-29

Ч.ӨНӨРБАЯР: Сайд, гишүүд, дарга нар Эрүүгийн хуулийн энэ заалтыг иргэд, сэтгүүлчдийг айлгах хэрэгсэл болгон ашиглах гээд байна

2020-12-17,   2306

-ТӨРИЙН ӨНДӨР АЛБАН ТУШААЛТАН БОЛСОН БОЛ ШҮҮМЖЛЭЛ ДААЖ СУРАХ ЁСТОЙ-

Хууль зүйн ухааны доктор Ч.Өнөрбаяртай ярилцлаа. 

-Хууль зүй, дотоод хэргийн яамнаас Эрүүгийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах замаар сэтгүүлчдийг торгох, яллах заалт оруулах гэж байгааг эсэргүүцсэн давлагаа өрнөж байна. Өнгөрсөн нэгдүгээр сард Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулсан. Жил хүрэхгүй хугацаанд дахиад өөрчлөлт оруулах нь хэр зөв юм бэ?

-Би анхнаасаа судлаач эрдэмтний хувиар энэ асуудалд эсрэг байр суурьтай явж ирсэн. Өмнө нь Эрүүгийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахад нь “Ардчилсан Монгол Улс чөлөөт хэвлэл мэдээллийг боомилж, иргэдийн мэдэх эрхийг хангах үүрэгтэй сэтгүүлчдийг эрүүгийн хэрэгтэн болгодог хуультай боллоо шүү” гэж анхааруулж байсан. Гэтэл УИХ олонхиороо хүч түрээд л баталсан. “Үндэслэл нь амархан, хорих ял байхгүй, тиймээс санаа зоволтгүй л” гээд байсан. Одоо бүр ялыг нь хүндрүүлээд таван жил хүртэл хорьдог болох гэж байгаа юм шиг байна. Энэ маш буруу алхам. Миний байр суурь маш тодорхой. Энэ асуудлыг Эрүүгийн хуулиар битгий хэл, Зөрчлийн хуулиар ч шийдвэрлэж болохгүй. Зөвхөн иргэний журмаар л шийдэгддэг байх ёстой. 

        Худал мэдээлэл тарааснаас болж ажил хэргийн нэр хүнд нь унасан аж ахуйн нэгжүүд хохирлоо иргэний журмаар нэхэмжлэх ёстой. Нэр төр гутаагдсан гэж үзэж байгаа иргэн ч мөн адил нэр төрөө сэргээлгэхийг л хүсдэг. Түүнээс биш, буруутай этгээдийг цагдаа Зөрчлийн хуулиар торгоод, Шүүх Эрүүгийн хууль зөрчсөн гээд ял оногдуулсанаар тэр хүмүүсийн хохирол барагдахгүй. Ер нь ихэнх хүн нэр төрөө сэргээлгээд буруутай этгээдээр уучлал гуйлгахыг л хүсдэг. Аж ахуйн нэгжүүд уучлал гуйлгаад учирсан хохирлоо төлүүлэхийг л чухалчилна. Түүнээс биш, хэн нэгнийг ялтан болгоод шоронд суулгаад, бах таваа хангахыг эрүүл саруул ухаантай хэн ч хүсэхгүй. Тиймээс ардчилсан тогтолцоотой ихэнх улс энэ асуудлыг гэмт хэрэгт тооцдоггүй. 

-Эрүүгийн хууль дахь “Худал мэдээлэл тараах” гэх зүйл заалтад нэмэлт оруулах шаардлага ер нь байсан уу?

- Тийм шаардлага бий. Нэг бол үзэл бодлоо илэрхийлсэн жирийн иргэд, ажлаа хийж буй сэтгүүлчдийг эрүүгийн ялтан болгохоос өмнө энэ зүйл заалтаа УИХ хүчингүй болгох ёстой. Эсхүл, энэ зүйл заалт УИХ-ын гишүүн, сайд нараас эхлээд төрийн өндөр дээд албан тушаалтанд хамаарахгүй гэдгийг тодотгон тайлбарлах ёстой. Харамсалтай нь, Эрүүгийн хуулийн энэ заалтыг манай сайд, дарга нар, гишүүд л өөрсдийгөө шүүмжилсэн иргэд, сэтгүүлчдийг айлгадаг хэрэгсэл болгон ашиглах гээд байна. УИХ-ын гишүүн төрийн сүлдэндээ тангараг өргөснөөр, төрийн сайд УИХ-д тангараг өргөснөөр, Ерөнхийлөгч Үндсэн хуульдаа тангараг өргөснөөр тэд иргэн хүнийхээ хувьд эдлэх ёстой зарим эрхээсээ сайн дураар татгалздаг гэдгийг ойлгох хэрэгтэй юм. Төрийн албаны тангараг гэдэг бол ардаа үүрэг хариуцлага дагуулдаг. Түүнээс чамирхал хээнцэрлэл биш. Төрийн өндөр албан тушаалтан болсноор иргэд тэднийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан хянах, хардах эрхтэй болдог. Харин албан тушаалтнууд өөрсдөө ардчилсан нийгмийн мэдээллийн эх сурвалж болсон байдаг гэдгийг санах хэрэгтэй.

-Мэдээж мэргэжлийн сэтгүүлч, редакц худал мэдээлэл тарааж болохгүй. Гэхдээ баримттай, үнэн мэдээллийг ч энэ заалтаар “Худал мэдээлэл” болгох боломжтой гэж хараад байна. Зөв үү?

-Би яагаад энэ асуудлыг Иргэний журмаар шийдвэрлэх ёстой гэдгийг дахин тайлбарлая. Иргэний хэрэгт маргалдагч талууд өөрсдөө нотлох баримтаа цуглуулж шүүхэд өгдөг. Харин эрүүгийн хэрэгт нотлох баримтыг төрийн байгууллага, албан тушаалтан тодруулбал, мөрдөн байцаагч, прокурор хавтаст хэргийг бүрдүүлэн шүүхэд өгдөг. Энэ бол зарчмын том ялгаа. “Ноёнтой заргалдсан хүн толгойгүй” гэж ардын зүйр үг бий. Тиймээс энэ асуудлыг Эрүүгийн хуулиар гэмт хэрэгт тооцдог байж таарахгүй. Нэг талаас худал мэдээлэл тараасан байж болзошгүй гэж хардагдаж байгаа иргэн байна уу, сэтгүүлч байна уу нотлох баримтаа шүүхэд гаргаж өгдөг байг. Нөгөө талаас гүтгүүлсэн гээд байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, албан тушаалтан шүүхэд нотлох баримтаа гаргаж өгдөг байг. Тэгээд шударгаар хууль, шүүхийн өмнө мэтгэлцэх хэрэгтэй. Энэ зарчим ганцхан иргэний шүүхэд л хэрэгжих бололцоотой байдаг. 

-Энэ хуулийн заалт нь зөвхөн сэтгүүлчдэд бус иргэдэд ч хамааралтай болж байна. Тэгэхээр үүнээс гарах үр дагавар нь нийгэмд ямар нөхцөл байдал үүсгэх вэ?

Социалист нийгэмд хуулийн сургуулийн онц төгсөгчид прокурор болдог байсан. Хуульч, эрдэмтдийн дийлэнх нь эрүүгийн эрх зүйчид. Хамгийн хүчирхэг нөлөө бүхий эрх зүйн салбар нь эрүүгийн эрх зүй. Яагаад гэдгийг нь ойлгож байгаа биз дээ. Эрүүгийн хуулиар бүхнийг зохицуулна, нийгмийг удирдана гэж боддог байж. Харин ардчилсан нийгэмд хуульчийн мэргэжлийн карьерын оргил нь шүүгчид, эрх зүйн нөлөө бүхий салбар нь үндсэн хуулийн эрх зүй, захиргааны эрх зүй, иргэнийн эрх зүй, худалдааны эрх зүй гэх мэт. Учир нь ардчилсан нийгэмд төрийн дур зоргыг хуулиар хязгаарлахын тулд үндсэн хуулийн эрх зүй, нийтийн захиргааг хуульд захируулахын тулд захиргааны эрх зүй, чөлөөт зах зээлийг дэмжихийн тулд хувийн эрх зүй чухал байдаг юм. Эндээс миний хэлэх гэсэн зүйл бол Ардчилсан нийгэмд ганцхан эрүүгийн эрх зүйгээр, ялын бодлогоор нийгмийн өмнө тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэдэг байж таарахгүй ээ. Ардчилсан эрх зүйт Монгол шоронжсон Монгол болж болохгүй. Ардчилсан нийгэмд иргэд бухимддаг, сэтгүүлчид мэдээллийн араас явдаг. Гэхдээ үүнийх нь төлөө тэднийг ялтан болгож хэрхэвч болохгүй. Эсрэг тэсрэг байр суурь, олон янзын үзэл бодол, эрүүл шүүмж, маргаан хэлэлцүүлэг дээр ардчилал нийгэм оршин тогтнодог юм. 

-Улстөрчид өөрсдийгөө шүүмжлүүлэх дургүй байна.  Хуульд өөрчлөлт оруулах гэж байгаа нь хуулийг чамбайруулах гэхээсээ илүү улс төрийн зорилгоор оруулж байгаа өнцөг харагдаад байх шиг. Та юу гэж бодож байна вэ?

-Төрийн өндөр албан тушаалтан болсон бол шүүмжлэл дааж сурах ёстой, тэвчих ёстой. Нэр төрд чинь халдсан гэж үзэж байгаа бол сайд дарга нар, гишүүд баримтаа гаргаж ирээд олон нийтэд тайлбарладаг байх ёстой. Энэ нь өөрөө ардчилсан эрх зүйт төртэй улсын төрийн түшээдийн баримтлах ёстой алтан дүрэм. Ер нь шүүмжлэл гэдэг буруу бай, зөв ч бай дарга нарт алдаагаа засах боломжийг олгодог, бас өөрийнхөө зөв болохыг нотлон харуулах боломжийг тэдэнд өгдөг. Тиймээс ч аль утгаараа шүүмж, хатуу үг хэрэгтэй зүйл. Би төрд ажиллаж байсан зөндөө л шүүмжүүлдэг, доромжлуулдаг байсан.  Харин иргэд болон сэтгүүлчдийг цагдаа, шүүхэд өгч байсангүй. Ард иргэдийнхээ төлөө зүтгэх тангараг өргөсөн сайд, дарга нар тэвчих л хэрэгтэй. Энэ бол та бүхний сонгогдож, томилдогдож гарч ирсэн ардчилсан төрийн зарчим юм.

-Ярилцсанд баярлалаа.

-Баярлалаа.

Ер нь ихэнх хүн нэр төрөө сэргээлгээд буруутай этгээдээр уучлал гуйлгахыг л хүсдэг. Аж ахуйн нэгжүүд уучлал гуйлгаад учирсан хохирлоо төлүүлэхийг л чухалчилна. Түүнээс биш, хэн нэгнийг ялтан болгоод шоронд суулгаад, бах таваа хангахыг эрүүл саруул ухаантай хэн ч хүсэхгүй. 


Ч.ӨНӨРБАЯР: Сайд, гишүүд, дарга нар Эрүүгийн хуулийн энэ заалтыг иргэд, сэтгүүлчдийг айлгах хэрэгсэл болгон ашиглах гээд байна
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 3
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2020-12-17 16:04:34
    Дэмжигч : Хуулийн талаас яг зөв гаргалгаа хэлсэн байна
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2020-12-16 12:34:28
    Иргэн: Өнөрбаяр хуульч их зөв ярьсан байна
  • Сэтгэгдэл үлдээсэн: 2020-12-16 12:34:28
    Иргэн: Өнөрбаяр хуульч их зөв ярьсан байна
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188