Эсгий урлагт тасралтгүй 30 жил бахархалтайгаар уран бүтээлээ туурвиж буй Баянжаргалын Баяндүүрэн нь Монголын Урчуудын Эвлэлийн гишүүн, зураач юм. Тэрбээр 1974-1978 онд Дүрслэх Урлагийн Дунд Сургууль, уран хатгамал, гобелены анги, 1978-1984 онд Баяхонгор аймгийн Урчуудын Эвлэлиийн салбарт зураач, 1984-1988 онд Улсын Багшийн Их Сургууль, уран зургийн анги, 1988-1997 Соёлын Өвийн Төвд сэргээн засварлагч, зураач, 1997-2005 Дүрслэх Урлагийн Дээд Сургуульд багш, 2005 оноос чөлөөт уран бүтээлчээр ажиллаж байсан. 1980 онд “Хүүхдийн жил”-д зориулсан үзэсгэлэнд “Жаргалант ирээдүй” анхны уран бүтээлийн гараагаа эхэлж Монголын Урчуудын Эвлэл хорооноос зохион байгуулагддаг “Хавар”, “Намар” болон Шилдэг бүтээлийн зэрэг ээлжит үзэсгэлэнгүүдэд тогтмол оролцож байна. 1995 оноос эсгий урлагийн чиглэлээр дагнан уран бүтээлээ хийж Монгол, Орос, Киргиз, Буриад, Хятад, Норвег, Япон, Солонгос, Герман, Франц, Финланд, Дани, Швед, Шотланд, АНУ, Энэтхэг, Тайван, Саха Якут зэрэг улсын 80 гаруй үзэсгэлэнд эсгий уран бүтээлээрээ амжилттай оролцсон билээ. 30 жил ноосоор эсгий урлагийн олон төрлөөр бүтээлээ хийснээс голчлон эсгий уран зураг, эсгий хувцас загвар, бэлэг дурсгал, тоглоом, хүүхэлдэй, холимог ажиллагаатай уран бүтээл, 3D бүтээл, тэр дундаа эсгий төрөл дээр голчлон уран бүтээлээ хийж ирсэн уран бүтээлч юм.

–Танд энэ өдрийн мэнд хүргэе. Ярилцлагын эхэнд та өөрийгөө товчхон танилцуулаач?

         -Намайг Баянжаргалын Баяндүүрэн гэдэг. Би уран зураач мэргэжилтэй, Монголын Урчуудын Эвлэлийн гишүүн, чөлөөт уран бүтээлч. Эсгий урлагтай амьдралаа холбосноос хойш өдгөө 30 жил болж байна. Энэ хугацаанд тасралтгүй уран бүтээлээ хийсээр ирсэн. Энэ жил 30 жилийн ойгоо тохиолдуулан томоохон хэмжээний үзэсгэлэн гаргаж байгаа.

Гэр бүлийн маань хүн болон хүү маань ч бас уран бүтээл туурвидаг. Хүү маань багаасаа надтай хамт эсгий урлал хийж сурсан.

–Урлагтай анх яаж холбогдсон бэ? Хүүхэд насны дурсамжаасаа хуваалцаач?

        -Би дөрвөн настайгаасаа зурах дуртай байсан. Ах дүү, хамаатнууд ирэхэд тэднийг хараад л зурдаг байлаа. Ээж маань намайг их дэмждэг байсан. 10 жилд байхад зургийн дугуйланд оруулсан нь миний хувь заяаг шийдсэн юм. Уг нь би бүжигчин болох мөрөөдөлтэй байсан ч зураг намайг соронз мэт татаж, ингэж уран зураач болсон доо.

1974-1978 онд Дүрслэх урлагийн дунд сургуулийг уран хатгамал, гобелены ангиар төгссөн. 1984-1988 онд Улсын Багшийн Их Сургуульд уран зургийн анги дүүргэж, ардын зураач Одон багшийн отгон шавь нь болсон. Сүүлд Дүрслэх урлагийн дээд сургуульд багшилж, олон шавь төрүүлсэн.

–Эсгий урлал руу хэрхэн хөтлөгдсөн бэ? Анхны бүтээлээ хэзээ хийсэн бэ?

        -1995 онд Соёлын өвийн төвд ажиллаж байхдаа олон улсын эсгий урлалын симпозиумд оролцсон. Тэндээс анхны эсгий бүтээл болох эмэгтэй хүний малгай хийж сурсан. Түүний дараа “Цэцэгтэй натюрморт” гэх анхны эсгий зураг маань бүтсэн.

Тэр зураг бол миний уран зургийн мэдлэг, ноостой ажиллах нарийн ажиллагаа хосолсон, бүтэн сар гар өрөөгөө чөлөөлөөд сууж байж хийсэн бүтээл. Яг тосон зураг шиг өнгө ялгалт, уран бичилт хийхийг зорьсон. Хүмүүс тэр үед гайхаад “Энэ юу вэ?”, “Оёсон юм уу?”, “Наасан уу?”, “Ноос уу, хатгамал уу?” гэж асуудаг байлаа. Тэгэхэд л би өөртөө: “Эсгий уран зураг бол шинэ зам юм байна” гэж ойлгосон.

–Танд эсгий урлаг яагаад ийм их сэтгэл татам байдаг юм бол?

          -Эсгий бол маш зөөлөн, уян материал. Хийх тусам илүү сонирхолтой болдог. Гар хүрэх болгонд шинэ санаа төрнө. Тэгээд чи дахин дахин өөр бүтээл хийхийг хүсдэг. Эсгий бол зөвхөн хэрэглээний зүйл биш, уран сайхны өндөр түвшинд хөгжих боломжтой урлаг.

Би зүгээр л эсгий зураг хийгээгүй, зулмал уран зураг, тусгай рельеф бүхий 3D зураг, баримал хэлбэртэй бүтээл, эсгий хувцасны орчин үеийн загвар, интерьерийн хэрэглээ гээд олон технологийг туршиж, хөгжүүлсэн. Эсгийгээр хана, дуу чимээг зөөллөх интерьер хийц, загварын шоуны хувцас, тоглоом, хүүхэлдэй, бэлэг дурсгал гээд олон төрөлд ажиллаж ирсэн.

–30 жилийн хугацаанд оролцсон томоохон үзэсгэлэнгүүдээсээ хуваалцаач?

          -1980 онд “Хүүхдийн жил”-д зориулсан "Жаргалант ирээдүй" бүтээлээрээ үзэсгэлэнд оролцсон нь миний уран бүтээлийн гараа байсан. “Хавар”, “Намар” зэрэг МУЭ-ийн ээлжит үзэсгэлэнгүүдэд тогтмол оролцсоор ирсэн. 1997 онд Монголдоо анхны эсгий урлалын хамтарсан үзэсгэлэн гаргасан. 1998 онд Киргиз улсад олон улсын эмэгтэй уран бүтээлчдийн үзэсгэлэнд оролцсон. Үүний дараа Герман, Франц, Норвег, Швед, Япон, АНУ, Тайвань, Хятад, Энэтхэг, Буриад, Саха Якут, Финланд гээд нийтдээ 20 гаруй оронд өөрийн биеэр болон бүтээлээрээ оролцсон.

–Та олон улсын симпозиум ч өөрөө зохион байгуулсан гэдэг?

          -Тийм ээ, 2005, 2006, 2007 онуудад Монголд олон улсын эсгий урлалын симпозиумыг 3 жил дараалан зохион байгуулсан. “Байгаль дахь эсгий урлаг” болон танхимын үзэсгэлэн хэлбэрээр болж, дэлхийн олон орноос зураач, урлаачид оролцсон.

–Эсгий хувцасны чиглэлээр ямар амжилт гаргасан бэ?

            -Эсгий хувцасны загварын чиглэлээр олон жил ажилласан. Хамгийн сүүлд Якут улсад болсон олон улсын загварын шоунд оролцож, 1-р байр эзэлсэн. Энэ бол миний хувьд бахархам амжилт. СУИС-д багшилж байх хугацаандаа хэд хэдэн шавьтай болсон. Мэргэжлийн уран бүтээлчид ч бий, зүгээр сонирхлоороо суралцсан хүмүүс ч бий. Одоо ч цэцгээ усалж байгаа мэт шавь нараа сургаж байна. Миний хувьд энэ соёлыг ирээдүй үедээ өвлүүлж, зөвхөн гар урлал биш, монгол урлагийн нэг салбар болгож хөгжүүлэхийг зорьж байна.

–Таны бодлоор эсгий урлалын үнэ цэнэ юунд оршдог вэ?

         -Эсгий бол монголчуудын язгуур соёлын нандин өв. Манай нутаг дэлхийн эсгий урлагийн эх орон гэж хүлээн зөвшөөрөгддөг. Хүннүгийн үеэс улбаатай, 3000 гаруй жилийн түүхтэй энэ өвийг орчин үеийн урлагтай хослуулан хөгжүүлэх нь миний үүрэг гэж боддог.

Эсгий урлаг бол хийж эхэлмэгцээ хүнийг өөртөө татдаг гайхамшигтай урлаг. Гар хүрэхээс эхэлж, зүрхэнд оршдог бүтээл болдог.

-Ярилцсанд баярлалаа.

         -Баярлалаа.