Одоогоос арван жилийн өмнө мөнгөн хонхны жингэнэх дуунаар сургуулиа төгсөж байсан минь яг ийм нэг цэнхэр хавраар сэтгэлийн дотор хаврын хөх яргуй мэт ургадаг сан. Сургуулиа төгссөнөөс хойш арван хавар зүрх сэтгэлийн минь энгэр бэлд ургаж буй энэ л дурсамж, дурдатгал цаашид ч хэчнээн он жил урган дэлбээлэхийг мэдэхгүй. Ямартай ч хавар ирэх бүрд санагдана гэдгийг л сайн мэдэж байна. Дууны шүлгийн нэрт мастер З.Түмэндэмбэрэл гуай ийм нэг гэгэлзсэн гэрэлт өдрүүдийг “Уяхан цэнхэр хавар” гэж мөн гоё нэрлэсэн сэн. Үнэхээр төгсөх нэгний сэтгэлийн дуулал шиг уяхан цэнхэр хавар шүү дээ. Уярахгүй, уясахгүй, үймрэхгүй, догдлохгүй байхын аргагүй эгшиглэнт өдрүүд. Одоо гадаа яг тийм өдрүүд хөвөрч байна.

Аль нэг сургуулийн хажуугаар өнгөрөхөд “Удахгүй сургуулиа төгсөнө” гэсэн сурагчид шалгалтандаа санаа зовнихын сацуу “Хонхны баяр ч боллоо шүү” гэж баярлан алхах нь яг л хэдэн жилийн өмнөх өөрийгөө харж буй мэт.

            Арван жилээ төгсөх жил элсэлтийн ерөнхий шалгалтдаа бэлдээд өдөр, шөнөгүй суудаг байлаа. МУИС-ийн сэтгүүлчийн ангид орох гээд нийгмийн хичээлийнхээ шалгалтад голлон бэлдэж байв. Нийгмийн номууд, дэвтэр, тест, хажуугаар нь монгол хэлний хэд гурван зохиол гээд цөөн боловч хэдхэн “нөхөдтэй” өнгөрүүлсэн хавар байв. Тэгж суухад нэг л зүйл тэр бүхнийг ер бусын болгож, хичээл, шалгалтаас өөр юм бодохгүй байгаа намайг мартагдашгүйгээр догдлуулсан нь хаврын анхны бороо. Нэг орой сургуулиасаа гараад иртэл шаагин орж байсан тэр бороог би одоо ч мартдаггүй. Гэр ойрхон болохоор бороон дундуур би хамаг эрчээрээ гүйчихсэн. Хэдий шалба норсон ч хэчнээн сайхан мэдрэмж төрүүлсэн гээч. Хашаа руугаа гүйж ороод би хэсэгтээ удаан зогссон сон. Сургуулиа төгсөх гэж байгааг ч хэлэх үү, цаанаа нэг бүхнийг ариусгаж байгаа юм шиг бүр нэг сайхан санагдаж билээ. Тэр шөнө би шалгалтаа өгөөд, сургуульдаа орчихсон хүн шиг л сэтгэл амар бөх гэгч тавтай унтаж билээ. Өглөө сэрэхэд чийг үнэртсэн, тунгалаг өглөө тосож, шувууд жиргээд мөн ч таатай байсан сан. Түүнээс хойш олон хавар өнгөрч, олон ч бороо орсон. Бороо шаагисан үдэш, болор тунгалаг өглөө ч түмэнтэй өнгөрсөн. Гэвч аль ч нь тэр үеийнх шиг мэдрэмж төрүүлээгүй. Одоо эргээд төгсөх гэж буй тэр хавар, их сургуульд элсэх гэж буй мөчөө бодохоор эрхгүй тийм нэг бороо сэтгэлийн дотор шаагиж, нарлаг өглөө шувууд жиргэж байдаг юм. Мэдрэмж давтагдашгүй гэдгийг тэр дурсамжаасаа би мэдэрдэг. Нэг л мэдэрсэн мөчийг дахин хэзээ ч бүтээж чаддаггүй гэдгийг ч ойлгосон. Хавар надад амьдралын минь хамгийн гэгээн үеийн сайхан дурсамжуудыг минь бодолд нэг нэгээр зөөхөд бага залуу насны минь цангинасан инээд чихэнд сонсогдож, найзуудтайгаа хөөрөн гүйж, хөтлөлцөн алхсан дэврүүн мөчүүд тодроод ирдэг сэн.

Ойрдоо ялангуяа бүр ч их санаа сэтгэл ээрээд, хотын гудамжаар явах бүрдээ зөрөн өнгөрөх сурагчид, оюутнуудыг хараад сэтгэл улам сэргэж, өөрийн эрхгүй дурсамжаараа аялж, “Би ч бас ийм байсан даа” гэж бодоход санаа алдмаар болж байна.

            Хавар ийм л уяхан, цэнхэрхэн улирал сан. Хүний сэтгэлийг дэлсэлж, тэртээ рүү хүргэн аваачиж чаддаг уран чадвартай он цаг сан. Байгаль дэлхий сэргэж, өнгөө засах тусам хүн ч бас сэтгэлээ засаж, урьдын олон дурсамжиндаа зочилж, яг л усны мандалд хөвөх шувуудтай адил амьдралын мандалд хөвж явдаг сан. Сэтгэл зөөлөн хүнийг уяхан гэдэг дээ. Яг түүнтэй адил хаврын улирал, тавдугаар сарын тунгалаг өдрүүд яг л сэтгэл зөөлөнтэй хүн мэт орчлонгийн сайхан бүхэнд нулимс унагах нэгэн шиг уяруу байна. Энэ хавар ч ялгаагүй сурагч нэгний эрдэм сурсны, эрдмийн саруул өргөөгөө орхин жигүүрээ дэвэн нисэх, оюутны ширээнээс ажлын талбарт гарах гэж тэмүүлэх цэнхэр өдрүүд өнгөрч байна. 

Хамгийн гол нь уясуу, уяруу ийм л өдрүүдээ ханатал мэдэрч, ангийнхантайгаа ханатал дуулалдаж, уйлалдаж, тэврэлдэж, сэтгэлийн сайхан үгсээ хэлэлцэж, сэтгэлийнхээ “дэвтэрт” олон сайхан дурсамж бичээрэй л гэж захимаар байна. Тэгэх юм бол үүнээс хойших олон хавар энэ хавар цуглуулсан олон сайхан дурсамжаараа тэтгэгдэж, цэнэглэгдэж, гэгэлзэн алхана гэдэгт итгэл дүүрэн байна.