ЦАГААННУУР СУМЫН ХӨЛДҮҮ БАЙШИНД ХИЧЭЭЛЛЭДЭГ БАГШ, СУРАГЧИД СОНГУУЛЬД НЭР ДЭВШИГЧДИЙН ӨГӨӨШ БОЛОХ УУ

       Салбарын сайдынх нь нүүр улаймаар, төрийнхөн хүүхдүүддээ сургууль барьж өгч чадахгүй болтлоо төсвийг нь идчихсэнг илтгэх ичмээр зураг саяхан олон нийтийн сүлжээнд ил болов. Тэр бол Хөвсгөл аймгийн Цагааннуур сумын хоёрдугаар ангийнхны эсгий гутлаар жигдэрсэн байдал. Тэдний зургийг харсан ихэнх нь шэйрлэж, багш, сурагчдыг өхөөрдөж байсан нь ч бас ичмээр. Галлахаас нааш дулаацдаггүй, сийгсэн модон сургуульд суралцдаг хүүхдүүд даарсандаа эсгий гуталтай зогсож байна гээд бод. Өхөөрдмөөр тийм сайхан юм биш. Харин багш нар нь хичээл заахын хажуугаар хүүхдүүдээ бээрүүлчихгүйн тулд өдөржин тонголзож, гал түлсээр байгаад орой нь халтайсан “юм” харьдаг. Иймэрхүү байдалтай нэг нь заадаг, нөгөөх нь суралцдаг гэх нь боловсролын систем, чанар, хүртээмжид нийцэх үү,  Л.Энх-Амгалан сайд аа. Эмгэнэлтэй юм биш үү.Тэд хэдий алслагдсан суманд амьдарч, суралцаж байгаа ч гэлээ иймэрхүү байдалтай зөнд нь орхиж, "хаяж" болохгүй ээ. Тэдний зургийг харсан төрийнхөн юу бодож суусан бол. Бас л "Эсгий гутал өмсчихсөн байна шүү дээ. Хөөрхөн юм бэ" гээд өхөөрдсөн болов уу, өөрсдөөсөө ичсэн болов уу. 21 дугаар зууны ардчилсан Монгол Улсын сурагчид үнэндээ ийм орчинд суралцаж болохгүй ээ. Зарим нь даараад хичээлээ бараг ойлгодоггүй ч байж мэднэ. Тэдний эрүүл, аюулгүй орчинд сурч, боловсрох эрхийг нь ингэж олон жилээр хааж, боогдуулмааргүй байна сайд, дарга нар аа. 

    Цагааннуур сумын үе үеийн сурагчид ангидаа гутлаа тайлж, хөлөө ээж, өвлийн хахир хүйтнийг давдаг гэдгийг Л.Энх-Амгалан сайд нутгийн гишүүнийх нь хувьд, салбарын сайдынх нь хувьд хамгийн сайн мэдмээр, өмнөөс нь зүрх, сэтгэл нь өвдөж, "Ганц ч болтугай сургууль барьж өгье" гээд яармаар сан. Уг нь, 2020 онд Хөвсгөл аймгаас сонгогдсон гишүүд Цагааннуур сумынхныг "Сургуультай болгож өгнө" гэж амлаад сонгуульд гарсан гэдэг. Гэтэл амлалтаа биелүүлэх дөрвөн жил нь хэдийнэ өнгөрч дараагийн сонгууль болоход зургаахан сар үлджээ. Энэ сумынхны сургуульгүй байдал нь дахиад нь сонгуульд нэр дэвшигчдийн өгөөш болж, хүүхдүүд дараагийн өвлөөр дахиад л даарах нь, харамсалтай. Багш нар нь "Паартай сургуультай болтлоо хүүхдүүддээ эсгийг гутал өмсүүлнэ дээ. Уг нь манай суманд орчин үеийн сургууль барьж өгөх төсвийг 2024 оны төсөвт оруулж, батлуулсан гэсэн. Хэзээ барьж, хэзээ ашиглалтад орохыг мэдэхгүй"  гэж ярьж байна лээ гээд хоног тоолон хүлээсэн байдалтай байна лээ. Хүүхдүүдээ даарч, зутарч байгаа мэдсэн багш нэг удаа хүүхдүүддээ “Ертөнцийн гурван хүйтэн зохио” гэж даалгавар өгчээ. Гэтэл тэд 

 “Дааруулж байгаа анги нэг хүйтэн

  Даарч байгаа хөл нэг хүйтэн

  Давхар ордог цас нэг хүйтэн” гэх мэтээр бичсэн байх нь өрөвдөлтэй. 38 жилийн түүхтэй сум өнөөдрийг хүртэл галлахаас нааш дулаацдаггүй, сийгсэн модон сургууль 21 дүгээр зууны Монголын дүр төрхийг илтгэж байна. Хөлдүү байсан хичээл зааж байгаа багш, хөл, гараа ээн барин суралцдаг сурагчдад паартай байшин бариад өгөөч, Л.Энх-Амгалан сайд аа.

БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРЫНХАН АЖЛАА ХИЙХГҮЙ БОЛ МОНГОЛЫН ИРЭЭДҮЙ БОЛСОН ХҮҮХДҮҮДИЙН ИРЭЭДҮЙ БҮРХЭГ БАЙНА 

  Орон нутагтаа ганц сургууль барих сэтгэлгүй болохоор боловсролын салбар хамгийн дампуу нь болохгүй гээд ч яах билээ. Хэн ч бараг хичээлийн байргүй гэхэд болмоор алслагдсан суманд ирж, гал түлж, хөө тортог болоод багшлахыг хүсэхгүй. Боловсролын салбарт боловсон хүчин дутагдаж байгаа гол шалтгааныг цалин хөлс, ажлын ачаалалаар төсөөлөхөөс гадна сургуулийн орчин чухал байдаг.  Манай улсад хүүхдийн суралцах орчин маш муу гэдэг нь зөвхөн алслагдсан сумын галладаг сургуулиудаар хэмжигдэхгүй. Хичээлийн шинэ жил эхлэхэд нийслэлийн сургуулийн хүүхдүүд багталцдаггүй. Нэг ширээны ард гурав, дөрвөөрөө суух нь наад захын асуудал болдог. Зарим нь ширээ сандал, хүрэлцээгүй гээд цүнхээ өвөр дээрээ тавьж байгаад хичээлээ хийж байгаа дүр зураг ч харагддаг. Үүнээс гадна хичээлийн шинэ жил эхлэхэд л асуудал дагуулсан сурах бичигийн асуудал он дуусах гэж байхад ч цэгцрээгүй байна. Жилийн жилд сурах бичгийн тендер зарлаж, хүртээмжээ болгоно гэж ярьцгаадаг ч тендерийн мөнгөгүй, сурах бичиг ч үгүй хичээлийн шинэ жилийг дуусгадаг. Сүүлийн үед шинээр хэвлэгдсэн сурах бичгийн агуулга гэж авах юмгүй болсон. Элдвийн "балай" үг, өгүүлбэртэй болсон гэдгийг эцэг, эхчүүд шүүмжилж, олон нийтийн сүлжээнд ил болгосоор байгаа. Тиймээс Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд, УИХ-ын гишүүд хүүхдүүддээ анхаарч зөв шийдэлтэй ажил нэн даруй хийхгүй бол боловсролын салбараа аврахгүй бол хэцүүдэх нь ээ.