• Өнөөдөр 2024-03-29

ТЭД БИДНИЙ ТУХАЙ: Нүүдэлчдийн соёл, урлаг дуу, хөгжимтэй салшгүй холбоотой

2021-03-05,   906

-Персүүд соёл, урлагаа монголчууд шиг дэмжиж чадаагүй нь хоцроход хүргэсэн-

       Энэ удаагийн “Тэд бидний тухай” буландаа Испани Улсын “Тота” хэмээх соёл, урлагийн сэтгүүлд хэвлэгдсэн Монголын соёл, урлагийн талаарх нийтлэлийг хөрвүүлэн хүргэж байна. Гаднын иргэд бидний соёл, урлагаас юуг илүү онцолж байгааг доорх нийтлэлээс сонирхон уншаарай.

       Монгол нүүдэлчид уран бүтээлийн жинхэнэ үнэт хэмжүүрийг баримтлах уран бүтээл хийх цаг хугацаа, орон зайн боломж бага байсан ч өөрсдийн үндэстний урлагийн арвин түүхийг бүтээж чаджээ. Нүүдэлчдийн урлагт дуу хөгжим, нэхмэл эдлэл, шашны уран зураг, баримлын чиглэл зонхилно. Эрт эдүгээ цагт Монголын эзэнт гүрний эзэн хаад уугуул нутгийн болон эзлэгдсэн харь орны уран бүтээлчдийг дэмжиж, ивээн тэтгэдэг байсан тухай баримт бий. Жишээлбэл, Хубилай хаан Жао Менфу зэрэг хятад уран зураачдыг хааны хөрөг, байгалийн үзэмжийг зурах даалгавар өгч, даалгаврыг нь биелүүлсний хариуд асар их шан харамж өгч, шагнаж байсан аж. Харин соёлын дархлааг авч үлдэх, нөхөн сэргээх уг ажлын эсрэг Персийн Илханидууд Исламын уран бүтээлчдийг үүний адилаар дэмжиж, урамшуулах ёстой байсан ч тэгж чадаагүй нь Монголын соёлоос хоцроход хүргэжээ. Тухайн үед монголчууд Парист хүртэл өөрийн өөрийн уран зураачдыг оруулж, Парист ордон барьж, тус хотыг тохижуулсан талаар баттай бус түүхэн мэдээлэл байна. Монголчууд зөвхөн нүүдэллэн амьдарч, дайн тулаан хийхээс гадна Евроазийн соёл урлагтай хөл нийлүүлэхийг хичээж, дуу хөгжмийг таашаадаг байсан юм.

       Ийм байдлаар нүүдэлчдийн соёл урлаг цар хүрээгээ тэлж, Ази, Ойрхи Дорнод, Европын ихэнх улсууд монголчуудын соёл урлагаар дэлхийтэй хөл нийлүүлж, соёл урлаг гэх зүйлтэй анх танилцаж байсан гэж болох юм. Тэр үеэс өдгөө Монголын нууц товчоо, эртний аман зохиол, буддын шашны бичвэрүүд хадгалагдан үлдсэн байдаг.

Нүүдэлчдийн соёл урлагт дуу хөгжим зонхилж байсан

       Бусад бүхий л урлагаасаа дэлхийн хэмжээнд хамгийн өндөр байр суурийг эзэлдэг дүрслэх урлаг нүүдэлчдийн хувьд тийм ч содон байгаагүй бололтой. Монголчууд ихэнх урлагаас дуу хөгжмийг хамгийн ихээр таашааж ирсэн гэнэ. Тэдэнд морин хуур, лимбэ, ятга, бөмбөр, аман хуур зэрэг уугуул хөгжмийн зэмсэг бий. Нүүдэлчид дуу хөгжмийг өргөн хүрээнд түгээж, зон олноороо нэгэн дуу, аясыг мэддэг байсан бол эсрэгээ нэгэн гэр бүлд харьяалагдах урлаг гэж байх юм. Увертюр буюу урт, цээл хоолойгоор нэгэн хэмнэлээр дуулах нь хүний хоолойг энгийнээс илүү баялаг, хүчирхэг, сайхан хоолойг бий болгодог. Харин нөгөөтэйгүүр уртаар дуулах нь богино өгүүлбэрийг илүү урт болгож, хэд хэдэн минутын турш дуулах нь бий. Мөн монголчуудын дуу хөгжмийн соёлд ихэвчлэн шашин, аль эсвэл баяр ёслолд бүжиг хэрэгтэй аж. Орчин үеийн монгол уран бүтээлчдээс тэдний хөгжмийн эртний хэв маяг болон өөрсдийн гэсэн үндэсний поп хөгжмийг нь сонирхох боломжтой.

Монголчууд манжийн дарлалд байх үедээ ч өөрсдийн соёл, урлагийг хөгжүүлж, хамгаалан авч үлдсэн

       Монголчууд XX зууны үед Манжийн дарлалд байх үедээ өөрсдийн орчин үеийн урлаг дахь үндэстний гэх онцлог, түүхэндээ голчлон анхаарал хандуулж байв. Дээл хувцас, сүлжмэл эдлэл урлах зэрэг уламжлал урлагуудад өөрсдийн ур хийц, арга техник зэргийг шингээж бүтээсэн нь энэ цагийг хүртэл хадгалагдан үлдсэн байдаг. Мөн үүний зэрэгцээ нүүдэлчид кино урлаг, гэрэл зураг, дижитал урлагийн төрлүүдийг алдалгүй авч ирсэн гайхмаар зүйл шүү. Монголчуудын өв соёлын талаар маш олон судлаач, эрдэмтэн судалгааны ажил хийсэн боловч хүссэн зорилгодоо хүрсэн нь ховор болов уу. Өдгөө ямар учир шалтгааны улмаас бүтээсэн, бий болгосон нь үл мэдэгдэх урлагийн маш олон бүтээл Монгол Улсад байдаг. Тийм ч учраас жил бүр дэлхийн томоохон жуулчдын газруудаас аялж үзэх орнуудын дунд үргэлж Монголыг багтааж ирсэн аж.


ТЭД БИДНИЙ ТУХАЙ: Нүүдэлчдийн соёл, урлаг дуу, хөгжимтэй салшгүй холбоотой
АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.

Нийт сэтгэгдэл: 0
Шинэ мэдээ
Нийтлэлчид
Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, VIII хороо, "Ардын эрх"-ийн байр, Гуравдугаар давхарт Эргэлт.мн редакц
7509-1188