Нидерланд Улсад амьдардаг Н.Алтанцэцэгтэй уран бүтээлийн талаар ярилцлаа.

-Та Нидерланд Улсын иргэншилтэй болоод олон жил болж байгаа юм билээ. Эх орондоо ирэхэд ямар санагддаг вэ?

        -Би энэ удаад 90 настай ээжийгээ асарч, уран бүтээлийн ном хэвлүүлэхээр ирсэн. Чадвал хоёр, гурван сар эх орондоо амьдрах бодолтой байна. Би өмнө нь 7-14 хоногийн хугацаатай ирдэг байсан. Монголчуудтай уулзахаар хүүхэдтэйгээ уулзсан юм шиг л сайхан санагддаг юм.

-Хэзээнээс зурах сонирхолтой болж өнөөдрийг хүртэл уран бүтээлийн эрэлд гарч байна вэ?

         -16 настайдаа Говь-Алтай аймгаас Дүрслэх урлагийн дунд сургуулийн сийлбэрийн ангид орсон юм. Хоёр жил Т.Жамбал багшийн ангид сурч байгаад керамикийн анги руу шилжсэн. Тухайн үед манайд ЗХУ-аас багш нар ирж, хичээл заадаг байсан юм. Сийлбэр, керамикийн ангиа төгсчихөөд Говь-Алтай аймагт хоёр жил ажилласан. Тухайн үедээ бусдыгаа соёл, хувцаслалтаараа манлайлж байлаа. Би Багшийн дээд сургуульд Ардын уран зураач Г.Одонгийн шавь болж, багшаасаа өнгийн мэдрэмжийг, орос багшаасаа хэмжээний талаар мэдлэгтэй болж байлаа. Тэгээд нэг үйлдвэрийн монгол зургийн тасагт орж, хамт олноосоо монгол зургийн талаар мэдлэгтэй болсон. Монгол зураг намайг өөрчилж, их зүйл сурахад тусалсан гэж боддог.

-Таны удамд уран  зураач, урлагийн авьяастай хүн бий юү?

      -Миний нагац ах нэртэй зураач байсан болохоор түүний зургийг сонирхдог байлаа. Миний ээж, нагац эгч нар минь гарын дүйтэй уран хүмүүс байсан. Монгол хувцас сайхан оёдгоороо нутагтаа алдартай хүмүүс байсан. Тэдний гарын дүй надад нөлөөлсөн байх шүү.

-Та ямар онцлогтой зураг зурдаг вэ. Зураач бүр өөрийн гэсэн онцлогтой байх?

     -Миний анхны бүтээл бол Өмнөговь аймгийн Хэрмэн цав. Надад 100 гаруй бүтээл бий. Би эхэндээ монгол зураг болон Монголын амьдрал, мал, тал нутаг зурах дуртай байсан. Сүүлийн үед философилго зураг зурж байна. Хаанаас нь ч харж, яаж ч төсөөлж болдог зураг зурдгаараа өөрийгөө онцлог гэж боддог.

-Бүтээл “төрөх” агшин бүр өөр өөрийн түүхтэй байх. Хамгийн урт хугацаанд зурсан ямар зураг байдаг вэ?

      -Манайх орноос өөр тавилгагүй урлан шиг айл. Манай гэрт миний ертөнц л байдаг. Зочдоо цайны ширээний ард суулгаж, дайлж, зургаа үзүүлж байгаад л гаргадаг. Өдөрт нь зурж дуусгасан зураг ч бий. Долоо, найман жил зурсан байдаг. Шөнө босохоор самбар дээр дүрс дүрслэгддэг. Тухайлбал, морьтой хүний дүрс буувал түүнийгээ шууд л зураг болгодог. Тэгэхгүй бол тэр дүрсийг дахиж  харахгүй гэсэн үг. Зурж байгаа зураг нь цааш хэрхэн үргэлжлэх нь эзэндээ мэдрэгддэг. Бүтээлдээ нэгэнт орсон бол зургаан цагийн турш идэхгүй, амрахгүй зурж дуусгадаг. Говийн хүн болохоор тэмээ их зурсан. Говь бол далай ч юм шиг үлгэрийн санагддаг шүү.

-Та зургаа төлөвлөж, сэдэв, санаагаа олсны дараа зурдаг уу. Эсвэл?

     -Надад төлөвлөж байгаад зурсан зураг байхгүй. Шууд нүдэнд харагдсан дүрсээ буулгадаг. Миний зургийг хаанаас нь харж болдог болохоор би өөрийгөө огторгуйгаас зурдаг гэж боддог. Хүмүүс таныг зургийг томоор нь харвал дотор нь орж болохоор сайхан зургууд байна гэдэг юм. Төлөвлөж байгаад зуръя гэж боддоггүй.

-Та бүтээлдээ нэр өгдөг үү. Содон нэр өгдөг юм шиг санагдлаа?

      -Би бүх зургаа “Орчлон” гэж нэрлэдэг. Миний зургийг хаанаас нь ч харж болдог бас гадаад ч биш, монгол ч биш зураг зурдаг болохоор чөлөөтэй сэтгэдэг гэх юм уу даа

-Та бүтээлээсээ ямар мэдрэмж авдаг вэ. Зурж байж л амьдралын утга учрыг мэдэрдэг үү?

      -Би аавгүй өссөн болохоор аавын хайрыг мэдрэхийг хүсдэг юм шиг санагддаг. Түүнийхээ хариуд би бүхнийг хайрладаг. Тийм болохоор би зургаасаа хайр мэдэрдэг бас мэдрэх гэж зурдаг. Би бусдыг хайрлах гэж л төрсөн юм шиг байна лээ. Тийм болохоор зургуудаа амьтай гэж боддог.

-Та бага насныхаа тухай ярьж өгч болох уу?

      -Миний бага насны амьдрал яг л кино шиг. Би аавыгаа 21 настай байхад нь төрсөн юм билээ. Намайг төрсөн өдөр аав минь бурхан болчихсон гэсэн. Тухайн үед аав минь сэхээтэн хүн байсан юм билээ. Говь-Алтай аймгийн Наран суманд газар, тариалангийн ажил хийж, багийнхныгаа удирддаг байсан гэсэн. Тэнд ажлаа хийж байтал нь  гэдэс нь өвдөж, бараг түгжрэл болсон юм шиг байна лээ. Тэгээд гэртээ ирэхэд нь ээж төрөх дөхчихсөн байсан  учир ээжтэй хамт аймаг явсан гэдэг. Намрын эхний цас орчихсон байсан учир өндөрлөг газраар нь автомашин явах боломжгүй. Тэгээд  Халиуны хоолойгоор тойрч, өдөржин, шөнөжин явж  байж аймаг орсон гэдэг. Уг нь Наран сум аймгийн төвөөс 50 километр шүү дээ. Тэгээд эмнэлэгт очсон даруйдаа ээж төрсөн гэдэг. Харин аав минь орой нь намайг харж чадалгүй бурхан болсон гэдэг. Тэгээд ээж бид хоёрыг хамаатны ах хөтөлгөө морьтой ирж ээжид үстэй дээл өмсүүлж, намайг үнэгэн малгайндаа хийгээд өвөртлөөд давхисан гэдэг. Цасан шуургатай байсан болохоор намайг нэг ч удаа хөхүүлэлгүй өвөөгийнд хүргэж өгсөн гэдэг юм. Би гурван нас хүртлээ ээжтэйгээ хамт өвөөгийндөө амьдардаг байсан. Гэтэл ээж минь  өөр хүнтэй амьдрахаар болж намайг эгчдээ өргүүлсэн гэдэг.

-Та их дайчин, зоригтой эмэгтэй шиг санагдлаа. Таны төрөлх чанар уу?

      -Би багадаа их ганцаарддаг, ээжийгээ дагаад л уйлаад байдаг хүүхэд байсан. Бие засуулахгүй хойноос нь дагадаг байсан болохоор ээж минь жорлонд орохдоо чулуу өвөртөлж ороод над руу шидэж, айлгадаг байсан гэдэг. Ухаан орсон үедээ хүнд өргүүлэхээр би хаягдчих вий, намайг орхиод явчих вий гэдэг айдастай болчихдог юм билээ. Тухайн үед би хүнд өргөгдснөө мэддэггүй ч далд ухамсараараа мэддэг юм шиг санагддаг. Ээж, аав минь намайг дандаа хөөрхөн гэдэг, хамгийн чамин хувцсаар хувцасладаг байсан болохоор би тэдний нандин хүүхэд нь байсан. Тийм болохоор би өөрийгөө насан туршдаа хөөрхөн хүн гэж л ойлгосон. Тийм болохор би бусдаас сайн, сайхан бүхнийг л олж хардаг. 

-Та номныхоо төлөвлөгөөг гаргасан уу. Зөвхөн уран бүтээлийн ном байх уу?

         -Зураг, амьдрал нийлсэн дурсамжийн ном гаргана гэж бодож байна. Одоогоор номныхоо нэрийг ч бодож амжаагүй явна. Зовлонгоо давж чаддаг хүнийг л жаргалтай гэж хэлдэг байх. Хүн жаргалаасаа илүү зовлонг туулсан байдаг. Тэгэхээр номоороо гундуу яваа хүнийг жаахан ч болов гэгээлэг болгох гэж л төлөвлөж байна.

-Та хэдэн онд Нидерланд Улсын иргэн болсон бэ?

       -2005 он Нидерланд Улсын иргэн болсон. Тэндэхийн иргэншилтэй ч гэлээ зүрх, сэтгэл бол монголоороо байгаа. Тэтгэвэрт гартлаа тэндээ ажиллаж, амьдрах шаардлагатай байна. Нидерландад гурван жил зургаа зурж байгаад ажил хийж байгаад сүүлийн үед дахин зурах боломж гарсан. Тэнд театрын урлагт 15 жил ажилласан. Би Нидерландад амьдарч эхлэхдээ хоёр жил тутам Монголдоо ирдэг байсан. Энэ удаад Говь-Алтай аймаг руугаа явахаар төлөвлөж байна.