Танихгүй дугаараас дуудлага ирж байна. Автал “Сайн уу, ахын дүү” гэж 40 гаруй насны эрэгтэй хүн мэнд мэдэв. Цааш яриаг нь сонсоод байтал Хөвсгөл аймгийн Мөрөн суманд амьдардаг холын хамаатны ах байх юм. Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр суманд өнгөрсөн арвандугаар сарын дундуур самар түүх гэж дөрвүүлээ ирээд, хөл хорионд гацаад байгаа гэнэ. “Хөл хоригдсон хүмүүсийг нутаг буцаах сураг ажиг байна уу” гэж асуухаар залгажээ.

Цааш үргэлжлүүлэн “Уулнаас бууж ирээд дөрөв хонож байна, ууланд танилцсан залуугийнхаа гэрт л хоног төөрүүлж байна даа” гэх мэтээр бодит байдлаа ярьж байна. 

Энэ жил Хүдэр сумын Зүүн Моностой, Баруун Моностой, Американ, Бүдүүн гэх дөрвөн газарт самар гойд сайн ургажээ. Өнгөрсөн аравдугаар сараас хойш тэр газрууд руу 2000 орчим хүн самарт явсан албан бус тоо байна. Ялангуяа Хүдэр сумаас зүүн урагшаа Баруун болон Зүүн Моностой, Бүдүүн гэх газарт хүмүүс их очжээ. Тэр нь Хэн Хэнтийн нурууны баруун хойд хэсэг, Төв аймгийн Мөнгөнморьт сумын хойд хэсэг гэсэн үг юм. 2016 оны арваннэгдүгээр сарын дундуур Баруун Моностой руу самар түүхээр явсан Орхон аймгийн харьяат хоёр иргэн хагас сар гаруй сураггүй алга болж байлаа. Харамсалтай нь, тэд арванхоёрдугаар сарын 4-нд осгосон байдалтай олдож байсныг санаж байгаа байх. Тэр хэргээс үүдэж уулаар нэг тарсан самарчдыг цэгцлэхээр сум, орон нутгийн хууль хяналтынхан, удирдлагууд хөдөлгөөнд орж байсан юм. 

Хүдэр суманд энэ жил Баян-Өлгий, Ховд аймгийнхаас бусад бараг бүх аймгийн иргэд цуглажээ. Самарчид ихэвчлэн гэр бүл, хамаатан садан, найз нөхдөөрөө нийлээд 5-6 уулаа очдог аж. Тэдний дунд хөгшин настай хүмүүс, хүүхдээ дагуулсан эмэгтэйчүүд ч олон байдаг бөгөөд өөрөө алхаж чаддаг л бол нас харгалзахгүй, хэн ч хамаагүй очдог гэнэ. 

Гол нь ахуй амьдралаа дээшлүүлэхийн тулд, ахиу хэдэн төгрөг олохын тулд өвлийн хүйтэнд, ууланд өдөр хоногийг өнгөрүүлж байгаа тэдний дунд өвчин тахал тархахгүй л байгаасай.