Амьтад тэр дундаа мууранд хайртай хүмүүсийн сайн таних олон гудамжны муурыг өөр дээрээ авч эмчилгээ хийлгэж, өсгөж гэр бүлтэй болгож байгаа сайхан сэтгэлт эмэгтэй болох  Батхуягийн Сайханцэцэгтэй ярилцлаа.

 -Өдрийн  мэнд хүргэе. Орон гэргүй олон мууранд тусалж байгаа танд баярлалаа. Манай уншигчдад өөрийгөө танилцуулаач? 

     -Сайн байна уу. Намайг Батхуяг овогтой Сайханцэцэг гэдэг хувиараа бизнес эрхэлдэг. Хөөрхөн хүү, олон хөөрхөн мууртайгаа хамт  амьдардаг эмэгтэй байна.

 -Хэзээнээс муур тэжээх болсон бэ.Түүхээсээ хуваалцаач? 

    -Ийм олон мууртай болно гэж төлөвлөөгүй байсан. Хүүтэйгээ хоёулаа амьдардаг, би ажилтай учраас төдийлөн хүүдээ цаг гаргаж чадахгүй, тэгэхээр хүү мань ганцаардаад байсан юм.Тэгсэн муур тэжээдэг, тодорхой хэмжээгээр амьтанд тусалдаг найз маань надад "Байранд муур тэжээх хамгийн тохиромжтой, хүүд чинь ч ханьтай” гэж хэлээд анхны муураа авахаар болсон. Манай үсэн бөмбөг чинь Эрдэнэт хотоос манайд ирж байсан. Анх ирэхэд нь би тийм сүртэй хүлээж аваагүй харин манай хүү л тэвэрч аваад% наалдаж өгсөн дөө. Миний хувьд хоол унд, хэрэглэлийг нь дөхүүлж өгчхөөд болоо гэж бодсон. Хэд хоногийн дараа хүү эзэнгүй дээр байх хооронд миний өвөрт ороод , тэврүүлээд унтсан юм. Муур хэрнэ хүүхэд шиг санагдаад хамтдаа нэлээн удаан унтсан байсан. Тэгж анх мууртай дотно  танилцсан, харах бүрд л хайр хүрдэг болсон доо.

-Хамгийн анхны муур нь одоо хамт байдаг уу?

    -Хамт байгаа, манай анхны муур нэлээд ухаантай утас оролдоно, өмнө үзсэн бичлэгийг нь тавихад үзэхгүй өөр бичлэг хайлгана. Муур гэхэд дэндүү ухаантай, бусад мууртай тоглохгүй хэрнэ хүний арга эв маш сайн олдог. Бусад муурыг бодвол сэтгэл хөдлөл ихтэй, маш ховор тохиолддог амьтны стресст ороод үс нь бага зэрэг халзраад байгаа. Өөртөө авч үзээгүй үнэтэй амин дэм, дархлаа сэргээх бүтээгдэхүүн уулгаж байна./Инээв/

-Хүүхэд байхдаа мууранд хайртай , тэжээх гэж сонирхол байв уу ?

    - Багадаа хүмүүсийн ярьдаг муу муухай дам ярианд төдийлөн итгэдэггүй, гэхдээ бас хайртай, дуртай байгаагүй. Амьтан гэдэг утгаар нь хардаг, гэм болчихгүйг хичээдэг байсан.

-Одоогоор 134 муурыг гэр бүлтэй болгосон гэж байсан. Яаж энэ олон  муур цугласан вэ?

    -Манай мууран дунд үйлдвэрийн муур байхгүй ээ. Бүгд л гудамжнаас, байрныхаа ойролцоо, ирж очих замдаа олсон муурууд байсан. Анх бүгдийнх нь зургийг тус тусад нь аваад, нэр өгдөг байсан. Сүүлдээ нэмж олноороо ирэхээр тоогоо алддаг болсон. Тооцоод үзэхээр 134 гэж байгаа хэдий ч үүнээс их байж магадгүй. Учир нь зарим муур 3-7 хоног болоод гэр бүлтэй, үрчлэх хүнтэй болно. Зарим маань хэдэн сар хайгаад ч  гэр бүлтэй болж чадахгүй үлддэг. Тэгэхээр нарийн тоо гаргах хэцүү.

-Одоогоор өөрт нь 24 муур байгаа гэсэн эзэнтэй болохыг нь хүлээж байгаа юу эсвэл цаашид өөрөө тэжээгээд явах  уу?

    -Ингэж тэжээгээд хоёр жил болж байна. Хүү бид хоёр  эхнийхээ муурыг "орой доо хэн нь тэвэрч унтах вэ" гэдэг дээр булаацалдаад тэгээд эхнийхээ мууранд ч ханьтай өөрсдөө ч булаацалдахгүйн тулд дахиад шар зүстэй муур үрчилж авсан. Хоёр мууртайгаа хэдэн сар хамт байсан. Тэгсэн манай найз “Шар мууртай чинь хамт өссөн саарал муур байгаа, эзэнгүй автомашины зогсоолд байгаа гэнэ. Танайх гурван мууртай болж болох уу” гэсэн. Би чинь гурав болсон ч ялгаа байхгүй гэж шийдээд үндсэн гурван мууртай болсон. Тэгээд гудамжинд явж байгаа муур миний гурван муураас ялгаагүй санагдаад гэртээ авч харьсаар байгаад огцом зургаан муур тэгээд  дөрөв гэх мэтчилэн нэмэгдсэн дээ. Тэр зургаан муурын хувьд цахим хуудсан дээр “Зуслангийн байшинд эх муур зургаан зулзагатайгаа хаягдчихсан, хулганаар хооллож байна” гэдгийг уншаад шөнө борооноос машин хөлслөөд очиж,  хайж олж авсан. Өнгөрсөн хэдэн сарын хугацаанд  18 мууртай байсан. Ихэнх муур томорчихсон учраас эзэн олдохгүй, манайд хэдэн сар болчихлоо.Тэгээд өнгөрсөн долоо хоногт бүжгийнхээ хичээлийг тараад явж байсан чинь дэлгүүрийн худалдагч  эмэгтэйд нэг муур хөөгдөөд харсан чинь өнөө маргаашгүй зулзагалахаар болчихсон хээлтэй амьтан байхаар нь дэлгүүр орж мууранд хоол авсан чинь дэлгүүрийн худалдагч “Гадаа байгаа мууранд хоол өгөх гэж байгаа юм уу, наад заваан амьтнаа дэлгүүрийн урдаас холдуул, аваад яв” гээд сонин харьцахаар нь мууранд санаа зовоод “ Тэгье, аваад явлаа” гэж хэлээд муураа тэврээд гэртээ ирсэн дээ. Хөөрхий манайд ирээд 2-3 хоноод таван зулзага гарсан. Ингээд манайх 24 үсэн бөмбөгтэй болчхоод байж байна. Эдгээр муураас дөрөв нь миний муур, үлдсэн хэдийгээ үрчлүүлэх гээд зар тавьж байгаа, ихэнх нь том болчихсон болохоор үрчилж авах хүн олдохгүй юм. Уг нь бүгдийг нь л эзэнтэй, гэр бүлтэй болгомоор байна.

БАРИЛГЫН ХӨӨСӨӨР ШҮРШҮҮЛСЭН МУУРЫН БИЕИЙН БАЙДАЛ САЙЖИРСАН

-Хүмүүс үржил хаах мэс заслын талаар их ярих боллоо. Та энэ талаар юу гэж боддог вэ?

    -Амьтанд үнэн сэтгэлээсээ хайртай хүмүүс энэ жижиг мэс заслыг ойлгодог, дэмждэг. Муур нохойг бодвол бага  хугацаанд тээж илүү олон зулзага гаргадаг. Уг нь үржил хаах  нь амьтны эрүүл мэндийн хувьд ч хэрэгтэй жижигхэн мэс засал. Хүмүүс олон янзаар нь хүлээж авдаг “Нэг удаа зулзагалуулчихмаар байна” гэдэг. Зулзага бол хөөрхөн гэхдээ удахгүй том болох үед нь спэй, заслага хийлгэлгүйгээр гудамжинд гаргадаг. Амьтандаа хайртай хүмүүс бол тэр мэс засал амьтанд нь ямар хэрэгтэй гэдгийг тултал нь ойлгочихсон хүмүүс байдаг.

-Үрчлүүлсэн мууруудынхаа эзэдтэй холбоотой байдаг уу?

    -Үрчлүүлсэн муур болгоныхоо эздийн  утасны дугаар,цахим хаягийг нь тэмдэглэж авсан. Ихэнх хүмүүстэйгээ холбоотой мууруудаа хараад явна. Зарим хүмүүстэй нь холбоогүй байгаа. Анх өгөхдөө үржил хаах мэс заслыг нь хийж өгсөн. Надтай холбоогүй ч муурууд маань давгүй байгаасай гэж боддог доо.

-Хүүтэйгээ хамт тэжээдэг гэсэн хүү нь хэр амьтанд хайртай болж байна вэ?

    - Миний дуртай байгаагаас хэд дахин илүү амьтанд хайртай. Өглөө, оройдоо муурны тооллого хийнэ. Надаас илүү асарна хайрлана. Заримдаа бүүр дэндүү их хайртай болчих вий гэж айдаг шүү.

-Таны хувьд өөрийн гэртээ олон муур тэжээдэг. Хүндрэлтэй зүйлс гарсан уу?

        -Анх манай гэр гайхалтай сайхан байсан. Одоо бол хүн гэртээ урихаас ичдэг./инээв/ Өөрийнхөө хэдэн мууртайгаа үлдэх үедээ засвар хийнэ гэж төлөвлөөд, яриад л байна. Гэхдээ хэзээ тэгэх юм, мэдэхгүй юм. Буйдан, сандал, ханын цаас авах юмгүй болсон. Гэхдээ хайртай амьтад минь учир яаж ч чадахгүй юм даа.

-Хөөсөөр шүршүүлсэн муур танай гэрт байгаа гэсэн биеийн байдал нь дээрдсэн үү?

    -Хөөсмаа  манайд байгаа, бие нь сайжирсан. Манайд ирэхдээ бас мөөгөнцөртэй байсан гэдгийг нь мэдэлгүй хэдэн зулзагадаа бас өвчин халдаасан. Гэхдээ одоо давгүй байгаа. Тухайн үед гэмтсэн муурыг хамгаалсан хандалт өндөр байсан ч очоод асрах хүн байгаагүй. Эмнэлэгт хоногийнхоо мөнгийг төлөөд байж байсан.

-Цаашдын зорилго, төлөвлөгөө нь юу байгаа вэ?

    -Муур орж болдог кафе нээмээр байна. Монгол Улсад амьтантайгаа орж сууж болдог газар цөөхөн. Хүмүүс ч дургүй байгаа юм шиг харагддаг. Бас байгаа мууруудаа сайн эзэн, гэр бүлтэй болгомоор байна. Бид амьтан хамгаалах хуультай болох гэж үзээд л байна. Хойшлоод ажил удаашралтай байна даа.

-Амьтан тэжээдэг, тэжээх гэж байгаа хүмүүст хандаж үг хэлэхгүй юу?

    -Үүрдийн хариуцлагатай эзэн байгаарай. Амьтан нэг дассан бол өөр хүнд асаж чаддаггүй, хүн шиг л санаж бэтгэрдэг. Тиймээс насан туршийнх нь гэр  бүл байгаарай гэж хэлмээр, уриалмаар байна.

-Ярилцлага өгсөн танд баярлалаа.

   -Баярлалаа.

  Тэрбээр амьтанд хайртай жирийн нэгэн эмэгтэй. Түүний сайн эзэн байгаа шалтгаан нь үүрэг хариуцлага хүлээх чадвартайд байгаа юм. Монгол Улсад олон амьтан эзнийхээ хайхрамжгүй байдал хэсэгхэн зуурын сэтгэл хөдлөлөөс болж гадаа гудамжинд хаягдаж байна. Амьтад амьдрах эрхтэй, тэд нэгэндээ бэлэглэдэг “чихмэл тоглоом” эсвэл зугаагаа гаргах уйдаа гаргагч биш, бидэнтэй адилхан амьд амьтан юм. Үржил хаалгах мэс засал хийлгээгүй хос муур зургаан жилийн хугацаанд  11,606,077 болж үрждэг.