"Аутизмыг таниулах дэлхийн өдөр" тохиож байна

2025-04-02, 359

Жил бүрийн дөрөвдүгээр сарын 2-ний энэ өдрийг анх 2007 онд НҮБ-аас Аутизмтай хүмүүсийг гадуурхах явдлыг зогсоох, тэднийг хүлээн зөвшөөрүүлэх зорилготойгоор санаачлан зохион байгуулж ирсэн түүхтэй.

Дэлхий дахинд энэ өдрөөр аутизмтай хүмүүс болон тэдний гэр бүл, асран хамгаалагчдыг ойлгож, дэмжих, хүлээн зөвшөөрөх зорилгоор ээлтэй, олон нийтэд чиглэсэн үйл ажиллагаа зохион байгуулах, боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлт, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг жигд хүртэх боломжийг сайжруулахыг уриалдаг.

Аутизм гэж юу вэ?

Аутизмын хүрээний эмгэг нь нийгмийн харилцаа, хэл яриа ба зан авирын бэрхшээлээр илэрдэг нэг төрлийн хөгжлийн бэрхшээл юм. Аутизмтай хүмүүсийг гаднаас нь хараад мэдэхэд хэцүү байж болох ч тэдний бусадтай харилцах, хэл яриагаараа өөрийгөө илэрхийлэх, биеэ авч явах, ба сурах арга барил нь ихэнх хүмүүсээс ялгаатай байдаг. Аутизмын хүрээний эмгэгтэй хүмүүс хүнд хөнгөний зэрэг ба шинж тэмдгээрээ хоорондоо ялгаатай байдаг бөгөөд зарим хүмүүс өдөр тутмын амьдралдаа тусламж ихээр шаарддаг бол зарим нь маш бага туслалцаатай нийгмийн дунд амжилттай амьдарч чаддаг.

Аутизмын хүрээний эмгэгтэй байж болохыг илтгэх ерөнхий шинжүүд :

12 сар хүрсэн боловч нэрээр нь дуудахад хариу үйлдэл үзүүлэхгүй байх
14 сар хүрсэн боловч анхаарлыг нь татсан зүйлээ хуруугаараа зааж чадахгүй байх
18 сар хүрсэн боловч төсөөллийн тоглоом тоглохгүй байх (ж: хүүхэлдэй хооллох)
Бусдын нүд рүү харахаас зайлсхийж ганцаараа байхыг илүүд үзэх
Бусдын сэтгэл санааны байдлыг ойлгох болон өөрийн сэтгэл хөдлөлийг илэрхийлэхдээ муу байх
Хэл ярианы хоцрогдолтой байх
Ямар нэг үг эсвэл авиаг давтан хэлэх дуртай байх
Асуултад хамааралгүй зүйл хариулах
Ялихгүй зүйлүүдэд бухимдах
Ямар нэг зүйлд хэт их дуртай байх
Гараа сэгсрэх, биеэ займчих, доороо эргэлдэх зэрэг өвөрмөц давталттай хөдөлгөөнүүд хийх.
Дуу авиа, үнэр, амт, харах, ба хүрэлцэхүйн мэдрэмжид өвөрмөц хариу үзүүлэх

Аутизм өвчин биш

Аутизмыг хамгийн товчоор, нийгмээс өөрийгөө тусгаарлах, зожгирох үзэгдэл гэж мэргэжилтнүүд тодорхойлдог. Тухайлбал, аутизм бол өвчин биш харин хүрээний эмгэг юм. Энэ нь хүний бие физиологи, оюуны чадамж, нийгмийн харилцаанд орох чадвар болон хэл ярианы чадварт нөлөөлдөг. Аутизмын хүрээний эмгэг нь нийгмийн статус, амьдарч байгаа улс, арьс өнгө хамаарахгүй илэрдэг. Дэлхийн нийт хүн амын нэг хувь нь аутизмтай гэсэн статистик бий. Мөн энэхүү тоо цаашид нэмэгдэх хандлагатай байгааг ч олон улсын эрүүл мэндийн байгууллагаас мэдээлсэн байдаг.

Аутизмтай хүн бүрийн шинж тэмдэг нь өөр өөр байх бөгөөд тэдний чадвар, шаардлагатай тусламжийн хэмжээ ч харилцан ялгаатай. Зарим нь цөөн үгтэй, зожиг зангаар илэрдэг бол бусад нь илүү идэвхтэй, өөртөө итгэлтэй, хэт төвлөрсөн байдаг. Ихэнх тохиолдолд аутизмын шинж тэмдгийг хүүхдийн хэлд орж, цэцэрлэгт хамрагдах насанд буюу 2 настайгаас нь мэдэх боломжтой. Учир нь энэ насанд хүүхэд нь хэл яриа, дохио зангаа зэрэг харилцааны бусад аргыг хэрэглэж мэдэхгүй, нэг хэвийн байдлыг илүүд үзэх зэргээр шинж тэмдгүүд илэрдэг. Түүнчлэн, бусадтай харилцахад хүндрэлтэй, олон хүүхдийн хамт тоглох, харилцаа үүсгэхэд асуудалтай байх нь түгээмэл. Энэ нь аутизмыг сайн мэдэхгүй хүмүүст ийм хүүхдүүд хэнэггүй, зожиг, дураараа гэх мэт буруу ойлголт төрүүлдэг. Иймээс шинж тэмдгийг сайтар ажиглаж эрт оношлуулах нь чухал бөгөөд энэ нь тухайн хүүхдийн амьдралын чанарыг сайжруулах, хөгжлийг дэмжихэд тусалдаг.

Сургууль, цэцэрлэгүүд юу хийж болох вэ?

Багш аутизмын тухай энгийн үгээр мэдээлэл өгөх, дараа нь хүүхдүүдийн аутизмын тухай бодол, сэтгэгдлийг асуух
Хүн бүр өөр өөр тул бие биенийхээ ялгаатай байдлыг хүндлэх талаар хэлэлцүүлэг хийх
Аутизмын тухай богино хэмжээний кино, анимэйшин үзэх
Аутизмтай хүүхдийн эцэг эхийг урьж, аутизмын тухай таниулах ажилд оролцох, яриа хийхийг санал болгох
Сурагчид ялгаатай байдлаа илэрхийлсэн бүтээл хийх, түүнийгээ ангийхантайгаа хуваалцах зэргээр бусдын ялгаатай байдлыг хүндлэх талаар хэлэлцүүлэг хийх
Аутизмтай хүмүүсийн зураг, бүтээл, амьдралын түүхийг судалж, баяцхан ном бүтээх
Аутизмтай хүмүүст тулгардаг бэрхшээлүүдийг судлах, тэдгээрийг буруулах талаар хэлэлцүүлэг хийх, шийдлүүдийг санал болгох

"Аутизмыг таниулах дэлхийн өдөр" тохиож байна

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.