Хөхөө өвлийн хүйтэнд хөдсөн дээл, үнэгэн малгайтай таван улстөрч “Монголын улс төрд шудрага ёс тогтооно” хэмээн Төв талбайд гэр барьж, “МАНАН дэглэмийн эсрэг Монгол түмний жагсаал” гэгчийг зохион байгуулж байлаа. Одоогоос дөрвөн жилийн өмнө Монголд М.Энхболд тэргүүтэй МАНАН гэх айхтар том бүлэглэл төрд эзэн суучихсан, түүнээс нь болж Монгол Улс хөгжихгүй, хууль хяналтынхан тэр чигтэй  МАНАН-гийн гар хөл болчихсон хэмээн тэмцэж байсан нь энэ. Тэр цагаас “Шудрага тав”-ын бүлэглэл гэгч хүчээ авч, М.Энхболдыг УИХ-ын даргаас буулгаж, Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газрыг унагааж байсан.

       Тухайн үед “Шударга тав” бүлэглэлд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон Л.Оюун-Эрдэнэ, Х.Нямбаатар, Т.Аюурсайхан, Л.Болд, Ж.Батзандан нар багтаж байв. Тухайн үедээ тэд “Зөвхөн шударга ёсны төлөө жагсана. Албан тушаалд очихгүй” хэмээн мэдэгдэж байсан ч, эрх мэдлийн бялуу хуваалтаас тэд тухайн цаг үедээ энэ тэнцүү хүртсэн.

      Түүх сөхвөл, М.Энхболдыг УИХ-ын даргын суудлаа хүлээлгэж өгч улс төрийн тайзнаас буумагц, Л.Оюун-Эрдэнэ ЗГХЭГ-ын дарга, Х.Нямбаатар Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Т.Аюурсайхан Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны дарга болж байсан бол Л.Болд, Ж.Батзандан нар АН-аас гарч ШИНЭ нам гэх улс төрийн хүчин байгуулж тусдаа гарсан. Харин өдгөө Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайд болж, Х.Нямбаатар хотын дарга болсон бол Л.Болд  Люксембургийн Их Гүнт Улсад суух Бүрэн эрхт элчин сайдаар томилогдсноосоо хойш сураг тасарсан. Харин Т.Аюурсайханы хувьд Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайдаар хэсэг суусан ч нүүрсний хулгайн хэргээр намаасаа “туг тахиулж”, “хэцүү нэрт”-д хоригдсон. Харин Ж.Батзандан Австралид суух Элчин сайдын суудлаа голж, шилж агсарч, удалгүй “аавын хаалга” татаж, номхорсон. УИХ-ын ээлжит сонгуульд нэр дэвшиж, бүдэрснээсээ хойш ичээндээ орчихсон гэж хэлж болно. Ийм “Шударга тав”-ын улс төрийн зам салж, үйл хэрэг нь нэгэнт дахин нэгдэхээргүй болоод удаж байна.

      Тэгвэл улс төрд “Шударга тав”-ын шинэ дүр бүрдэж эхэлсэн сурагтай. Дараачийн “Шударга тав” хэн бэ гэдэг таамгийг дэвшүүлж байна.

УИХ-ЫН ГИШҮҮН Д.ЭНХТҮВШИН

        Засгийн газрын бодлогыг эсэргүүцдэг тэмцэгч, хэнээс ч, юунаас ч айдаггүй баатар болоод байгаа гишүүдийн нэг нь Д.Энхтүвшин. Төсвийн үеэр "Би МАН-ын хүн биш, Засгийн газар хүчтэй юм. Би та хэдийн ард түмний боломжийг хулгайлсан хулгайтай чинь эцэсээ хүртэл тэмцэнэ" гэж ЗГХЭГ-ын дарга Н.Учралтай үзэж, сүүлд  улс төрийн акц нь Ерөнхий сайд руу чиглэх болсон. Уг нь УИХ-ын гишүүнээр сонгогдохдоо МАН-ын жагсаалтад багтаж, Л.Оюун-Эрдэнийн дэмжлэгээр парламентад суусан ч, сүүлийн үед намын даргатайгаа хамгийн их тэрсэлдэх болсон. Тэрбайтугай “Би МАН-ын гишүүн биш” гэж олны анхаарал өөрийгөө оруулсан Д.Энтүвшин гишүүнийг дараачин “Шударга тав”-ын нэг гэх яриа ч өрнөх болжээ.

УИХ-ЫН ГИШҮҮН С.ГАНБААТАР

       УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар хуучин “Шударга тав”ын Ж.Батзандангийн замналаар улс төрийн нүүдлээ өрнүүлж мэднэ. Улс төр хамгийн барьцгүй, урваж шардаг нэгэн гэж хэлж болно. Учир нь тэр анх ХҮН-д байлаа, удалгүй МАХН-д орж, Н.Энхбаяртай дөрөө хоршуулсан. Өдгөө АН-д орж, УИХ-ын гишүүнээр гурван удаа сонгогдоод байгаа тэрбээр дараачийн “Шударга тав”-ын бүлэглэл бүрдэж эхэлэхэд багт нь багтаж мэдэх юм.

УИХ-ЫН ГИШҮҮН Ч.АНАР

        МАН-ын жагсаалтын эхний тавд багтаж, гишүүн болсон даруйдаа Ч.Анар багын найз Л.Оюун-Эрдэнээс “нүүр буруулж”, улс төрд хоёр ч удаа угсраа мэх хийх гэж оролдсон. Эхний нь Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ БНХАУ-ын Худалдааны яам, Шанхай хотын Ардын Засгийн газраас жил бүр зохион байгуулдаг “Хятадын олон улсын импортын VII экспо”-т оролцох үеэр тэрбээр Ч.Анар Үндэсний аюулгүй байдалд сөрөгөөр нөлөөлөх ажил хийлээ хэмээн ууралсан. Тодруулбал, Ерөнхий сайдын айлчлалын үеэр Харилцаа холбооны салбарын хүртээмж, чанар, хяналтыг сайжруулах төслийн тусгайлсан зээлийн хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан. Улмаар БНХАУ-ын Huawei компанитай хамтарч гурван шилжилтийг хэрэгжүүлэх ажлын хэсэг байгуулсан талаар мэдээлсэн юм. Удалгүй УИХ-ын гишүүн Ч.Анар цахим хаягтаа "Үндэсний Аюулгүй байдал болон Гадаад бодлогын  үзэл баримтлалд халдсан байж болохгүй санал санаачилга байна. Иргэний болон Дэд бүтцийн мэдээллийн аюулгүй байдал бол Тусгаар тогтнолын баталгаа хаана байна" хэмээн жиргэсэн удаатай.

Удаах нь төсвийн төслийн хэлэлцүүлгээр Засгийн газрыг зад шүүмжилж, “Тахианы газрын төсвөө хувааж чадсангүй” хэмээн томорсон удаатай. Тодруулбал, тэрбээр “Монгол Улсын Алсын хараа-2050, "Шинэ сэргэлтийн бодлого", "Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн дунд хугацааны хөтөлбөр" бүгд хоорондоо уялдаагүй байна. Сонгуулиар намын мөрийн хөтөлбөр дээр эдийн засгаа солонгоруулна гээд гоё үг гаргачихсан. Тэгээд өнөөдөр Монгол Улсын төсөв гээд 10 тэрбум ам.доллар дээр алалцаад байдаг. Том зургаар нь харвал маш өрөвдөлтэй. Түүнийг нь бид биш байгаль бүтээдэг. Түүнээсээ үүдсэн эдийн засгийн эргэлтийг нь зохицуулах гээд хэрэлдээд байдаг. Аймар үрэлгэн төсөвтэй. Ганц нүүрсний үнээ яриад байх юм. Ерөнхий сайд сая урд айлчлахдаа төрийн бодлогоо Хятадын компаниар хийлгэнэ гэлээ. Энэ бодлогыг нь хариуцсан Эдийн засгийн хөгжлийн сайд Л.Гантөмөр мэдээллээ, бодлогоо гаргах хэрэгтэй шүү дээ. ЦХИХХ-ын сайд Ц.Баатархүү төрийн протоколын дэг зарчмаа мэддэг юм уу. Улс орноо худалдаад яваад байх юм. Л.Гантөмөр сайд нь ядуу улсын ядуу удирдагч гээд яриад явах юм. Ийм удирдагч гэж байдаг юм уу. Ийм хүнээр Эдийн засаг, хөгжлийн яамаа удирдуулаад явж болохгүй. Яг үнэндээ улсын төсөв гэж дэлхий дээр тахиа зардаг жижиг компанийн орлогыг хуваах гээд хамаг ухаантай гэснээ суулгачихаад муудалцаад байна” шүүмжилсэн билээ. 

УИХ-ЫН ГИШҮҮН Ц.ДАВААСҮРЭН

        Монголын төрөөс авлагатай юм шиг аяглаж, ашигтай гэсэн рүү нь үсчиж явдаг нь УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэн гэдэгтэй олон хүн санал нийлэх биз. Тиймдээ ч “Шударга  тав”-ын шинэ арми бүрдэхэд түүний оролцоо байх нь дамжиггүй. 2025 оны төсвийн будилаан Ц.Даваасүрэнтэй холбоотой гэдгийг гишүүд чуулган дээр шүүмжилж байлаа.

       Төсвийн алдагдлыг бууруулж, шаардлагагүй зардлуудаа танахад ард нь үлдсэн хамгийн их ам дагуулсан төсөл Хөвсгөл аймагт 20 тэрбум төгрөгөөр барих Бяслагны үйлдвэрийн төсвөөс нэг ч төгрөг хасахгүй тэрчигт нь оруулж иржээ. Уг нь 2025 оны төсөвт УИХ тодотгол хийнэ гэж баталсан Ерөнхийлөгч дээр очоод бүдэрсэн шалтгааны нэг нь Ц.Даваасүрэн сайдын Бяслагны үйлдвэр байсан гэдгийг УИХ-ын гишүүд удаа дараа шүүмжилж байлаа. Гэтэл энэ төсвөөс нэг ч төгрөг танаагүй оруулж ирснийг олон нийт шүүмжилж байна. Хариуд нь Ц.Даваасүрэн “Бяслагны үйлдвэр барих төслийг эсэргүүцэх тусам үргэлжлүүлнэ. Бяслагны үйлдвэр бариуллаа гээд надад ял байгаа бол өг л дөө” гэж томорсон.