Оросын нэрт яруу найрагч Марина Цветаева 1892 оны аравдугаар сарын 8-ны энэ өдөр мэндэлжээ. Марина Цветаевагийн бичсэн Оросын хувьсгал, хувьсгал дагаж өлсгөлөнд нэрвэгдсэн ард түмний амьдралын талаарх уран зохиолын бүтээлүүд нь өнөөг хүртэл XX зууны Оросын уран зохиолын шилдгүүдийн нэг зүй ёсоор багтдаг.

          1917 оны Оросын хувьсгалаас хойш ар гэрийн амьдралын түвшин нь буурч, өлсгөлөнд нэрвэгдэхдээ яруу найрагч бүсгүй өөрийн охин Иринаг 1919 онд асрамжийн газарт өгсөн байдаг. Гэсэн ч Ирина охин асрамжийн газарт өлсгөлөнгийн улмаас амиа алдсан. Хувьсгал дагаж ирсэн хүнд амьдралаас зугтааж, Марина Цветаева нөхөр Сергей Эфрон болон охин Аля нарын хамт 1922 онд Оросоор гарч явсан юм. Хожим нь Парис, Берлин, Прага хотоор амьдарсаар 1939 онд гэр бүлийн хамт Орост очиход нөхөр, охин хоёрыг нь тагнуул хийсэн хэргээр баривчилж, нөхрийг нь цаазалжээ. Харин нэрт яруу найрагч Марина Цветаева 1941 онд амиа егүүтгэсэн билээ.

          Амьдралдаа туулсан хүнд, хэцүү амьдрал, өлсгөлөн, өлсгөлөнгөөс болж үхэх шаналан, зовлонгийн талаар бичиж үлдээсэн түүний бүтээлүүд өнөөгийн орос хэлний шинжлэл, уран зохиолд маш их хувь нэмрээ оруулсан гэж үздэг. Нэрт яруу найрагчийн төрсөн өдрийн тохиолдуулан уншигч та бүхэнд түүний дөрвөн шүлгийг хүргэж байна.

ЯГ Л ДАРЬНААС ОЧ ҮСРЭХ ШИГ

Яг л дарьнаас оч үсрэх шиг

Яах ийхийн зуургүй сад тавих оргилуурын ус шиг

Яруу найрагч гэдгээ өөрөө ч мэдээгүй явсан

Янад тэртээ бичсэн бага залуухны шүлгүүд минь

Хэн ч тоож уншаагүй,

Халуун залуу насны тухай, бас үхлийн тухай

Зүүд зөн, дэвэргэн магтаал халгисан сэтгэлийн минь сүмд

Зад дайрч орсон бяцхан чөтгөрүүд шиг шүлэг минь

Дэлгүүрийн тоостой лангуун дээрх

Дэлгэж хэн ч үзээгүй, тоож ч аваагүй миний шүлгүүд

Дээд зэргийн тансаг дарсны дайтай

Дэнслүүлж үнэлэгдэх тийм цаг ирнэ ээ. /Орчуулагч Б.Оюунаа/

ДИВААЖИНД

Дурлалын дурсамж дэндүү мөр даран тарчлааж

Диваажинд би тэсгэлгүй газрыг санагалзан уйлна.

Дахин чамтай учрах үес хуучин янаг үгсийг

Далдалж яахин чаднам би.

Гоо сахиулсан тэнгэрүүд бүжиглэн нисэлдэх тэнд,

Гурамсан хөгжим, сараана, сүмийн найрлын тэнд,

Гуниггүй бүхний тэнд гунигт нүдэндээ би

Гэлмүүн харцыг чинь үзнэм.

Гоёмсог диваажингийн явдлыг гунигтай мушийн үдэж

Голшиг уран охидын дунд – газрын би

Ганцаар харь, чамтай байснаа тэчъядан санаж

Газрын тухай гашуудан уйлна.

Дэндүү дурлалын дурсамжид мөр гудайн тарчилсаар

Дуусах мөч ирнэ – нулимсаа би нуухгүй.

Тэнд ч, энд ч - дахиад хаана ч учрахын хэрэггүй

Тэрхэн учирлын төлөө л диваажинд би төрөөгүй.  /Орчуулагч Д.Оюунчимэг/

ЭХ ОРОН

Гадаа унасан сарны туяаг

Дэнлүү барин тэмтрээд үз...

Газрын зураг дээр тэр улс үгүй,

Дэлхийн хаана ч үгүй.

Дийзнээс архи хөнтөрсөн мэт

Хоосон ёроол л гялтайна!

Тэгтлээ нурж сүйтсэн гэрт

Хоргодох юм даанч үгүй ээ.

Тэгвэл ахиад төрье л дөө!

Нутгаа ч шинээр олъё!

Тээршааж орхисон мориныхоо

Нуруунд эргээд мордоё!

(Ядахдаа, төрөл арилжлаа ч,

Ясныхаа бүрэн бүтэн дээр шийдье)

Арилж бутарсан цогцсыг мужаан

Авсаар гялайлгахгүй нь тодорхой!

Зоргоор залуу нас минь!

Урьдын би үгүй болсон шиг

Зоосон дээрх тэр Орос орон

Уудам орчлонд нэгэнт байхгүй. /Орчуулагч Г.Аюурзана/

-ХАЙРТАЙ ХҮНГҮЙ ШӨНҮҮД-

Хайртай хүнгүй шөнүүд

Хайргүй хүнтэй шөнүүд,

Халуу дүүгсэн зулай руу

Хачин цоргих одод,

Хаа эртээс л байгаагүй, бий болохгүй,

Хаанаас ч олдохгүй ч гэлээ, байх л учиртай- Түүн рүү

Хандаж сарвайсан гарууд...

Баатар эрийн цогцсоор урсах хүүхдийн нулимс,

Балчир жаалын биеэр урсах баатрын нулимс,

Цэх гэдрэг хараад бүгдийн доор хэвтсэн хүний

Цээжин дээр өрж босгосон чулуун овоо...

Улирсан бүхнийг, учирч тохиолдох бүхнийг би мэднэ,

Уйтан харанхуй, хазгай муруй, хүний хэлээр

"Амьдрал" гэж нэрлэдэг

Утга нь бүрхэг, хэлгий дүлий тэр нууцыг ч бас мэднэ ээ.  /Орчуулагч Г.Аюурзана/