Коронавирусийн халдвар авсан хүний тоо өдрөөс өдөрт нэмэгдэж, нас баралт ихсэж байна. Завхан аймагт хоёр ч хүн коронавирусийн халдварын улмаас амиа алдлаа. Үүний нэг нь тус аймгийн Тосонцэнгэл сумын харьяат, 55 настай Х гэх эмэгтэй юм. Тэрээр гэнэт өвдөж, нөхөртөйгөө хамт эмнэлэгт хүргэгдсэн ч гурав хоногийн дараа нас баржээ.

Коронавирусийн халдварын улмаас амиа алдсан талийгаач Х-ийн ар гэрийнхэнтэй ярилцлаа.

-Танай гэр бүлд тохиолдсон уй гашууд эмгэнэл илэрхийлье. Аавынх нь бие дээрдэж байна уу?

      -Бидэнд маш хэцүү зүйл тохиолдож, ээж маань бурхан болж, аав минь эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байна. Аавын бие дээрдэж, утсаар ярьж чаддаг болсон байна лээ. Анх эмнэлэгт очихдоо халуурч, амьсгаа ихтэй байсан. Эмч нар аавыг өдрөөс өдөрт сайжирна гэж хэлсэн. Аавыгаа ямар ч байсан босоод ирэх болов уу хэмээн горьдож сууна.

-Аав нь ээжийг нь нас барсан гэдгийг мэдсэн үү?

           -Мэдээгүй байгаа. Аавын бие дээрдэж байгаа болохоор хэлж чадахгүй байна. Арай гэж дээрдэж байгаа бие нь эргээд муудчих юм болов уу гэж бодоод эмч нарт битгий хэлээрэй гэж хэлсэн. Гэхдээ аав, ээжтэй хамт эмнэлэгт хүргэгдсэн учраас юу болсныг гадарлаж байгаа болов уу гэж бодох юм.

-Аав, ээж нь хаанаас халдвар авсан нь тодорхойгүй байгаа гэсэн. Ойрын үед халдвартай бүс рүү зорчсон уу?

          -Үгүй ээ. Сарын өмнө сумандаа буяны ажилд оролцсон байна лээ. Буяны ажилд Улаанбаатар хотоос хоёр хүн ирж оролцсон гэсэн. Гэхдээ тэр хүмүүсээс нь шинж тэмдэг илрээгүй бөгөөд удалгүй Улаанбаатар хот руу буцсан гэсэн.  Манай хоёроос өмнө Тосонцэнгэл суманд  сувилалд амарсан хүмүүсээс халдвар илэрч, хөл хорио тогтоогоод байсан. Тэгээд тэр хүмүүс нь эдгэрсэн гээд ногоон бүс болоод байсан юм билээ. Гэхдээ яг үнэндээ халдвар хаа сайгүй тархчихсан байсан юм болов уу гэж бид хардаж байгаа. Аав, ээж хоёр шинж тэмдэг илрэхээр нь ногоон бүсэд амьдарч байгаа учраас коронавирус гэж бодохгүй, өвчин намдаах эм ууж, гэртээ хоёр хоног эмчилсэн гэсэн.

-Ээж нь эмнэлэгт хүргэгдэхдээ ямар байдалтай байсан юм бэ. Шинжилгээний хариу нь батлагдсан уу?

      -Ээж минь гэртээ ухаан алдаж унаад, эмнэлэгт яаралтай хүргэгдэж очсон байна лээ. Гэнэт байж байгаад л амьсгаа нь ихсэж, ухаан алдаад уначихсан гэсэн. Бид өөр газарт байсан учраас тухайн үед юу болсныг сайн мэдэхгүй. Эмч нар хэлэхдээ хатгаа нь хүндэрсэн гэж оношилсон. Эмнэлэгт очсон даруйд нь аав, ээжээс түргэвчилсэн оношлуураар шинжилгээ авч, хариу нь сул эерэг гэж гарсан байна лээ. Аавын шинжилгээний хариу Архангай аймагт шинжлэгдэж, батлагдсан гэсэн. Ээжийнх баталгаажсан эсэхийг нүдээр харж баталгаажуулаагүй. Ээж эмнэлэгт гурван хоног ухаан орохгүй байж байгаад бурхан болсон. Эмч нар хэлэхдээ “Энэ хүнийг хүчилтөрөгчөөр л амьсгалуулж байна. Уушги нь бүхэлдээ нэвчис болсон байна” гэж хэлсэн. Бидний хувьд ээж маань хатгаа аваад хүндэрсэн учраас нас барсан гэж бодож байгаа. Хүмүүс манай хоёрыг коронавирусийн халдвараа энд, тэндгүй тараачихсан мэт ярьж байна.

-Аав нь такси үйлчилгээ үзүүлдэг юм уу. Тосонцэнгэл сумын хүн үү?

      -Тийм ээ, сумандаа насаараа амьдарч байгаа улс. Аав тэтгэвэртээ гараад ойр зуур таксинд явж, амьдралдаа нэмэр болдог юм. Ээж минь өөд болж, аав минь эмнэлгийн орон дээр эхнэрээ өөд болсныг ч мэдэхгүй үхэл, амьдралтай тэмцэж байгаа ийм хэцүү үед хүмүүс янз бүрээр ярьж байгаа нь үнэхээр хэцүү байна. Олон нийтийн группт “Нөгөө хоёр чинь Тосонгийн хаа сайгүй явжээ. Таксинд энд, тэндгүй явж, уулзаагүй, үйлчлээгүй хүн алга” гэх мэтээр зориуд халдвар тараасан өнгө аястай бичиж байна. Миний аав, ээж хоёр зориуд халдвар тарааж явах ухамсар дорой улс биш ээ. Жирийн л нэг амьдралаа авч яваа, улс орныхоо төлөө ажилласан хоёр хөгшин шүү дээ. Хэн ч ногоон бүс гэж зарласан газарт халдвар авсан гэж санах билээ. Миний ээж, аав хоёрыг нийгэм, сум даяараа элдвээр хэлж байгаад үнэхээр их харамсаж, гомдолтой байна.

-Аав, ээж нь архаг суурь өвчтэй байсан уу?

        -Манай ээж архаг чихрийн шижин өвчтэй байсан. Сүүлчийн нэг жилийн хугацаанд сахрын эм, тариагаа хэрэглээгүй. Коронавирсуийн халдвар нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор Улаанбаатар хот руу зорчиж чадахгүй эм нь тасалдаад, эмчилгээгээ хийлгэж чадаагүй юм. Аавын хувьд уушгины архаг суурь өвчтэй. Уушгинаасаа болоод зүрхний хэм алдагдаж, амьсгаа ихтэй болоод байдаг.

-Аав, ээжтэй нь хамт байсан болон уулзсан хүмүүсээс халдвар илэрсэн үү?

        -Тухайн үед хамт байсан хүмүүсээс шинжилгээ авч, сөрөг хариу гарсан. Хүмүүсийг суулгаж байгаад “Хариу сөрөг гарлаа” гэж хэлсэн гэсэн. Гэтэл өчигдөр зарим хүнээс нь халдвар илэрлээ гээд эмнэлэг рүү авч явсан байна лээ.

-Талийгаачийн цогцсыг яасан бэ. Хэзээ хөдөөлүүлж болно гэсэн бэ?

          -Бид өнгөрсөн арванхоёрдугаар сарын 6-наас хойш аав, ээжтэйгээ уулзаагүй. Уулзах нь битгий хэл цогцсыг нь ч харж чадаагүй. Гэнэт л ээж, аавын бие муудсан мэдээ дуулаад өчигдөр (уржигдар) сумандаа ирлээ. Одоо тусгаарлалтад орчихсон байна. Энд байсан ах, дүү нар маань ээжийг эмнэлэг рүү орсноос хойш хараагүй. Цогцсыг нь өгөхгүй гээд эмнэлгийн байгууллагаас оршуулсан байна лээ. Дөрөвдүгээр сарын 18-нд нас барж, 19-нд хөдөөлүүлсэн гэсэн. Эмнэлгийн байгууллагаас манай ах, дүү нарт “Х өнгөрчихлөө. Талийгаачийг оршуулах газар ав” гэж хэлсэн байна лээ. Тэд минь газрыг нь бэлдэж, эмнэлгийнхэн уламжлалт аргаар оршуулсан гэсэн. Бид ээжийнхээ цогцсыг ч харж чадаагүй. Халдвар авсан, бие нь өвдсөн л гэж хэлээд л нас барчихсан. Үнэндээ бүх зүйл маш хурдан боллоо. Бид яах учраа олохгүй тэвдэж явна. Ядаж ээжийнхээ царайг ганц удаа ч болов хараад явуулсан бол /уйлав/

Бид ээжийнхээ цогцсыг ч харж чадаагүй. Халдвар авсан, бие нь өвдсөн л гэж хэлээд л нас барчихсан. Үнэндээ бүх зүйл маш хурдан боллоо. Бид яах учраа олохгүй тэвдэж явна. 

-Вакцинжуулалтад хамрагдсан байсан уу?

         -Суманд амьдардаг учраас вакцинд хамрагдаж чадаагүй байсан.  

-Танд нэмж хэлэх зүйл байгаа болов уу?

         -Хөгшин настай аав, ээжийг минь янз бүрээр битгий хэлээсэй гэж хүмүүсээс хүсэх байна. Миний аав, ээж халдвартай бүс рүү зорчих битгий хэл ойрын хэдэн сардаа сумаасаа гараагүй шүү. Ээж минь “Ийм муухай өвчин, зовлонтой байхад олон хүнтэй газар руу явахгүй” гээд аймаг руу эмчийн хяналтад ч очиж ороогүй жил болсон. Мөн аавыг минь эмчилж байгаа эмч нарт баярлалаа гэдгээ хэлмээр байна. Тэд чадах бүхнээ л хийж байгаа байх. Хэдийгээр ижий минь өөд болсон ч аав минь үр хүүхдэдээ эрүүл болоод ирнэ гэж найдаж, хүлээж сууна. Хүмүүс минь нэг л өдөр ижии, аавынхаа царайг битгий хэл цогцсыг нь ч авах, харах эрхгүй өдөр ирдэг юм байна.  Өөрсдийгөө болон хайртай хүмүүсээ хамгаалаарай гэж хэлмээр байна.