Л.Оюун-Эрдэнэ Үндсэн хуулийн цэц дэх Х.Баттулгын талынхныг Хөгжлийн банкны хэргээр "харцаараа" хөдөлгөв үү

Ц. АМУНДРА:
Эрэн сурвалжлах

2022-08-16, 1092

2018 оны арваннэгдүгээр сарын 21. УИХ-ын чуулган. “Үндсэн хуулийн цэц бол төрт ёсны ноён оргил, тийм ч учраас Цэцийн дээр хөх тэнгэр байдаг гэж ярьдаг. Харамсалтай нь, өнөөдөр Цэцийн дээр хөх тэнгэр биш, Миеэгомбын Энхболд гэдэг хүн гараад суучихсан байна. М.Энхболд, Д.Одбаяр гэдэг хоёр хүн Үндсэн хуулийн цэц гэдэг байгууллагыг арын өрөөнийхөө архи уудаг хундагаа болгож болохгүй ээ...”. Энэ бол одоогийн МАН-ын дарга, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн сул гишүүн байхдаа хэлсэн үг.

Харин одоо Л.Оюун-Эрдэнэ өөрөө Үндсэн хуулийн цэцийн дээр залрах “хөх тэнгэр” нь болчихов уу даа. Тэр Үндсэн хуулийн цэцээр “Засгийн газрын гишүүд бүгд давхар дээлтэй байж болно” гэх агуулгатай, цор ганц өөртөө зориулсан шийдвэрийг гаргуулчихлаа. Хоржоонтой нь, тэр өөрөө “Тамхины ишээ хаявал 50 саяар торго” гэх гэнэн яриа нийгэмд тарааж, түүнийг нь нийтээрээ шүүмжилж байх хойгуур Үндсэн хуулийн цэц сэмхэн гэгч нь “давхар дээл”-ийн хязгаарлалтыг цуцлах шийдвэрийг нь гаргаад өгчихлөө. Одоо тэр танхимаасаа ах нарынхаа шахааны, арын хаалганы сайд нарыг авч хаяад, өөрийн хүмүүсээр шинэ Засгийн газар байгуулахаар ханцуй шууна. Чухам, Үндсэн хуулийн цэцээр ийм шийдвэр гаргуулахаа хүлээж, хоёр яамаа сайдгүйгээр жил тойруулж, хэл ам үргэлж таталдаг сайд нараа хөөчхөлгүй өдий хүртэл чирч ирсэн биз.

Гэхдээ Л.Оюун-Эрдэнэ яаж Үндсэн хуулийн цэцээр Их суудлын хуралдаан зарлуулж, есөн гишүүнийг ирцээр нь эгнүүлж суулгаж байгаад хүссэн шийдвэрээ гаргуулж чадав аа. Уг нь, тэнд Л.Оюун-Эрдэнийн үгэнд тийм ч амар орохгүй буюу ах нарынх нь арыг дааж ирсэн, “үхэх”-ээс бусдыг үзчихсэн нөхөд суугаа. Яах вэ, Цэцийн дарга Н.Чинбатын хувьд тэтгэвэрт гарах нас нь аль эрт өнгөрчихсөн, харин ч хөөж явуулчихгүй тогтоож байгаа Ардын намд ач санаж болох юм. Дөнгөж өнгөрсөн онд Улсын дээд шүүхийн саналаар томилогдсон Ж.Эрдэнэбулган, Д.Гангабаатар нар бол алс ирээдүйгээ Ардын намд даатгаж байж болох. Гэхдээ МАН-ын дарга асан М.Энхболдын саналаар томилогдсон Д.Одбаяр, Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын саналаар томилогдсон Б.Буяндэлгэр, Ц.Нанзаддорж, Г.Туулхүү нар бол Ардын намыг амархан аялдан дагах хүмүүс биш баймаар. Ялангуяа, Ц.Нанзаддорж бол З.Энхболд, Х.Баттулга нараас насандаа урвахгүй, тэдний нөлөөгөөр Төрийн өмчийн хороонд насаараа ажиллаж, толгой баячуудын нэг болсноо үргэлж санаж явах “хатуу самар”. Гэтэл яаж...

Тэгвэл Л.Оюун-Эрдэнэ Хөгжлийн банкны найдваргүй зээлдэгчдийг нийтэд зарлаж, нийгмээр нулимуулж, тэр тусмаа Х.Баттулгын хамааралтай зээлдэгчдийг нэр цохож “балбуулсан” нь цаанаа Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүдийг атгандаа оруулж, аясаараа хөдөлгөх гэсэн зорилготой байсан юм биш үү. Өөрөөр хэлбэл, Ардын намынхан Хөгжлийн банкны хэргээр Х.Баттулга, “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийг “балбах” байдлаар Үндсэн хууль цэц дэх түүний хүмүүсийг аргандаа оруулсан оруулсан юм биш үү. Учир нь, Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддорж л гэхэд Хөгжлийн банкны хамгийн том найдваргүй зээлдэгчдээр зарлагдаж байсан “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийн “Кью Эс Си” ХХК, Ө.Болдсайханы “Энсада Истерн” ХХК-тай салшгүй холбоотой байх ажээ.

ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ЦЭЦИЙН ГИШҮҮН Ц.НАНЗАДДОРЖ ХӨГЖЛИЙН БАНКНЫ ХЭРГЭЭР АРДЫН НАМД БАРЬЦААЛАГДАВ УУ

Төр, түмэнд “Төрийн өмчийн хорооны” гэж танигдсан Цагааны Нанзаддорж 2018 оны тавдугаар сарын 24-нд тухайн үеийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын санал болгосноор Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүнээр томилогдож байв. Ц.Нанзаддоржийн хувьд насаараа шахуу Төрийн өмчийн хороонд дарга хийсэн, хувьчлалыг хувьдаа тун овжин ашигласан нэгэн. Мэдээж, Төрийн өмчийн хороонд төрөлх гэртээ юм шиг амьдрахад нь тусалсан хүмүүс бол З.Энхболд, Х.Баттулга нар.

Өдгөө Ц.Нанзаддорж өөрийнхөө нэр дээр “Сарны титэм үзэсгэлэн” ХХК, “Гурван гол холдинг” ХХК компаниудад хувь эзэмшдэг. Аль алиныг нь Ц.Нанзаддорж Төрийн өмчийн хороонд ажиллаж байхдаа байгуулсан, хувьчлалаар хөл дээр нь босгосон компаниуд. Жишээ нь, Ц.Нанзаддоржийн эзэмшлийн “Сарны титэм үзэсгэлэн” ХХК нь өдгөө хотын төв цэгт буюу Хүүхдийн ордны ардах “Гурван гал” худалдааны төв, хаяа залгаа “Выставка” буюу “Сарны титэм” худалдааны төвийг эзэмшдэг. Уг нь анх энэ худалдааны төвүүд “Үзэсгэлэн яармаг” гэх нэртэй улсын үйлдвэрийн газар байсныг Ц.Нанзаддорж 1997 онд дуудлага худалгаагаар хувьчилж авсан гэдэг. Өөрөө Төрийн өмчийн хороонд ажиллаж байсных хувьд хаана юу хувьчлагдахыг, хэдэн төгрөгийн үнэ хэлэхийг, хэд болгож бууруулж болохыг ч мэдэж л байсан байлгүй.

Гэхдээ энэ бол Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддоржийн бизнесийн ердөө зах нь буюу мөсөн уулын орой төдий. Өөрөөр бол, Ц.Нанзаддоржийн хамаг л далд бизнесийн Нанзаддоржийн Өөдөс гэх хүүхэд нь удирдан авч явдаг.

Тодруулбал, Нанзаддоржийн Өөдөс нь “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-ийн нөлөө бүхий хувьцаа эзэмшигчээр аль 2012 оны гуравдугаар сараас хойш бүртгэлтэй явж ирсэн байдаг. Тус компанийн Гүйцэтгэх захирал нь Зам, тээврийн хөгжлийн сайд асан Д.Ганбат бол, Ерөнхий захирал нь Зам, тээврийн сайд асан Н.Төмөрхүү. Өөрөөр хэлбэл, “Өндөр буянт холдинг” ХХК-ийг Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддорж, Зам тээврийн хөгжлийн сайд асан Д.Ганбат, Зам, тээврийн сайд асан Н.Төмөрхүү нар эзэмшдэг гэсэн үг. Нэмэлт тодруулга хийхэд, улсын бүртгэлд тус компанийн хувьцаа эзэмшигчээр О.Төгсөө, Ц.Адъяаням гэх хоёр нэр байдаг. Тэгвэл О.Төгсөө нь Зам, тээврийн хөгжлийн сайд асан Д.Ганбатын төрсөн эгчийнх нь хүүхэд, Ц.Адъяаням нь Зам, тээврийн сайд асан Т.Төмөрхүүгийн төлөөлөл буюу "өнгөлөн далдлалт" юм.

Асуудлын гол нь, “Өндөрбуянт холдинг” ХХК буюу тус компанийг эзэмшигч Ц.Нанзаддорж, Д.Ганбат, Н.Төмөрхүү нар Хөгжлийн банкны найдваргүй зээлдэгч, “Сахал” хочит Д.Эрдэнэбилэгтэй шууд холбоотой.

1. Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддорж нь 2009 онд буюу Төрийн өмчийн хорооны Төрийн өмчийн удирдлага, хувьчлалын газрын даргаар ажиллаж байхдаа “Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр” ТӨҮГ-ыг “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийн “Кью Эс Си” ХХК-д концессын гэрээгээр эзэмшүүлэх бүх “бохир” ажлыг гардан зохион байгуулсан. Өдгөө энэ хэргээрээ хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаж байх ёстой ч “Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн” гэх хуулийн хамгаалалт дор хоргодож буй.

2. Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Д.Ганбатын хувьд “Монголын төмөр зам” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байх хугацаандаа “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг хууль бусаар худалдан авах ажиллагаанд “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгтэй хамтран оролцсон гэж буруутгагдаж явсан. Тухайлбал, “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгтэй хуйвалдах замаар Төмөртэйн ордоос Хандгайт өртөө хүртэлх 33.4 км төмөр замыг төрийн өмчид хүлээн авсан мэт албан бичиг үйлдэж, улмаар “Эрдэнэтийн 49 хувь”-ийнхнийг мөнгөжүүлэхэд хамтарсан гэгдэж байв.

Түүнчлэн, Д.Ганбатын төрсөн хүү Г.Хүрэлбаатар нь “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг хууль бусаар худалдан авах ажиллагаанд анхнаас нь оролцсон буюу “Монголын зэс корпораци”-ийн анхны үүсгэн байгуулагч гэгдэж, Д.Эрдэнэбилэг, О.Орхон, Ц.Пүрэвтүвшин нартай хамт саатуулагдаж байв. Өдгөө ч Г.Хүрэлбаатар нь Худалдаа хөгжлийн банктай хамтран “МИК холдинг” ХХК-ийг эзэмшигч “Юнайтэд секьюритс” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар нь ажилладаг. Мөн Худалдаа хөгжлийн банкны мэдэлд очсон гэх “Бороо гоулд”-ын гадаад дахь салбарт Хөрөнгө оруулагчдын харилцаа хариуцсан дэд ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байгаа.

3. Зам, тээврийн сайд асан Н.Төмөрхүүгийн хувьд “Юу Би Эйч проперти” ХХК-ийг “Оргил смарт солюшн” ХХК-тай хамтран эзэмшдэг. Тэгвэл “Оргилсмарт солюшн” ХХК нь “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийг “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн 49 хувийг худалдаж авахад оролцсон компаниудын нэг. Мөн “Оргилсмарт солюшн” ХХК-ийн захирал А.Бат-Оргил нь Хөгжлийн банканд ажиллаж байсан бөгөөд “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгт зээл олгох асуудалд оролцсон, тэр байтугай түүний үеэл гэгдэж байв.

Илүү ноцтой нэг логик нь, Ц.Нанзаддорж, Д.Ганбат, Н.Төмөрхүү нар ингэж “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийн хууль бус үйл ажиллагаанд хамтран оролцож эхэлсэн үеэс “Өндөрбуянт холдинг” ХХК нь илт хөрөнгөжиж, хотын аль ашигтай гэсэн байрлалд оффис, орон сууцны хотхон барьсан байдаг аж. Жишээ нь, Сүхбаатар дүүргийн I хороо, хотын төв цэгт “UBH” центр гэх 16 давхар оффисын барилга бий. Тус барилга бол “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-ийн оффисын барилга юм. Барилгыг “Өндөрбуянт холдинг” ХХК өөрсдөө барьсан бол газар нь “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-ийн охин компаниудын нэг болох “Булнайн ар” ХХК-ийн эзэмшилд байдаг.

Түүнчлэн, “UBH” центрийн хажууханд байх “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийн Худалдаа хөгжлийн банкны төв оффисын барилга, ХУД-т байрлах “Оргил стар” хотхон, СБД-т байрлах “UB town” хотхон, БЗД-т байрлах “Happy town” хотхон зэрэг анхны хотхон статустай орон сууцуудыг барьсан. Сонирхуулахад, “7 сарын 1” гэх хар өдрөөр шатсан МАН-ын шатсан төв байрыг “Өндөрбуянт холдинг” ХХК-ийнхан нурааж, 2009-2011 оны хооронд суурин дээр нь одоогийн Тусгаар тогтнолын ордныг барьж байв.

Хууль бус мөнгөөр барилга, орон сууц барьж зарах нь аль ч оронд шалгарсан мөнгө угаалт байдаг. Тиймээс хууль хяналтын байгууллагынхан “Өндөр буянт холдинг” ХХК-ийн төрд данслагдсан хувьцаа эзэмшигчдийг, хэрэгжүүлсэн төслүүдийг нь шалгах нь зүйтэй биз ээ.

НАНЗАДДОРЖИЙН ӨӨДӨС БА ХӨГЖЛИЙН БАНКАНД 35.5 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН НАЙДВАРГҮЙ ЗЭЭЛТЭЙ “ЭНСАДА ИСТЕРН” ХХК

Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддорж нь Хөгжлийн банкны бас нэгэн том найдваргүй зээлдэгчтэй холбогдсон байж болзошгүй баримт ч байна. Тодруулбал, Нанзаддоржийн Өөдөс нь Энхболдын Санаатай гэгчтэй хамт “Товхон жимс” ХХК-ийг эзэмшдэг аж. Тус компанийн гүйцэтгэх захирлаар Насанжаргалын Энхболд ажилладаг юм. Тэгвэл Н.Энхболд нь “Товхон жимс” ХХК-иас гадна “Номун тал” ХХК, “Номунхан” ХХК, “Экохөрс” ХХК, “Энсадатрактрон” ХХК, “Энсадаложистик” ХХК, “Саскатүүн” ХХК, “Номунада” ХХК-иудад хувь эзэмшиж, гүйцэтгэх захирлаар нь ажилладаг ажээ. Хамгийн ноцтой нь, Н.Энхболдын “Энсадатрактрон” ХХК, “Энсадаложистик” ХХК-иудын хамтран эзэмшигч нь Өсөхийн Болдсайхан гэгч ажээ. Өөрөөр хэлбэл, өнгөрсөн хаваржин Хөгжлийн банканд 35.5 тэрбум төгрөгийн найдваргүй зээлтэй гэж нийтэд зарлагдсан “Энсада Истерн” ХХК-ийг эзэмшигч Өсөхийн Болдсайхан юм.

Энэ мэт жишээгээр харвал, Ардын намынхан Үндсэн хуулийн цэц дэх Х.Баттулгын хүмүүсийг сул талаар нь буюу Хөгжлийн банкны асуудлаар “номхруулж”, өөрсдийн хүссэн шийдвэрээ гаргуулдаг болж эхэлсэн гэх дүр зураг тодорч байна. Хатуухан хэлэхэд, "Эзэн"-ийг нь шоглоод эхлэхээр дагуулууд нь аяндаа "шогшоод" ирж байгаа хэрэг л дээ, Ардын нам руу. Ядахад, Үндсэн хуулийг хамгаалах үүрэгтэй Цэцийн гишүүд нь өөрсдөө нам, мөнгө хоёрт захирагддаг болж, эргээд эрх мэдэл хүсэмжилсэн хэнд ч олзлогддог болж байгаа юм байна. Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүдийн эд хөрөнгө, эрх мэдэлд ороогдсон балаг зөвхөн Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Ц.Нанзаддоржоор хязгаарлагдахгүй, Д.Одбаяр л гэхэд худ нь ч, хүргэн нь Хөгжлийн банкны найдваргүй зээлдэгч нэртэй. Тодруулбал, Хөгжлийн банкнаас өнгөрөгч хоёрдугаар сард УИХ-ын гишүүн асан М.Билэгтийн “Ачлал трейд” ХХК нь 51.6 тэрбум төгрөгийн зээлтэй, түүний хүү М.Ганбаганын “Монлаа” ХХК нь 7.4 тэрбум төгрөгийн зээлтэй буюу найдваргүй зээлдэгчид гэж нийтэд зарласан байдаг. Илүү цаашилбал, Үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Б.Буяндэлгэрийн бизнесийн хамтрагч нь Дорнод аймгийн бүхий л өнгөтэй, ээдтэй тендерүүдийг түүж яваа, тэр байтугай Б.Буяннэмэх өөрөө ч одоо “Сахал” Д.Эрдэнэбилэгийн мэдэлд орсон гэх “Сентерра гоулд Монголия” ХХК-ийн менежерээр ажиллаж байсан намтартай нэгэн билээ.

Л.Оюун-Эрдэнэ Үндсэн хуулийн цэц дэх Х.Баттулгын талынхныг Хөгжлийн банкны хэргээр "харцаараа" хөдөлгөв үү