ЭХИЙН СЭТГЭЛ, ЭХ ОРОН, ЭРДЭНЭТ ХҮЛГЭЭ БҮТЭЭЛ БҮРДЭЭ ШИНГЭЭСЭН ИХ НАЙРАГЧ П.БАДАРЧ

2025-07-08, 42

Эхийн сэтгэл ийм байдаг аа гэдгийг шүлгээрээ тэрлэн үзүүлж, ээжийн хайр энэрлийн тухай сэтгэл үймэртэл, уйлан мэлмэрч, уяран хайлтал ярьдаг П.Бадарч гуай өчигдөр Хөдөлмөрийн баатар цол хүртлээ. Ная хэдийнэ хол давсан өвгөн буурал найрагч өргөн олноо тойруулаад дуулж, хилчин явсан залуу нас, тэнхлүүн алхсан тэнхээт өдрүүдээ сэтгэлдээ нэг харж, төө жаахан багаас төрдөө үнсүүлэх буурал болтлоо он жилийг туулснаа гарцаагүй нэг бодсон биз ээ.

Тэр эх орон гэдэг сүлдэт баганын дэргэдэх ширхэг чулуунаас эхэлдэг гэдгийг бичиж үлдээсэн, нулимст борхон шувуу хүртэл элгэн энэ нутгийг бүрдүүлдэг гэдгийг гэгээн сэтгэлээр шүлэгтээ шингээсэн хүмүүн. Есөн эрдэнийн орноо ерөөл дүүрэн онож буулгаад, ертөнцөд хамгийн зөөлөн, тун дэвтэж, дэвэрсэн найрагч. Тийм ээ, энэ бол Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Ардын уран зохиолч, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, яруу найрагч Пунцагийн Бадарч. Шүлэг бүрээс нь эхийн сүүний үнэр үнэртэж, эх орон, эрдэнэт хүлгээ гэсэн сэтгэл "ханхалдаг". Тэр юмыг хайрлаж, дотоод мөн чанар руу орж бичихийн үлгэр болсон авьяастан. Үүний ганцхан жишээг дараах шүлгээс харж болно. Мэдээж бидний цээжинд хадаатай олон сайхан шүлэг бий. Гэхдээ уншигч миний хувьд лав тэр ямар хүн бэ гэдэгт бүрэн хариулт өгдөг, бүлээн сэтгэл цалгидаг, жирийн нэгэн шувууны шүлэг атлаа сэтгэл хөдөлгөдөг бүтээл.

"Хаахнаас ч юм бэ нисэн ирж

Харуулын бяцхан шовгор дээр минь

Хээрийн хөөрхөн болжмор суугаад

Хэсэг юм шулганан хэллээ

Зүрхнээс ч жаахан энэ амьтны

Зүрх нь бас догдлон байна

Хөнгөн өдөө сэрвэгнэн чичиртэл

Хөөрсөн зүрх нь цээжээ түлхэнэ...

Жаргалтайн дэлгэр эх орон гэдэгт

Жаалхан шувуу минь чи ч багтдаг болохоор

Нулимст борхон минь эндээс цааш хүний газар шүү

Нутгийнхаа зүг эргэж чи минь нис дээ...". Үнэхээр жаргалтайн дэлгэр эх оронг жаалхан шувуудын уянгат жиргээгүйгээр төсөөлөх аргагүй. Жаргалыг нь тэд өөрсдөө хамтран бүрдүүлж, бүтээж буй шүү дээ. Энэ мэтээр уудлан тайлбал эрхэм энэ хүмүүнийг тодотгох, дотроос нь ойлгож болмоор олон бүтээл хөвөрнө. П.Бадарч найрагч Төв аймгийн Баянжаргалан суманд төрж, Нялга сумын бага сургууль, Эрдэнэ сумын долоон жилийн дунд сургууль, Холбооны техникум, 1994-1998 онд Утга зохиолын дээд сургуулийг утга зохиолын ажилтан, сэтгүүлч мэргэжлээр бакалаврын зэрэгтэй төгссөн байдаг.

Ингээд ажил хөдөлмөрийн гараагаа 1963 оноос эхэлж, Геологи шинжилгээний газар, Реклам чимэглэлийн үйлдвэр, Утга зохиол, урлаг сонин, Монголын зохиолчдын эвлэл, Эрдэнэсант сумын клубт ажиллаж байжээ. 1960 оноос уран бүтээлээ эхэлж, 1967 онд "Морьд", "Есөн эрдэнийн орон", "Алтан тоос", "Зургаан мөнгөн мичид", "Ширхэг цагаан сувд", "Хэрлэн" зэрэг яруу найргийн номоо хэдийнэ хэвлүүлсэн байдаг. Харин 1970 онд Өмнөговь аймгийн Овоотын хилийн отрядад цэргийн алба хааж тэндээ зураач, сурвалжлагч, клубийн эрхлэгч мэргэжлийн зохиолч зэрэг ажлыг 1978 он хүртэл хийж байгаад Цэргийн ансамбльд утга зохиолын эрхлэгч, МЗЭ-ийн орлогч даргын алба хашиж явсаар чөлөөт уран бүтээлч болсон түүхтэй. Бүтээлээс нь эгнээ урд жагсдаг, гарцаагүй цойлдог нь “Есөн эрдэнийн орон”. Тиймдээ ч тэр энэ сайхан найргаараа Төрийн шагнал хүртэж, сүүлд энд бичсэн үгс нь дуу болсон.

Түүний цөөнгүй ч шүлэг дуу болсны дотор бидний сайн мэдэх "Хилийн тэнгэр цэлмэг байгаасай" дуу хүн бүрийн сэтгэлд эгшиглэдэг. Шүлгүүд дотор нь тухайлан тэмээ, адуунд зориулан, тэдний шинж чанарыг тодорхойлон бичсэн шүлэг ч бий. Эрдэнэт хүлгийн тухай эвийлэн бичсэн шүлгүүд нь мөн л сэтгэлийн торгон утсыг хөндөж, зүрхний талд тургилан байдаг. Ийм л нэгэн найрагч өчигдөр төрдөө үнсүүлж, өндөр дээд цолоор энгэрээ мялаалаа. Бичсэн шүлэг шигээ гэгээн тунгалаг байж, урт насалж, удаан жаргаарай их найрагч аа.

ЭХИЙН СЭТГЭЛ, ЭХ ОРОН, ЭРДЭНЭТ ХҮЛГЭЭ БҮТЭЭЛ БҮРДЭЭ ШИНГЭЭСЭН ИХ НАЙРАГЧ П.БАДАРЧ

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.