Ажиглагчдын хувьд ихээхэн адармаатай хийгээд сонирхолтой улс төр өрнөдөг Монгол Улсын төрийн тэргүүн болсноосоо хойших анхны айлчлалаа Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ОХУ-аар эхлүүлж байсан бол хоёр дахь нь БНХАУ, тэгээд Япон Улсаар үргэлжилж байна. Үүнийг зарим улс төр судлаач “Монгол Улс гуравдагч хөршийн бодлого, түншлэлийн харилцааг машид чухалчилж, гуравдагч хөршөө Япон хэмээн зарлаж байна гэж харж болохоор байна” хэмээжээ. Энэ нь ч үнэний ортой. Учир нь, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Япон Улсад хийсэн төрийн дээд хэмжээний анхны айлчлалаараа өнгөрсөн 50 жилийн найрамдалт харилцаагаа дүгнэн, ирээдүйн 100 жилийн хамтын ажиллагаагаа бататгахын сацуу айлчлалын үеэрх хэлсэн үгэндээ “Япон бол манай гуравдагч хөрш” хэмээх утгатай үгсийг хэд хэдэн удаа хэлсэн билээ. Тиймээс Япон Улсад хийж буй 12 жилийн дараах төрийн дээд хэмжээний айлчлалын сургаас тоймлоё.

ЯПОН РУУ МОНГОЛЧУУД ВИЗГҮЙ ЗОРЧДОГ БОЛОХ УУ

       Үе үеийн Ерөнхийлөгч хийгээд төрийн өндөр хэмжээний айлчлал хийгсдийн нэг чухал даалгавар нь Японд монголчууд визгүй зорчих байдаг. Тэгвэл энэхүү баримт бичиг энэ удаагийн төрийн айлчлалаар баталгаажих магадлал тун өндөр байгааг эх сурвалж мэдээлж байна. Хоёр улсын 50 жилийн найрамдалт харилцаа, ирээдүйн хамтын ажиллагаа, бусад хэлэлцээрийн хүрээнд визгүй болгох асуудлыг үр дүнтэй хэлэлцсэн байна.

ТЭРБУМ МОД ТАРИХАД ХЭРЭГТЭЙ 20 МЯНГАН МЭРГЭЖИЛТНИЙГ ЯПОН УЛСЫН САНХҮҮЖИЛТЭЭР БЭЛТГЭНЭ

        Дэлхийн тулгамдсан асуудал болох байгаль орчин, уур амьсгалын өөрчлөлтийн асуудлаар хоёр улс цаашид хамтын ажиллагаагаа улам бүр эрчимжүүлж, шинэ түвшинд гарахаар өчигдөр санамж бичигт гарын үсэг зурсан. Энэ хүрээнд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн санаачлан дэвшүүлж буй “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд Япон Улсын Засгийн газраас Монгол Улсад ойжуулах төсөл болон 20 мянган монгол хүүхэд, залуустай мод тарих үйл ажиллагаа зохион байгуулах зэргээр байгаль орчин, байгалийн гамшгаас урьдчилан сэргийлэх чиглэлээрх танин мэдэхүй, сургалтын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлж, тууштай дэмжлэг үзүүлэхээ илэрхийлсэн юм. Энэ нь Монгол Улс мод, ойжуулалтын  мэргэжлийн боловсон хүчний тоогоо 20  мянгаар бүл нэмнэ гэсэн үг юм.

ЭДИЙН ЗАСГААР ТУУШТАЙ ДЭМНЭГЧ

       Япон Улс нь Монгол Улс ардчилал, зах зээлийн эдийн засагт шилжсэнээс хойш эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын салбар дахь үйл ажиллагааг тууштай дэмжиж ирсэн тэргүүний хандивлагч улс.

     Түүнчлэн Монгол Улс нь Япон Улстай Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээрийг анх удаагаа байгуулж байсан бөгөөд Япон Улсаас Монгол Улсад харилцаа, холбоо болон тээвэр, логистикийн салбарт томоохон хэмжээний хөрөнгө оруулалт хийх зэргээр эдийн засгийн хамтын ажиллагааг нягт хөгжүүлж ирсэн. Түүнчлэн боловсрол, соёл, хүмүүнлэг, иргэд хоорондын харилцаа, “Өвсний үндэс” хөтөлбөрийн хүрээнд найрсаг солилцоо, харилцан ойлголцол гүнзгийрч, бүхий л салбар дахь хүний нөөцийг дэмжих хамтын ажиллагааг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж байна. Бүс нутаг, олон улсын тавцан дахь хоёр талын нягт хамтын ажиллагаа нь НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн шинэчлэлийн үйл явцад илрэлээ олж, бодит түвшинд хөгжиж байна.

          Монгол Улсын Засгийн газар болон ард иргэд 2011 онд Япон Улсын зүүн бүс нутаг байгалийн гамшигт нэрвэгдэх үед нэн даруй тусламжийн гараа сунгасан зэргээр харилцан хүмүүнлэгийн туслалцаа үзүүлж ирсэн зэрэг нь хоёр улсын найрамдалт харилцааны гол нотолгоонуудын төлөөлөл мөн юм.

МОНГОЛ УЛС, ЯПОН УЛСЫН ХООРОНД ИРЭХ 10 ЖИЛД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХӨТӨЛБӨРИЙГ БАЙГУУЛЛАА

            Манай хоёр улс 1996 онд “Иж бүрэн түншлэл”, 2010 онд “Стратегийн түншлэл”-ийг байгуулж байсан бол энэ удаад “Энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийн төлөөх Тусгай стратегийн түншлэл”-ийг байгуулахаар хоёр тал санал нэгдсэн юм. 

           Ингэхдээ Монгол Улсын эдийн засгийг төрөлжүүлэн хөгжүүлэх, дотоодын үйлдвэрлэл, түүний дотор хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг өсгөн нэмэгдүүлэх, хүнсний аюулгүй байдал, Япон Улсаас хөрөнгө оруулалт татах зорилгоор хууль эрх зүйн болон бизнесийн орчинг сайжруулах, эрдэс баялаг, нэн ялангуяа газрын ховор элементийн хайгуул, олборлолтын салбарт хамтран ажиллах боломжийг судлах, эрчим хүчний салбарт тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх, хот, хөдөөгийн тэнцвэртэй хөгжлийг бий болгох чиглэлээр хамтран ажиллахаар болсон юм.

ЦӨМИЙН ДАЙН ХИЙХГҮЙ ГЭДГЭЭ НОТЛОХЫГ УЛС, ОРНУУДАД УРИАЛАВ

        Цөмийн дайн нь хүн төрөлхтөн, соёл иргэншил, хүрээлэн буй орчинд мөхөл, сүйрлийн үр дагавартай гэдэгт санал нэгдэж, олон улсын түвшинд цөмийн зэвсэг үл дэлгэрүүлэх, хураах эрх зүйн тогтолцооны суурь болсон Цөмийн зэвсгийг үл дэлгэрүүлэх тухай гэрээг тууштай мөрдөж, бэхжүүлэхийн төлөө нягт хамтран ажиллахаа хоёр тал хэлэлцлээ. Япон Улс “Монгол Улсын цөмийн зэвсгээс ангид байх статус”-ыг дэмжинэ. Монгол Улс “Хирошимагийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө”-ний дагуу цөмийн зэвсгийг хураах чиглэлээр Япон Улсын Ерөнхий сайд Ф.Кишида-гийн авч хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааг дэмжиж, цөмийн зэвсгээс ангид байх дэлхий ертөнцийн төлөөх олон улсын эрдэмтдийн зөвлөл байгуулахыг сайшаана. Үүнээс гадна талууд цөмийн зэвсэг хэрэглэх эрсдэл улам нэмэгдэж, олон улсын аюулгүй байдлын орчин эрс доройтож байгаад гүнээ санаа зовниж, цөмийн дайнд ялагч хэзээ ч байхгүй тул цөмийн дайн хийхгүй гэдгээ нотлохыг бүхий л улс орнуудад уриалав. Солонгосын хойгийг цөмийн зэвсгээс ангид байлгах, Зүүн хойд Азийн энх тайван, тогтвортой байдлыг хангах хүрээнд БНАСАУ-ыг НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн холбогдох тогтоолыг бүрэн хэрэгжүүлэх, мөн хулгайлагдсан иргэдийн асуудлыг нэн даруй шийдвэрлэхийг уриална хэмээжээ.

12 жилийн дараа Япон Улсад хийж буй төрийн дээд хэмжээний айлчлал үргэлжилж байна.