Б.Лакшми: Төсвийн орлого тасарсан энэ үед ашиггүй төслүүдийг заавал хэрэгжүүлэх шаардлагаггүй

Б. Отгонзаяа:
Эдийн засаг

2020-09-11, 785

Манай улсын төсвийн орлого 2.1 их наяд төгрөгөөр тасарсан бөгөөд оны эцэс гэхэд 4.8 их наяд төгрөгийн алдагдал хүлээхээр байгаа. Мөн улсын төсвийн зарлага 11.8 их наяд төгрөг байгаагаас гурван их наяд нь эргэлзээтэй хөрөнгө оруулалтад хаяглагдсан талаар эдийн засагчид хэлж буй. Энэ мэт эдийн засаг тойрсон асуудлаар Эдийн засгийн бодлого, өрсөлдөх чадварын судалгааны төвийн захирал, эдийн засагч Б.Лакшмитай ярилцлаа.

-Манай улсын эдийн засгийн орчин, нөхцөл байдал ямаршуухан байгаа талаар яриагаа эхлүүлье?

-Цар тахалтай холбоотойгоор эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндрэлтэй байгаа. Манай улсын хувьд коронавирусийн тархалтыг дотооддоо алдаагүй нь сайн ч хөл хорио тогтоосонтой холбоотой эдийн засгийн хүндрэлүүд ар араасаа цуварч байна. Гадаадын Сангийн сайд нарын уулзалт, хуралдаанаас харахад дэлхий нийтийн эдийн засгийн хямрал эхний шатандаа явж байгааг хэлж байна. Нэг үгээр зургаан сар болж байна гэсэн үг. Цаашлаад коронавирусын эсрэг вакцин гарах хүртэл буюу 2021 оны эцэс хүртэл үргэлжилнэ гэж таамаглаж буй. Үүнтэй холбоотойгоор манай улсын эдийн засаг нэлээд хүндрэлтэй байгаа.

Тодруулбал, хил хаасантай холбоотойгоор экспортын тоо хэмжээ тэр дундаа голлох түүхий эд болох зэс, нүүрсний худалдан авалт буурсан. 2019 оны эцсээр 2.1 их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсөв баталсан бол энэ жил хоёр дахин нэмэгдүүлж, 4.8 их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсөв баталсан. Эдийн засаг хүндрэлтэй байгаа энэ үед заавал хэрэгжүүлэх шаардлагагүй, эргээд үр ашгаа өгөхгүй олон төсөв баталсан. Тэдгээр төслийг төсвийн тодотгол хийхдээ танах боломж байсан ч хэвээр үлдээсэн. Жишээ нь, аймгийн төвөөсөө 50, 60 километрийн зайд гурван тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий соёлын төв барьж, байгуулах төсөл гэх мэт. Төсвийн орлого тасарсан үед энэ мэт ашиггүй төслийг заавал хэрэгжүүлэх шаардлагагүй. Нэн тэргүүнд ажлын байр бий болгох төслүүдийг чухалчилж, эрэмбэлэх хэрэгтэй. Өмнөх жилүүдэд тохиосон дэлхийн эдийн засгийн хямрал энэ удаагийнх шиг тодорхой бус байгаагүй.

-Манай улс 4.8 их наяд төгрөгийн алдагдалтай төсөв баталсан. Мөн гадаад өрийн эргэн төлөлт гээд асуудал их байна.Эдийн засагч хүний хувьд оны сүүлч гэхэд манай улсын эдийн засгийн үзүүлэлт ямар байхаар төсөөлөгдөж байна вэ?

-Эдийн засгийн үзүүлэлт тодорхой бус, хэзээд өөрчлөгдөж мэдэхээр байгаа тул шууд ийм, тийм гээд тоо баримт хэлэхэд хэцүү. Намар аялал жуулчлалын сезоны үеэр тодорхой хэмжээний валют орж ирдэг. Гэтэл одоо аялал жуулчлалын салбар зогсонги байдалд орж, ихэнх компани алдагдал хүлээхээс гадна эдийн засагт орж ирэх валютын урсгал багассан. Тэгэхээр валютын ханшийн эрсдэл болох төгрөгийн ханшийн сулрал оны эцэст томоохон сорилт болох магадлалтай байгаа. Төгрөгийн ханшийн сулралын сөрөг нөлөө нь өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэнэ. Иргэд нэг сарын хэрэглээгээ 200-300 мянган төгрөгөөр хангана гэж үзвэл тэр нь 500-600 мянга болж нэмэгдэнэ гэсэн үг.

-БНХАУ-ын эдийн засаг сэргэж эхэлсэн. Энэ нь манай улсын эдийн засагт ямар давуу тал авчрах бол?

-Олон улсын прогнозыг харахад БНХАУ-ын эдийн засаг оны сүүлч хүртэл гурав орчим хувиар өсөх болов уу гэсэн таамаг байна. Энэ нь манай улсын экспортыг нэмэгдүүлнэ гэсэн хүлээлт бий болгож байгаа. Гэхдээ Хятадын эдийн засаг сэргэж байгаа ч бүх салбар нь сэргэж байна гэсэн үг биш. Тиймээс яг аль салбарын экспорт нэмэгдлэх вэ гэдгийг нарийвчилж үзэх хэрэгтэй.

Мөн дэлхий нийтээрээ онцгой дэглэмтэй байгаа учир манай улс руу хөрөнгө оруулалт орж ирэх эсэх нь хязгаарлагдмал.Тэгэхээр дотооддоо байгаа төслүүдээ үр өгөөжтэйгөөр хэрэгжүүлж, яаж цааш нь ашигтайгаар авч явах вэ гэдэгт анхаарах нь зүйтэй. Нэг үгээр аль болох бүхий л аж ахуйн нэгж, томоохон компаниудыг дэмжиж, тэдгээрийн үйл ажиллагааг тасалдуулахгүй байх шаардлагатай. Аж ахуйн нэгж, хувийн хэвшил бол хамгийн том ажил олгогч салбар. Ажилгүйдлийг нэмэгдүүлэхгүй, хадгалъя гэвэл бид энэ салбарыг дэмжих ёстой.

-Манай улс оны сүүлч гэхэд гадаад өр, халамж, төрийн албан хаагчдын цалинг олгож чадахааргүй түвшинд хүрээд байгаа. Үүнийг яаж, хэрхэн даван туулах боломжтой вэ?

-Манай улсын гадаад өрийн нийт хэмжээ 30.4 тэрбум ам.доллар байгаа. Энэ нь цаашид нэлээд хүнд сорилтуудыг дагуулахаар байна. Цар тахлаас үүдэлтэй эдийн засгийн хүндрэлийн үе өр зээл ихтэй орнуудад хүндээр тусч буй. Мөн Сангийн сайдууд нь зээлийн хүүгийн дарамтыг бууруулах, гадаад өрийг тэглэх арга хэмжээ авах талаар ярьж байна. Манай улсын хувьд гадаад өрийг тэглэх боломжгүй учир эргэн төлөлтийн хугацааг хойшлуулах хэрэгтэй.

Пакистан Улсын Засгийн газар гадаад өрийнхөө эргэн төлөлтийн хугацааг хойшлуулж, оронд нь тодорхой хэмжээний мод тарих үүрэг хүлээсэн байна лээ. Манайх энэ мэт жишгийг дагавал илүү ашигтай болов уу.

Б.Лакшми: Төсвийн орлого тасарсан энэ үед ашиггүй төслүүдийг заавал хэрэгжүүлэх шаардлагаггүй

АНХААР! Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд ergelt.mn хариуцлага хүлээхгүй.