Монгол Улс “Ковид-19” цар тахлын эсрэг вакцинжуулалтаа өнгөрсөн хоёрдугаар сарын 23-ны өдрөөс эхэлсэн. Манай орон Их Британийн Оксфордын их сургууль болон Шведийн “АстраЗенека” компанийн хамтран үйлдвэрлэж буй АстраЗенека, ОХУ-ын “Гамалея” төвийн Спутник-В, БНХАУ-ын “Синофарм” үйлдвэрийн Вероцелл, АНУ-ын үйлдвэрлэж буй Пфайзер вакциныг дархлаажуулалтдаа ашиглаж байгаа. Коронавирусийн эсрэг вакциныг хүний биед тарихад 7-14 хоногийн хугацаанд толгой өвдөх, халуурах, тариулсан газар хөндүүрлэх, дотор муухайрах зэрэг гаж урвалууд тогтмол илэрч байна. Мөн коронавирусийн вакцин нь бусад улирлын шинжтэй вакцин шиг удаан хугацааны турш дархлаа тогтоодоггүй бөгөөд вакцин үйлдвэрлэгчдийн мэдээлснээр одоогоор дархлаажуулалтад ашиглаж буй коронавирусийн вакцинууд 6-10 сарын хугацаанд “Ковид-19” цар тахлын эсрэг дархлаа тогтоох аж.

Уншигч та бүхэнд Монгол Улс дархлаажуулалтдаа ашиглаж буй коронавирусийн вакцинуудын эргэн тойронд өрнөж буй үйл явдал, дэлгэрэнгүй мэдээллийг хүргэж байна.

“Хамгийн найдваргүй вакцин” гэж нэрлүүлсэн “Синофарм” үйлдвэрийн вакцин үнээ нэмсээр

        Мөнхийн хөрш БНХАУ манай оронд өөрсдийн “Синофарм” үйлдвэрийн Вероцелл вакцины 300 мянган тунг хандивласан. Тэр цагаас Монгол Улсад Вероцелл вакцины дархлаажуулалт эхэлсэн. Гэвч уг вакцин нь энэ оны эхээр “Дэлхийн хамгийн найдваргүй вакцин” гэж дуудуулж байжээ. Тухайлбал, өнгөрсөн нэгдүгээр сард БНХАУ-ын Шанхай дахь лабораторийн вакцин мэргэжилтэн, судлаач Тао Лина “Синофарм” үйлдвэрийн вакцин нь дэлхийн дээрх хамгийн найдваргүй вакцин” хэмээн мэдэгдсэнийг Тайваний өдөр тутмын сонин мэдээлжээ. Харин эл яриа хэдхэн хоногт асар олон хүнд хүрсэн шигээ чимээгүй болсон аж. Мэргэжилтэн Тао Лина ч дахин мэдэгдэл хийгээгүй бөгөөд олон нийтийн сүлжээгээр дээрх яриаг буруушааж, эсрэгээрээ “Синофарм үйлдвэрийн вакцин нь бусад коронавирусийн эсрэг вакцинаасаа илүү бага сөрөг нөлөө, урвал үзүүлж байна” хэмээн сайшааж байлаа.

          Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сард БНХАУ-ын “Синофарм” үйлдвэрийн мэдээлснээр тус үйлдвэрийн “Вакцины эерэг нөлөө нь 79.34 хувьтай бөгөөд тун тутмын үнэ нь 30.26 ам.доллар” байсан. Гэвч цаг үеийн нөхцөл байдал өөрчлөгдөж олон улсад “Ковид-19” цар тахлын ээлжит давлагаанууд эхлэхэд “Синофарм” үйлдвэрийн вакцины үнэ дагаж өссөн. Вероцелл вакцины үнэ хэсэг хугацаанд буурч, өнгөрсөн хоёрдугаар сард Сенегал Улс нэг тун тутамд 19 ам.доллар төлж, худалдан авсан. Тэгвэл үүний дараа гуравдугаар сард Унгар Улс худалдан авахад тун тутмын үнэ нь 36 ам.доллар болж өссөн байжээ. Харин үүнээс илүүтэй олон нийтийн анхаарлыг татсан нь “Синофарм” үйлдвэрийн вакцины хүний биед үзүүлэх эерэг нөлөө. Дээр дурдсанчлан тус вакциныг үйлдвэрлэгч талаас анх 79.34 хувийн эерэг нөлөө үзүүлж байгааг тогтоосон талаараа мэдээлсэн. Гэвч “Синофарм” үйлдвэрийн вакциныг Бразил, Турк, Индонез зэрэг оронд туршихад 50.65-83.5 хувийн эерэг нөлөө үзүүлж хэлбэлзэж байсан юм. Одоогийн байдлаар тус вакцины хүний биед үзүүлж байгаа эерэг нөлөө баттай тогтоож чадаагүй бөгөөд үйлдвэрлэгчийн зүгээс коронавирусийн эсрэг дархлааг зургаан сар хүртэлх хугацаагаар тогтоохыг мэдээлж байгаа. Тус вакциныг БНХАУ, БНАЭАУ, Пакистан, Монгол Улс зэрэг орнууд бүртгэн авч, дархлаажуулалтдаа ашиглаж байна.

“Үхэлд хүргэх цусны бүлэгнэл үүсгэж байгаа” хэмээн “цоллуулсан” АстраЗенека вакцин

Их Британийн Оксфордын их сургууль болон Шведийн “АстраЗенека” компанийн хамтран үйлдвэрлэж буй АстраЗенека вакцин нь ДЭМБ-аас хүлээн зөвшөөрсөн коронавирусийн эсрэг гурван вакцины нэг. Тус вакцины 150 мянган тунг БНЭУ-аас Монгол Улсад буцалтгүй тусламжаар хандивлаж, ДЭМБ-аас вакцины тэгш хүртээмжтэй байдлыг хянан зохицуулахаар санаачилсан “Ковакс” хөтөлбөрийн хүрээнд 16.4 мянган тун вакцин ирсэн. АстраЗенека вакцин нь өнгөрсөн онд коронавирусийн вакцин үйлдвэрлэх тендерээс хамгийн өндөр санхүүжилтийг буюу 1.64 тэрбум фунт стерлингийг авсан. Уг вакцины тун тутмын үнэ нь анх мэдээлснээр 1.78 евро буюу Монгол мөнгөөр 6000 төгрөг. Энэ талаар Их Британийн Оксфордын их сургуулиас “Бид коронавирусийн эсрэг вакцин үйлдвэрлэх тендерээс хамгийн өндөр санхүүжилтийг авсан. Гэвч бид вакциныг бизнес талаас нь харалгүйгээр хүн төрөлхтний эрүүл мэндийн төлөө үйлдвэрлэнэ” гэсэн юм. Энэ сургаар АстраЗенека вакциныг их хэмжээгээр худалдан авч, вакцинжуулалтдаа ашиглаж байсан Европын зарим улс “бүдэрсэн”.

          Өнгөрсөн гуравдугаар сард Дани Улсад АстраЗенека вакцинжуулалтад хамрагдсан нэг иргэн цус бүлэгнэл үүссэн гэх оноштойгоор амиа алджээ. Үүнтэй холбоотойгоор Европын холбооны хэд хэдэн орон тус вакциныг дархлаажуулалтдаа ашиглахаа түр зогсоогоод байсан. Үхлийн аюултай цусны бүлэгнэл үүсгэж байгаа нь “Тогтоогдсон”, “Тогтоогүй” гэсэн хоёр сонголт дунд эргэлдсээр Европын Эмийн агентлагаас АстраЗенека вакциныг дахин дархлаажуулалтдаа ашиглахыг зөвлөсөн. Гэвч нэг иргэнийхээ амийг алдсан Дани Улс АстраЗенека вакциныг дархлаажуулалтаасаа бүрэн хассан. Хүний биед 62-90 хувийн эерэг нөлөө үзүүлдэг АстраЗенека вакциныг одоогийн байдлаар Монгол Улс, Австрали, Канад зэрэг 21 орон бүртгэн авч, дархлаажуулалтдаа ашиглаж байна.

30 гаруй хүний “амийг авсан” Пфайзер

       АНУ-ын “Пфайзер” компанийн үйлдвэрлэж буй Пфайзер вакцин нь дэлхийн вакцин үйлдвэрлэгч 140 гаруй багаас хамгийн түрүүнд ДЭМБ-д хүлээн зөвшөөрөгдөж, эрүүл мэндийн яаралтай тусламжийн үед ашиглах зөвшөөрөл авсан. Харин Монгол Улсад Пфайзер вакцины 25740 тун дэлхийн орнуудад вакциныг тэгш хүртээмжтэй байдлаар хүргэхээр ДЭМБ-аас санаачилсан “Ковакс” хөтөлбөрийн хүрээнд орж ирсэн. -70 хэм болон түүнээс бага температурт хадгалдаг өндөр нөхцөл шаарддаг тус вакцины тун тутмын үнэ нь 19.50 ам.доллар. Гэвч Пфайзер вакцины эхний тунг тариулсан 30 гаруй хүн Норвег Улсад амиа алдсан. Энэ талаар Норвег Улсын Эмийн агентлагаас “Пфайзер вакцин нь хүний биед гаж нөлөө үүсгэж үхэлд хүргээгүй” гэж үзсэн бөгөөд тухайн шуугиан хэсэг хугацааны дараа намжсан. Гэсэн хэдий ч дэлхий дээрх олон арван коронавирусийн эсрэг вакцин дундаас хамгийн түрүүнд нэрд хүрсэн Пфайзер вакциныг дархлаажуулалтдаа ашиглаж буй орнууд вакцины хомсдолд орж, вакцин үйлдвэрлэгч “Пфайзер” компанийн үйлдвэрлэл удааширч, гэрээтэй орнууддаа хүргэж чадахгүй, удааширч байгаа юм. Одоогийн байдлаар Пфайзер вакциныг АНУ, Их Британи, Сингапур зэрэг 50 орчим орон бүртгэн авч, ашиглаж байна.

Спутник-В вакцин ДЭМБ-д зөвшөөрөгдөөгүй хэвээр

         Манай орон хойд хөрш ОХУ-ын “Гамалея” төвийн үйлдвэрлэж буй Спутник-В вакцины 20 мянган тунг хувийн хэвшлээр дамжуулан төлбөртэйгөөр иргэдийг вакцинжуулж байгаа. Гэвч Спутник-В вакцин нь ДЭМБ-аас коронавирусийн вакцинуудад тавьсан таван үе шатын гурав дахь шатанд “гацсан” хэвээр байна. Үүнийг зарим судлаачид “ОХУ-ын Ерөнхийлөгч бусад орноос яаран коронавирусийн эсрэг вакцин үйлдвэрлэчихлээ” гэж мэдээлсэнтэй холбон тайлбарлажээ. Хүний биед 91.6 хувийн эерэг нөлөө үзүүлж байгааг нь тогтоосон ч яаран “амыг нь сул тавьсан”-аас болсон байж ч магадгүй. Харин энэ сарын 9-ний өдөр Нидерланд Улсын нийслэл Амстердам хотод Спутник-В вакциныг тариулсан дөрвөн хүн амиа алдсан тухай мэдээлэл Европын хэвлэлүүдээр явсан байна. Энэ талаар вакцин үйлдвэрлэгч “Гамалея” төвөөс өнөөг хүртэл хариу мэдэгдэл хийгээгүй аж. Вакцин тун тутмаа худалдан авч буй орны татвараас нь хамааран 10 ам.доллар болон түүнээс дээш үнээр худалдаалж буй Спутник вакциныг ОХУ, Пакистан, Монгол Улс зэрэг 60 орчим орон бүртгэн авч, дархлаажуулалтдаа ашиглаж байгаа юм.